Laparoscopische cholecystectomie: Verwijdering galblaas

Bij vrouwen tussen de 35 en 55 jaar met overgewicht is er een verhoogd risico op galblaasproblemen. Als symptomen van galstenen of galblaasontsteking optreden, voert de chirurg een cholecystectomie uit, wat de operatieve verwijdering van de galblaas inhoudt. Deze aandoening wordt gekenmerkt door pijnaanvallen in de rechterbovenbuik, veroorzaakt door galstenen die tijdelijk één van de twee galwegen blokkeren die gal van de galblaas naar de darm vervoeren. Als de steen niet meteen passeert, kan dit leiden tot zwelling, ontsteking of infectie van de galblaas, met ernstige symptomen zoals koorts, misselijkheid en braken.

• Epidemiologie van galblaasproblemen
• Oorzaken van galblaasproblemen
• Risicofactoren
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie
• Voor de operatieve verwijdering van de galblaas
• Tijdens de laparoscopische cholecystectomie
• Na de operatie
• Complicaties en bijwerkingen
• Instructies
• Contact opnemen met arts
• Nazorg

Epidemiologie van galblaasproblemen

Galblaasproblemen komen frequent voor, vooral bij vrouwen tussen de 35 en 55 jaar, en bij personen met overgewicht. De prevalentie van galstenen is ongeveer 10% in de algemene bevolking, maar bij vrouwen tussen 40 en 60 jaar kan dit percentage oplopen tot 20-30%. Vrouwen hebben door hormonale factoren en zwangerschap een hogere kans op galblaasaandoeningen dan mannen. De incidentie stijgt met de leeftijd en is ook verhoogd bij mensen met een sedentaire levensstijl en een ongezond dieet.

Oorzaken van galblaasproblemen

Galblaasproblemen worden vaak veroorzaakt door de aanwezigheid van galstenen (cholelithiasis), die zich kunnen vormen door een verstoring van de galproductie of -afvoer. Galstenen ontstaan door een onevenwichtige samenstelling van gal, vaak door een overmatige hoeveelheid cholesterol of bilirubine. Factoren zoals obesitas, een ongezond dieet (rijk aan vet en cholesterol), en een traag werkende galblaas kunnen bijdragen aan de vorming van galstenen. Galblaasontsteking (cholecystitis) kan optreden als galstenen de galblaas blokkeren, wat leidt tot ontsteking en infectie.

Risicofactoren

De belangrijkste risicofactoren voor galblaasproblemen zijn:

• Overgewicht en obesitas: Dit verhoogt de kans op het ontwikkelen van galstenen.
• Geslacht: Vrouwen hebben een hogere kans dan mannen, vooral door hormonale factoren zoals zwangerschap en anticonceptie.
• Leeftijd: Het risico neemt toe met de leeftijd.
• Dieet: Een dieet rijk aan vet en cholesterol kan bijdragen aan galstenen.
• Genetica: Familiegeschiedenis van galblaasproblemen kan een rol spelen.
• Diabetes: Verhoogt het risico op galstenen door veranderingen in de galzuursamenstelling.
• Sedentaire levensstijl: Gebrek aan lichaamsbeweging kan bijdragen aan gewichtstoename en galblaasproblemen.

Symptomen

Symptomen van galblaasproblemen kunnen variëren afhankelijk van de aanwezigheid van galstenen of ontsteking. Veelvoorkomende symptomen zijn:

• Pijnaanvallen in de rechterbovenbuik: Deze kunnen uitstralen naar de rug of rechterschouder.
• Koorts: Vaak gepaard met koude rillingen.
• Misselijkheid en braken: Meestal na een vetrijke maaltijd.
• Opgeblazen gevoel: Voelt als een vol gevoel in de buik.
• Geelzucht: In geval van obstructie van de galwegen, waardoor de huid en ogen geel kunnen worden.
• Donkere urine en lichte ontlasting: Door veranderingen in de galafvoer.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen die onmiddellijke medische aandacht vereisen zijn:

• Intense en aanhoudende buikpijn: Vooral als deze niet afneemt met pijnmedicatie.
• Hoog koorts: Vaak met koude rillingen en zweten.
• Zeer misselijk en frequent braken: Dit kan wijzen op een ernstige ontsteking.
• Symptomen van geelzucht: Zoals geelverkleuring van huid en ogen.
• Tekenen van uitdroging: Door onvoldoende vochtinname door braken.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van galblaasproblemen begint meestal met een grondige medische geschiedenis en lichamelijk onderzoek. Verdere diagnostische stappen kunnen omvatten:

• Ultrageluid (echografie): Dit is de eerste stap bij het opsporen van galstenen en het beoordelen van de toestand van de galblaas.
• CT-scan: Voor een gedetailleerder beeld van de galblaas en omliggende structuren.
• Cholangiografie: Dit kan gedaan worden via endoscopie of met behulp van contrastvloeistof om de galwegen te visualiseren.
• Bloedonderzoek: Om te controleren op infecties, ontstekingen, en andere markers die wijzen op galblaasaandoeningen.

Behandeling

De behandeling van galblaasproblemen hangt af van de ernst en oorzaak van de aandoening:

• Chirurgische ingreep: Een cholecystectomie is vaak de aanbevolen behandeling bij galstenen die klachten veroorzaken of bij galblaasontsteking. Dit kan laparoscopisch worden uitgevoerd voor een minder invasieve aanpak.
• Medicamenteuze behandeling: Bij milde gevallen kunnen pijnstillers en ontstekingsremmers helpen. Galzuurverlagende medicatie kan worden voorgeschreven als chirurgische ingreep niet mogelijk is.
• Dieet en levensstijl: Aanpassing van het dieet naar een laag-vet dieet kan helpen bij het beheersen van de symptomen en het voorkomen van verdere problemen.

Prognose

De prognose na een cholecystectomie is doorgaans goed, vooral bij tijdige diagnose en behandeling. De meeste patiënten herstellen snel en kunnen hun normale activiteiten na enkele weken hervatten. Het risico op complicaties is laag bij een goed uitgevoerde laparoscopische cholecystectomie. Chronische galblaasaandoeningen kunnen echter leiden tot herhaling van klachten of complicaties als ze niet adequaat worden behandeld.

Complicaties

Mogelijke complicaties na een galblaasoperatie zijn:

• Infectie: Van de wond of van de galblaas zelf.
• Nabloeding: Wat mogelijk een tweede operatie kan vereisen.
• Longontsteking: Door verminderde ademhaling tijdens en na de operatie.
• Trombose: Verhoogd risico op bloedstolsels door inactiviteit.
• Galwegbeschadiging: Zeer zeldzaam, maar kan ernstige gevolgen hebben.
• Lekkage: Van gal uit de galwegen of galblaas.

Preventie

Preventie van galblaasproblemen omvat:

• Gezond dieet: Vermijden van vette en cholesterolrijke voeding kan helpen de vorming van galstenen te voorkomen.
• Regelmatige lichaamsbeweging: Helpt bij het behouden van een gezond gewicht en bevordert een goede galblaasfunctie.
• Gewichtsbeheersing: Voorkomen van overgewicht kan het risico op galblaasproblemen verlagen.
• Gezonde levensstijl: Voldoende hydratatie en een uitgebalanceerd dieet dragen bij aan een goede galblaasgezondheid.

Voor de operatieve verwijdering van de galblaas

De operatie duurt doorgaans tussen de dertig en negentig minuten. Meestal kan de patiënt binnen 24 uur na de ingreep het ziekenhuis verlaten, mits er geen complicaties zoals infectie optreden, wat een verlenging van de ziekenhuisopname met één of twee dagen kan vereisen.

De verpleegkundige plaatst een intraveneus infuus om medicatie toe te dienen en zorgt indien nodig voor een kalmerend middel om de patiënt te ontspannen. De ingreep vindt plaats onder volledige narcose, zodat de patiënt slaapt en de buikspieren ontspannen zijn, wat de chirurg de benodigde ruimte geeft. Tijdens de narcose wordt een ademhalingsslang in de keel ingebracht om te helpen bij de ademhaling, en een maagslang wordt ingebracht om de productie van vloeistoffen af te voeren. Soms wordt een blaaskatheter geplaatst, die na de operatie weer wordt verwijderd.

Tijdens de laparoscopische cholecystectomie

Speciale apparatuur

De chirurg maakt gebruik van speciale apparatuur:

• Trocarts: Speciale chirurgische instrumenten voor het creëren van toegangspunten in de buik.
• Kooldioxidegas: Dit gas wordt gebruikt om de buikholte op te blazen, waardoor het gemakkelijker is om de ingewanden te bekijken.
• Laparoscoop: Een inwendig kijkinstrument met een camera en lichtbron aan het einde, waarmee de chirurg de operatie in realtime kan volgen op een videoscherm.

Procedure operatie

Met behulp van de trocarts maakt de chirurg een reeks kleine openingen in de buik, waarbij één opening vaak bij de navel wordt geplaatst. Kooldioxidegas wordt door deze opening gepompt om de buikholte uit te zetten. De laparoscoop wordt via de opening bij de navel ingebracht en op een videoscherm worden de beelden weergegeven. Via de andere openingen worden instrumenten ingebracht om de galblaas vast te grijpen, de hoofdslagader en de galwegen door te snijden en de galblaas te verwijderen. Na verwijdering van de galblaas inspecteert de chirurg het operatiegebied op bloedingen of andere letsels. De laparoscoop wordt verwijderd en de kooldioxide wordt uit de buikholte afgevoerd. Tot slot worden de insnijdingen gehecht en afgedekt met een verband.

Na de operatie

Na de ingreep worden de ademhalings- en maagslang verwijderd en wordt de patiënt naar de herstelkamer gebracht voor bewaking. Indien nodig krijgt de patiënt pijnmedicatie en kan geleidelijk worden overgeschakeld van vloeibare naar zachte en vervolgens vaste voeding. Het intraveneuze infuus wordt verwijderd zodra het spijsverteringssysteem van de patiënt is hersteld.

Complicaties en bijwerkingen

Na de operatie kan de patiënt branderige pijn ervaren bij het plassen als gevolg van een geplaatste blaaskatheter, wat doorgaans vanzelf verdwijnt. De patiënt kan ook enkele dagen last hebben van een gevoelige schouder door de irritatie van het middenrif door het kooldioxidegas. Deze pijn trekt meestal vanzelf weg. Hoewel een laparoscopische cholecystectomie de voorkeur heeft vanwege de minder invasieve aard, kunnen er omstandigheden zijn waarbij een conventionele cholecystectomie noodzakelijk is, bijvoorbeeld bij ernstige ontstekingen of verklevingen rond de galblaas. Deze ingreep vereist een grotere buikopening en leidt tot een langere herstelperiode en ziekenhuisopname. Pijn en misselijkheid na de operatie kunnen worden beheerd met medicatie. In sommige gevallen kan de chirurg een slangetje in de wond achterlaten om bloed en vocht af te voeren.

Mogelijke complicaties zijn onder meer longontsteking, nabloeding, trombose, wondinfectie en zeldzame beschadiging van de galwegen.

Instructies

De patiënt moet de eerste tijd na de operatie rustig aan doen en zware lichamelijke activiteiten vermijden. Pijn kan optreden bij bewegingen, maar dit zou na verloop van tijd moeten verbeteren. Het dieet dient vetarm te zijn om complicaties te voorkomen.

Contact opnemen met arts

Bij koorts, tekenen van nabloeding, roodheid of zwelling van het operatiegebied dient de patiënt onmiddellijk contact op te nemen met de arts.

Nazorg

De patiënt dient meestal twee tot vier weken na de operatie op controle te komen op de polikliniek om de voortgang te evalueren en eventuele complicaties vroegtijdig op te sporen.

Lees verder

• Echografie abdomen: Onderzoek buik via geluidsgolven