HIDA-scan: Radiografisch onderzoek van galwegen en lever

Een HIDA-scan is een beeldvormend onderzoek dat de lever, galblaas en galwegen in kaart brengt. Bij dit onderzoek wordt een kleine hoeveelheid radioactieve stof, een zogenaamde "tracer", geïnjecteerd in een ader van de arm of hand van de patiënt. Deze tracer geeft de arts inzicht in de productie en stroom van gal vanuit de lever naar de dunne darm. Het onderzoek duurt enkele uren en wordt poliklinisch uitgevoerd, zodat de patiënt na afloop naar huis kan. De risico’s van dit nucleaire onderzoek zijn beperkt, maar het is niet voor alle patiënten geschikt.

• Synoniemen HIDA-scan
• Indicatie galwegscintigrafie
• Tegenindicatie galwegscintigrafie: Radioactieve stof
• Voor het onderzoek
• Tijdens het radiografisch onderzoek van de galblaas, galwegen en lever
• Na het onderzoek
• Resultaten
• Risico's en mogelijke complicaties van een HIDA-scan
• Epidemiologie van aandoeningen die een HIDA-scan vereisen
• Oorzaken van aandoeningen gediagnosticeerd met een HIDA-scan
• Symptomen van galblaas- en galwegaandoeningen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken naast een HIDA-scan
• Behandeling van galblaas- en galwegaandoeningen
• Prognose na diagnose met een HIDA-scan
• Complicaties van niet-gediagnosticeerde galweg- en galblaasaandoeningen
• Preventie van galweg- en galblaasaandoeningen

Synoniemen HIDA-scan

Een HIDA-scan is ook bekend onder verschillende andere namen:

• Cholescintigrafie
• Galwegscintigrafie
• Hepatobiliaire scan

Indicatie galwegscintigrafie

Een HIDA-scan wordt gebruikt voor de diagnose van verschillende aandoeningen, zoals:

• Aangeboren afwijkingen in de galwegen, zoals biliaire atresie
• Cholecystitis (ontsteking van de galblaas met symptomen zoals buikpijn, koorts, en misselijkheid)
• Galwegobstructie (verstopping van de galwegen)
• Galstenen (harde afzettingen in de galblaas die galkoliek veroorzaken)
• Postoperatieve complicaties, zoals gallekken en fistels
• Evaluatie van een levertransplantatie

Tegenindicatie galwegscintigrafie: Radioactieve stof

Het onderzoek wordt niet uitgevoerd bij (mogelijk) zwangere vrouwen of vrouwen die borstvoeding geven, omdat de radioactieve stof schadelijk kan zijn voor de foetus of de baby.

Voor het onderzoek

Gesprek met de arts

Voor het onderzoek bespreekt de patiënt met de arts het gebruik van medicijnen, kruiden, vitaminen, en geneesmiddelen die zonder voorschrift verkrijgbaar zijn. De arts kan adviseren om te stoppen met bepaalde middelen. Ook meldt de patiënt eventuele allergieën, bijvoorbeeld voor morfine, en geeft hij informatie over de recente medische geschiedenis, zoals eerdere radiografische onderzoeken, recente operaties of andere gezondheidsproblemen.

Praktische voorbereidingen

De patiënt moet nuchter zijn op de dag van het onderzoek. Het onderzoek duurt gemiddeld twee uur, maar kan bij sommige patiënten langer duren.

Tijdens het radiografisch onderzoek van de galblaas, galwegen en lever

Informatie

Het onderzoek vindt plaats op de afdeling "Nucleaire geneeskunde" in het ziekenhuis. Een radiologietechnoloog voert de scan uit, waarbij gebruik wordt gemaakt van HIDA (hydroxy-iminodiazijnzuur), een radioactieve tracer.

Praktisch verloop

De patiënt ligt op de rug op een onderzoekstafel. Een speciale camera (scanner) wordt boven de buik geplaatst. De patiënt krijgt de tracer via een infuus in een ader toegediend. Dit kan kort een koud of drukkend gevoel veroorzaken. Vervolgens worden er beelden gemaakt van de beweging van gal door de lever, galblaas, galwegen, en de eerste sectie van de dunne darm (duodenum). Stil blijven liggen is essentieel om duidelijke beelden te verkrijgen. De patiënt kan mogelijk ook een stof via de mond of intraveneus toegediend krijgen om de galblaas te stimuleren. Soms wordt ook morfine gebruikt om de tracer beter zichtbaar te maken. Als de patiënt zich ongemakkelijk voelt, kan hij dit aangeven; soms helpt diep ademhalen.

Na het onderzoek

In sommige gevallen worden er aanvullende beelden gemaakt na vier uur wachttijd. De patiënt mag na afloop naar huis, maar mag niet zelf rijden als hij morfine heeft gekregen. Door veel te drinken, helpt de patiënt de tracer sneller uit het lichaam te verwijderen via urine en ontlasting, meestal binnen 24 uur.

Resultaten

De resultaten zijn doorgaans binnen enkele dagen beschikbaar en worden door de behandelend arts met de patiënt besproken. Normale resultaten tonen een vrije doorstroming van de tracer met gal van de lever naar de galblaas en dunne darm. Bij vertraagde doorstroming kan er sprake zijn van een obstructie of leverfunctiestoornis. Bij acute galblaasontsteking is de tracer niet zichtbaar in de galblaas. Wanneer de tracer slechts gedeeltelijk de galblaas verlaat, wijst dit mogelijk op een chronische galblaasontsteking. De aanwezigheid van de tracer in andere delen van het lichaam kan duiden op een gallek.

Risico's en mogelijke complicaties van een HIDA-scan

Hoewel een HIDA-scan over het algemeen veilig is, kunnen er enkele bijwerkingen optreden:

• Milde pijn of een blauwe plek op de injectieplaats
• Zeldzaam: een allergische reactie op de tracer of de gebruikte medicatie
• Blootstelling aan een kleine hoeveelheid radioactieve stof, hoewel deze snel door het lichaam wordt uitgescheiden

Epidemiologie van aandoeningen die een HIDA-scan vereisen

De aandoeningen die worden gediagnosticeerd met behulp van een HIDA-scan, zoals galblaasontstekingen en galwegobstructies, komen relatief vaak voor. Galstenen komen vooral voor bij volwassenen, met een prevalentie van ongeveer 10-15% in de westerse bevolking. Cholecystitis, een veel voorkomende indicatie voor een HIDA-scan, treft ongeveer 20% van de patiënten met symptomatische galstenen.

Oorzaken van aandoeningen gediagnosticeerd met een HIDA-scan

Aandoeningen zoals cholecystitis en galwegobstructies kunnen worden veroorzaakt door galstenen, infecties, tumoren of aangeboren afwijkingen. Risicofactoren voor de ontwikkeling van galstenen zijn onder andere obesitas, een vet- en cholesterolrijk dieet, snelle gewichtsverliesprogramma's, en genetische aanleg.

Symptomen van galblaas- en galwegaandoeningen

Veelvoorkomende symptomen van aandoeningen die met een HIDA-scan worden onderzocht zijn:

• Acute buikpijn, vaak rechtsboven in de buik
• Misselijkheid en braken
• Geelzucht (gele verkleuring van de huid en ogen)
• Koorts en koude rillingen bij infectie
• Donkere urine en bleke ontlasting bij galwegobstructie

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen waarvoor een HIDA-scan mogelijk nodig is, omvatten:

• Ernstige, aanhoudende buikpijn, vooral na een vette maaltijd
• Plotselinge, hevige pijn in de bovenbuik die naar de rug uitstraalt
• Geelzucht, wat wijst op een mogelijke galwegobstructie
• Koorts en rillingen, mogelijk duidend op een galblaas- of galweginfectie
• Veranderingen in urine- of ontlastingskleur

Diagnose en onderzoeken naast een HIDA-scan

Naast een HIDA-scan worden vaak andere onderzoeken uitgevoerd om galblaas- en galwegaandoeningen te diagnosticeren, zoals echografie, MRI, CT-scan en bloedonderzoeken om ontstekingsmarkers en leverenzymen te controleren.

Behandeling van galblaas- en galwegaandoeningen

Behandelopties zijn afhankelijk van de specifieke aandoening en kunnen variëren van medicamenteuze therapie (zoals antibiotica bij infecties) tot chirurgische ingrepen zoals cholecystectomie (verwijdering van de galblaas) of endoscopische procedures om galwegobstructies te verhelpen.

Prognose na diagnose met een HIDA-scan

De prognose varieert afhankelijk van de onderliggende aandoening. Bij tijdige diagnose en behandeling is de prognose voor galblaasontstekingen en galwegobstructies vaak goed. Niet-behandelde aandoeningen kunnen echter leiden tot complicaties zoals sepsis of leverbeschadiging.

Complicaties van niet-gediagnosticeerde galweg- en galblaasaandoeningen

Als aandoeningen zoals galwegobstructies of cholecystitis niet worden behandeld, kunnen ernstige complicaties optreden, zoals galblaasgangreen, perforatie van de galblaas, sepsis, of secundaire biliaire cirrose.

Preventie van galweg- en galblaasaandoeningen

Preventieve maatregelen zijn onder andere een gezond dieet, regelmatige lichaamsbeweging, gewichtsbeheersing, en tijdige medische interventie bij risicofactoren. Het vermijden van crashdiëten en het handhaven van een stabiel gewicht kan ook het risico op galstenen verminderen. Vaccinatie tegen hepatitis kan helpen om leverziekten en gerelateerde complicaties te voorkomen.