Barrett-oesofagus: Schade aan wand van slokdarm door reflux

Een Barrett-oesofagus of Barrett-slokdarm is een aandoening waarbij de bekleding van de slokdarm (oesophagus) beschadigd raakt door chronische gastro-oesofageale reflux (maagzuur). Patiënten met een Barrett-slokdarm hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van slokdarmkanker. Vaak ervaren patiënten geen specifieke symptomen van de Barrett-slokdarm zelf, maar zij kunnen wel last hebben van de refluxsymptomen zoals brandend maagzuur en misselijkheid. De behandeling van Barrett-oesofagus omvat zowel het aanpakken van de refluxsymptomen als het behandelen van de abnormale cellen in de slokdarm.

• Epidemiologie en risicofactoren
• Oorzaken: Gevolg van gastro-oesofageale reflux
• Symptomen van Barrett-oesofagus
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van zure reflux en schade aan de Barrett-oesofagus
• Prognose en langetermijnbeheer
• Complicaties
• Preventie en leefstijlaanpassingen

Epidemiologie en risicofactoren

Patiënten met chronische gastro-oesofageale reflux (brandend maagzuur door terugvloeiing van maaginhoud naar de slokdarm) hebben een verhoogd risico om een Barrett-oesofagus te ontwikkelen. Ongeveer 10% van de patiënten met chronische gastro-oesofageale reflux ontwikkelt uiteindelijk een Barrett-oesofagus. De aandoening komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen en is vaker aanwezig bij mensen met een blanke huidskleur in vergelijking met mensen met een donkere huidskleur. Barrett-oesofagus verschijnt meestal bij volwassenen vanaf 55-jarige leeftijd. Risicofactoren omvatten ook obesitas, vooral als het vet zich rondom de buik bevindt, en een hernia, zoals een hiatale hernia.

Oorzaken: Gevolg van gastro-oesofageale reflux

Voedsel gaat van de keel naar de maag via de slokdarm. Aan het einde van de slokdarm bevindt zich een ring van spiervezels (sfincter, sluitspier) die voorkomt dat de maaginhoud terugstroomt naar de slokdarm. Wanneer deze spieren niet goed sluiten, kan maagzuur terug de slokdarm inlekken. De maag produceert zuur om voedsel te verteren, maar is beschermd tegen dit zuur door een mucosale barrière. Bij gastro-oesofageale reflux stroomt de maaginhoud terug in de slokdarm, wat na verloop van tijd leidt tot schade aan het slijmvlies. Het slijmvlies wordt dan vervangen door afwijkend Barrett-slijmvlies. De exacte reden waarom sommige mensen een Barrett-oesofagus ontwikkelen is nog niet volledig begrepen.

Symptomen van Barrett-oesofagus

Zure reflux

De zure reflux die geassocieerd wordt met een Barrett-oesofagus kan leiden tot symptomen van brandend maagzuur. Hoesten, laryngitis (ontsteking van het strottenhoofd en de stembanden), slikproblemen, misselijkheid en bloedbraken (zelden) zijn andere symptomen die kunnen optreden bij ernstige gastro-oesofageale reflux.

Barrett-oesofagus

Een Barrett-oesofagus zelf veroorzaakt meestal geen specifieke symptomen. Patiënten met een Barrett-oesofagus hebben echter een verhoogd risico op het ontwikkelen van oesofageaal adenocarcinoom, een ernstige vorm van slokdarmkanker. Een adenocarcinoom is een kwaadaardig gezwel dat ontstaat uit klierweefsel en het klierepitheel in de slokdarm.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose Barrett-oesofagus wordt vaak gesteld door middel van een endoscopie (inwendig kijkonderzoek van de slokdarm). Deze procedure wordt uitgevoerd wanneer symptomen van gastro-oesofageale reflux ernstig zijn of terugkomen na eerdere behandeling. Tijdens de endoscopie neemt de arts weefselmonsters (biopten) uit verschillende delen van de slokdarm. Deze biopten worden onderzocht door een patholoog om afwijkingen en mogelijke precancereuze veranderingen te identificeren. Soms worden aanvullende tests uitgevoerd, zoals genetische analyse of onderzoek naar specifieke biomarkers, om de prognose en behandelopties beter te kunnen bepalen.

Behandeling van zure reflux en schade aan de Barrett-oesofagus

Zure reflux verminderen

De behandeling van gastro-oesofageale reflux omvat zowel leefstijlaanpassingen als medicatie. Enkele aanbevolen maatregelen zijn:

• Niet liggen gedurende ten minste drie uur na de maaltijd.
• Het hoofd hoger plaatsen bij het slapen om reflux te verminderen.
• Medicijnen: Histamine H2-receptorblokkers en maagzuurremmers kunnen worden gebruikt na de maaltijd en voor het slapengaan. Antacida en protonpompremmers helpen het maagzuur te neutraliseren en te verminderen.
• Overgewicht vermijden door een gezonde voeding en lichaamsbeweging.
• Vermijd voedingsmiddelen en dranken die reflux kunnen verergeren: alcohol, azijn, cafeïne, chocolade, citrusvruchten en -sappen, gebakken of vet voedsel, ketchup, koolzuurhoudende dranken, gekruid voedsel, mosterd, pepermunt, tabak en tomatensaus.

Hoewel deze maatregelen de symptomen van gastro-oesofageale reflux kunnen verlichten, blijft de Barrett-oesofagus zelf aanwezig en vereist verdere behandeling.

Behandeling van abnormale cellen in Barrett-oesofagus

Wanneer afwijkende cellen worden aangetroffen tijdens een endoscopie, kunnen verschillende behandelingen worden toegepast om deze abnormale cellen te verwijderen:

• Chirurgische interventie: Verwijdering van de abnormale slijmvlieswand door middel van een operatie.
• Cryotherapie: Via een endoscoop wordt koude stikstof of kooldioxide in de slokdarm gebracht om de abnormale cellen te bevriezen en te vernietigen.
• Fotodynamische therapie: Deze behandeling maakt gebruik van een speciale laser in combinatie met een fotosensitief geneesmiddel om de abnormale cellen te vernietigen.
• Radiofrequente ablatie: Radiogolven worden via een endoscoop in de slokdarm gebracht om abnormale cellen te vernietigen terwijl gezonde cellen worden gespaard.

Regelmatige endoscopieën zijn noodzakelijk om de voortgang te volgen en eventuele verdere celveranderingen die tot kanker kunnen leiden op tijd op te sporen.

Prognose en langetermijnbeheer

De behandeling van gastro-oesofageale reflux kan de symptomen verlichten en voorkomen dat de reflux verergert. Echter, deze behandelingen kunnen het risico op het ontwikkelen van slokdarmkanker niet volledig elimineren. Ondanks het feit dat patiënten met een Barrett-oesofagus een verhoogd risico op slokdarmkanker hebben, ontwikkelt minder dan 1% van deze patiënten daadwerkelijk een adenocarcinoom. Dit soort kanker is vaak ernstig en kan fataal zijn. Tijdige diagnose en effectieve behandeling van gastro-oesofageale reflux zijn cruciaal om de ontwikkeling van Barrett-oesofagus en de daaruit voortvloeiende complicaties te voorkomen.

Complicaties

• Oesofageaal adenocarcinoom: Een van de ernstigste complicaties van Barrett-oesofagus is de ontwikkeling van oesofageaal adenocarcinoom, een agressieve vorm van slokdarmkanker. Deze complicatie ontstaat uit de abnormale cellen die aanwezig zijn in het Barrett-slijmvlies. Het risico op deze vorm van kanker is verhoogd bij patiënten met Barrett-oesofagus, hoewel minder dan 1% van de patiënten daadwerkelijk kanker ontwikkelt.
• Dysplasie: Dysplasie verwijst naar de aanwezigheid van abnormale cellen in het slijmvlies van de slokdarm. Deze cellen kunnen een voorstadium zijn van kanker en worden vaak aangetroffen tijdens endoscopische onderzoeken. Dysplasie wordt ingedeeld in verschillende gradaties, variërend van milde tot ernstige dysplasie, waarbij ernstige dysplasie een groter risico op kanker met zich meebrengt.
• Verergering van gastro-oesofageale refluxziekte (GERD): Barrett-oesofagus kan de symptomen van gastro-oesofageale reflux verergeren. Dit kan leiden tot chronische problemen zoals aanhoudend brandend maagzuur, slikproblemen en een verminderde kwaliteit van leven.
• Strictuurvorming: Bij sommige patiënten kan er een vernauwing (strictuur) optreden in de slokdarm als gevolg van langdurige ontsteking of schade. Dit kan leiden tot slikproblemen en een verhoogd risico op voedselophoping of verstopping in de slokdarm.
• Bloedingen: Hoewel zeldzaam, kunnen ernstige gevallen van Barrett-oesofagus leiden tot bloedingen in de slokdarm. Dit kan het gevolg zijn van irritatie of beschadiging van het slijmvlies door reflux of door abnormale cellen.
• Pijn en ongemak: Patiënten met Barrett-oesofagus kunnen soms last hebben van chronische pijn en ongemak in de borststreek, wat het dagelijks leven kan beïnvloeden. Dit kan gerelateerd zijn aan zowel de refluxsymptomen als de aanwezigheid van afwijkend slijmvlies.

Preventie en leefstijlaanpassingen

Om het risico op het ontwikkelen van Barrett-oesofagus te verminderen, kunnen de volgende preventieve maatregelen worden genomen:

• Gezond eten: Kies voor een dieet dat rijk is aan vezels, groenten en fruit, en beperk de inname van vetten en suikers.
• Vermijd roken: Roken kan de symptomen van reflux verergeren en de gezondheid van de slokdarm negatief beïnvloeden.
• Beperk alcoholconsumptie: Alcohol kan de spijsvertering verstoren en de reflux symptomen verergeren.
• Beheer stress: Stress kan bijdragen aan gastro-oesofageale reflux, dus technieken zoals mindfulness en ontspanningsoefeningen kunnen nuttig zijn.
• Regelmatige medische controles: Vroegtijdige opsporing en behandeling van refluxsymptomen kunnen helpen om de ontwikkeling van Barrett-oesofagus te voorkomen.

Het handhaven van een gezonde levensstijl en het opvolgen van medische adviezen kunnen helpen om het risico op Barrett-oesofagus en gerelateerde complicaties te minimaliseren.