Chronische keelpijn: Oorzaken van aanhoudende pijnlijke keel

Sommige patiënten kampen met aanhoudende keelpijn. Deze langdurige pijnlijke keel kan vaak worden toegeschreven aan allergieën, keelamandelontstekingen of zelfs luchtvervuiling. Bij een zere keel die langer dan vijf tot tien dagen aanhoudt, evenals bij andere alarmtekenen, is het belangrijk om een arts te raadplegen. De arts kan de oorzaak van de chronische keelpijn vaststellen en indien nodig een gepaste behandeling inzetten. De diagnose van een zere keel is meestal eenvoudig te stellen, en de behandeling is bij het merendeel van de patiënten doorgaans effectief.

• Anatomie keel en relatie tot chronische keelpijn
• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken van chronische keelpijn
• Allergieën
• Gonorroe
• Keelkanker
• Klierkoorts
• Luchtvervuiling
• Mondademhaling
• Peritonsillair abces
• Roken
• Tonsillitis (amandelontsteking)
• Virale en bacteriële infecties
• Verzwakt immuunsysteem
• Zure reflux
• Risicofactoren van een pijnlijke keel die niet weggaat
• Risicogroepen van een zere keel die lang aanhoudt
• Geassocieerde symptomen
• Alarmsymptomen voor aanhoudende pijn in de keel
• Contact met de arts
• Dringende hulp nodig
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van een keel die langdurig zeer doet
• Prognose van langdurige pijn aan de keelholte
• Complicaties van een chronische pijnlijke keel
• Preventie van langdurige keelpijn

Anatomie keel en relatie tot chronische keelpijn

Chronische keelpijn kan worden veroorzaakt door verschillende anatomische structuren in de keel die vatbaar zijn voor irritatie en ontsteking. Begrip van deze structuren is essentieel om de oorzaken van chronische keelpijn te identificeren en een effectieve behandeling te vinden.

Farynx (keelholte)
De farynx speelt een belangrijke rol bij ademhaling en slikken, en loopt van de neusholte tot aan het strottenhoofd. Door de nauwe verbinding met de luchtwegen en het spijsverteringsstelsel, is de farynx vatbaar voor infecties en irritatie door stoffen zoals rook, zure reflux en allergenen, wat kan bijdragen aan chronische keelpijn.

Lymfatisch weefsel (amandelen en adenoïden)
De amandelen en adenoïden fungeren als filters die infecties proberen te voorkomen door bacteriën en virussen te vangen. Wanneer deze structuren herhaaldelijk ontstoken raken, zoals bij chronische tonsillitis, kan dit leiden tot voortdurende keelpijn.

Strottenhoofd (larynx)
Het strottenhoofd bevat de stembanden en speelt een cruciale rol in spraak en ademhaling. Langdurige irritatie of overbelasting, bijvoorbeeld door intensief stemgebruik of blootstelling aan schadelijke stoffen, kan leiden tot laryngitis, wat bijdraagt aan chronische keelpijn.

Slokdarm en gastro-oesofageale overgang
De slokdarm eindigt in de gastro-oesofageale overgang, een punt waar maagzuur kan terugvloeien naar de keel (reflux). Terugkerende reflux kan de keelwand irriteren en leiden tot een chronische, branderige keelpijn, vooral bij patiënten met gastro-oesofageale refluxziekte (GERD).

Epidemiologie

Chronische keelpijn komt wereldwijd veel voor en treft patiënten van alle leeftijden, hoewel bepaalde groepen een hoger risico lopen.

Algemene prevalentie
Chronische keelpijn wordt vaak gemeld in de huisartsenpraktijk, met een hogere incidentie bij mensen die roken, vaak aan luchtvervuiling worden blootgesteld of stemintensief werk hebben. Ongeveer 10-15% van de bevolking kan op enig moment last hebben van aanhoudende keelpijn.

Geografische verschillen
De prevalentie van chronische keelpijn varieert per regio, vaak door verschillen in luchtvervuiling, rookgedrag en toegang tot medische zorg. In stedelijke gebieden met veel luchtvervuiling is het risico op chronische keelproblemen groter.

Leeftijdsgerelateerde verschillen
Bij jongeren komt chronische keelpijn vaak door infecties, terwijl ouderen vaker te maken krijgen met refluxgerelateerde oorzaken en andere chronische aandoeningen. Ouderen hebben vaker last van langdurige keelklachten, mede door leeftijdsgebonden veranderingen in de keel en slokdarm.

Mechanisme

Het ontstaan van chronische keelpijn is het resultaat van verschillende mechanismen waarbij zowel irritatie, ontsteking als slijtage van het keelweefsel een rol spelen.

Ontstekingsreactie
Keelpijn kan chronisch worden als de keel herhaaldelijk wordt blootgesteld aan irriterende stoffen zoals tabak, alcohol, en zure reflux. Dit veroorzaakt een aanhoudende ontstekingsreactie waarbij cytokinen en andere ontstekingsmediatoren worden vrijgegeven, wat leidt tot zwelling, roodheid en pijn.

Mechanische belasting
Intensief stemgebruik, zoals bij leraren, zangers en callcenter-medewerkers, kan leiden tot overbelasting van het keelweefsel en de stembanden, wat bijdraagt aan een aanhoudende keelpijn. De wrijving en trillingen die ontstaan door stemgebruik kunnen het weefsel beschadigen en ontsteking veroorzaken.

Chemische irritatie en allergieën
Blootstelling aan schadelijke stoffen zoals rook, luchtverontreiniging en bepaalde allergenen kunnen het slijmvlies in de keel irriteren en een aanhoudende ontstekingsreactie uitlokken. Bij allergieën kan het immuunsysteem de keel beschadigen in een poging allergenen te bestrijden.

Oorzaken van chronische keelpijn

Allergieën

Diverse allergenen (uitlokkende stoffen) kunnen leiden tot een allergische reactie, waaronder voedingsmiddelen, pollen en chemicaliën in reinigingsproducten of cosmetica. Patiënten met seizoensgebonden allergieën ervaren mogelijk aanhoudende keelirritatie tijdens de warme maanden of bij een hoog pollenaantal. Postnasale drip (postnasale infusie) kan een gevolg zijn van een allergie. Hierbij komt overtollig slijm langs de achterkant van de neusholte in de keel terecht. Postnasale drip kan leiden tot aanhoudende, ruwe keelpijn. Ook verkoudheid, griep, medicatiereacties en bepaalde weersomstandigheden kunnen resulteren in postnasale infusie. Wanneer een patiënt allergisch reageert op stoffen in de lucht, zoals pollen, gras of meeldauw, kunnen de volgende symptomen optreden bij blootstelling aan het allergeen:

• een loopneus
• hoesten
• jeukende ogen
• niezen
• postnasale drip (overmatig veel slijm aan de achterkant van de keel)
• waterige ogen

Gonorroe

Gonorroe is een veel voorkomende seksueel overdraagbare aandoening, veroorzaakt door de bacterie Neisseria gonorrhoeae. Zowel de geslachtsdelen als de keel kunnen worden aangetast (bijvoorbeeld na orale seks), wat kan leiden tot aanhoudende keelpijn.

Keelkanker

Keelkanker kan langdurige keelpijn veroorzaken. Enkele andere symptomen van dit type kanker zijn:

• ademhalingsproblemen
• constant hoesten
• een knobbeltje of gezwel in de nek
• gewichtsverlies
• heesheid of stemveranderingen (niet altijd aanwezig)
• slikpijn
• slikproblemen

Klierkoorts

Klierkoorts (mononucleosis) kan tot twee maanden aanhouden. Patiënten ervaren meestal griepachtige symptomen, waaronder keelpijn. In sommige gevallen blijft de keel tijdens de gehele infectieduur pijnlijk.

Luchtvervuiling

Vervuilde lucht komt vaak voor in grotere steden en rond industriële fabrieken of elektriciteitscentrales. Wanneer patiënten smog of vervuilde lucht inademen, kan dit vergelijkbare gezondheidscomplicaties veroorzaken als het roken van sigaretten. De volgende symptomen kunnen optreden door het inademen van vervuilde lucht:

• astmagerelateerde symptomen
• een zere keel
• hoesten
• pijn op de borst

Mondademhaling

Wanneer patiënten langdurig door de mond ademen, kunnen ze te maken krijgen met chronische keelpijn. Meestal gebeurt de mondademhaling tijdens de slaap, waardoor ze wakker worden met een droge mond, wat meestal verdwijnt na het drinken of eten. Bij een verstopping in de neusholte, bijvoorbeeld door vergrote amandelen of overtollig slijm, ademen patiënten sneller door de mond tijdens de slaap.

Peritonsillair abces

Een bacteriële infectie in de amandelen kan leiden tot een peritonsillair abces. Dit abces ontstaat wanneer tonsillitis (keelamandelontsteking) niet volledig geneest. Een met pus gevuld bultje vormt zich op één keelamandel, en de infectie verspreidt zich naar het omliggende weefsel. De symptomen van een peritonsillair abces lijken op die van een amandelontsteking, maar zijn vaak veel ernstiger.

Roken

Tabakrook bevat hete, droge lucht en giftige chemicaliën. Bij inademing hiervan ontstaat sneller een geïrriteerde keel. Regelmatig roken kan aanhoudende keelpijn veroorzaken. Rokers zijn ook gevoeliger voor gezondheidsproblemen die mogelijk leiden tot pijn in de keel, waaronder een verkoudheid, griep en luchtweginfecties. Roken verzwakt namelijk het immuunsysteem. Daarnaast hebben rokers een verhoogd risico op keelkanker, en blijvende keelpijn kan soms een symptoom van deze ziekte zijn.

Tonsillitis (amandelontsteking)

Tonsillitis is een virale of bacteriële keelamandelontsteking waarbij ontstekingen optreden. Kinderen hebben vaker last van tonsillitis, maar patiënten van alle leeftijden kunnen een ontsteking van de amandelen krijgen.

Tonsillitis gaat gepaard met de volgende mogelijke symptomen:

• een hees of krassend stemgeluid
• een slechte adem
• ernstige keelpijn
• gele of witte vlekken op de amandelen
• koorts
• rillingen
• rode of gezwollen amandelen
• slikproblemen

Antibiotica worden gebruikt voor de behandeling van bacteriële tonsillitis, terwijl antivirale geneesmiddelen kunnen worden ingezet voor de behandeling van virale tonsillitis.

Virale en bacteriële infecties

Soms ervaren patiënten nog steeds keelpijn nadat de symptomen van een verkoudheid of griep zijn verminderd. Virale infecties (zoals een verkoudheid of griep) zijn de meest voorkomende oorzaak van keelpijn. Dit type chronische keelpijn verdwijnt meestal vanzelf na verloop van tijd. Bacteriële infecties zoals een keelontsteking kunnen ook aanhoudende keelpijn veroorzaken. Antibiotica kunnen bacteriële infecties behandelen.

Verzwakt immuunsysteem

Een patiënt met een verzwakt immuunsysteem heeft een verhoogd risico op langdurige keelpijn. Het lichaam is dan minder goed in staat om infecties te bestrijden wanneer bacteriën en virussen binnendringen. Een verzwakt immuunsysteem kan ontstaan door verschillende aandoeningen, zoals:

• HIV/aids
• kanker en andere aandoeningen waarvoor een patiënt chemotherapie ondergaat
• lupus (chronische auto-immuunaandoening)
• reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen)

Zure reflux

Gastro-oesofageale reflux (zure reflux, brandend maagzuur) ontstaat wanneer de spier aan de bovenkant van de maag verzwakt is. Hierdoor lekt zuur in de slokdarm (de buis die de mond met de maag verbindt). Patiënten met zure reflux kunnen last hebben van een pijnlijk brandend gevoel en mogelijk ook keelpijn. Onbehandeld kan dit leiden tot schade aan de slokdarm, wat verdere gezondheidsproblemen kan veroorzaken. Het is daarom belangrijk om medische behandeling te zoeken.

Risicofactoren van een pijnlijke keel die niet weggaat

Chronische keelpijn wordt beïnvloed door diverse risicofactoren. Het identificeren van deze factoren kan helpen bij preventie en gericht advies.

Roken en alcoholgebruik
Roken en overmatig alcoholgebruik zijn belangrijke risicofactoren voor chronische keelpijn. Deze stoffen irriteren het slijmvlies in de keel en verhogen de kans op chronische ontsteking en infectie.

Luchtvervuiling en werkplekgerelateerde factoren
Blootstelling aan vervuilde lucht en schadelijke stoffen op de werkplek, zoals chemische dampen, kunnen het slijmvlies in de keel beschadigen en leiden tot chronische keelpijn. Mensen die werken in industrieën met veel stof of chemicaliën hebben een hoger risico.

Ongezond voedingspatroon
Een voedingspatroon dat rijk is aan zuren en kruiden kan bijdragen aan refluxklachten, die op hun beurt chronische keelpijn kunnen veroorzaken. Bovendien kunnen voedingspatronen met tekorten aan essentiële vitaminen en mineralen het immuunsysteem verzwakken, wat de gevoeligheid voor infecties verhoogt.

Risicogroepen van een zere keel die lang aanhoudt

Bepaalde groepen lopen een verhoogd risico op chronische keelpijn vanwege specifieke kenmerken of omstandigheden.

Patiënten met gastro-oesofageale refluxziekte (GERD)
Patiënten met GERD hebben een verhoogde kans op chronische keelpijn doordat maagzuur regelmatig terugvloeit naar de keel en het slijmvlies irriteert. Dit kan leiden tot een aanhoudende, branderige keelpijn.

Ouderen
Bij ouderen komen chronische keelklachten vaker voor, vaak door leeftijdsgerelateerde veranderingen in de keel, zoals verminderde speekselproductie, slijtage van slijmvliezen en een verhoogde gevoeligheid voor irritaties.

Mensen met intensief stemgebruik
Professionals zoals leraren, zangers en callcenter-medewerkers lopen een hoger risico op chronische keelpijn vanwege de herhaalde belasting van het keelweefsel en de stembanden.

Geassocieerde symptomen

Bij chronische keelpijn kunnen verschillende symptomen optreden die naast de hoofdpijn van belang zijn. Naast de aanhoudende pijn kunnen patiënten last hebben van een slechte adem, constant hoesten, jeukende ogen en een loopneus. Andere geassocieerde symptomen kunnen variëren afhankelijk van de onderliggende oorzaak en kunnen postnasale drip, pijn op de borst of brandend maagzuur omvatten.

Alarmsymptomen voor aanhoudende pijn in de keel

Contact met de arts

In de volgende omstandigheden is het noodzakelijk om contact op te nemen met een arts:

• frequent ontwaken met een droge keel
• keelpijn die langer dan vijf tot tien dagen aanhoudt
• patiënten met tonsillitis die na behandeling nog steeds symptomen ervaren
• rokers die keelpijn ervaren

Dringende hulp nodig

Bij de volgende tekenen is onmiddellijke medische hulp vereist:

• een knobbeltje of verstopping in de keel
• een zwelling in de keel die problemen veroorzaakt met ademhaling, praten of slikken
• ernstige pijn aan één kant van de keel en gezwollen klieren
• hoge koorts
• problemen met het draaien van het hoofd

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van chronische keelpijn begint meestal met een grondige anamnese en lichamelijk onderzoek door een arts. De arts zal vragen stellen over de duur en aard van de keelpijn, eventuele bijkomende symptomen en eerdere medische geschiedenis. Verdere onderzoeken kunnen nodig zijn om de oorzaak vast te stellen. Dit kan het afnemen van een keeluitstrijkje omvatten om te testen op bacteriële infecties zoals streptokokken. In sommige gevallen kan een keelontsteking of klierkoorts door middel van bloedonderzoeken worden bevestigd. Beeldvorming, zoals een röntgenfoto of CT-scan, kan worden aangevraagd als er vermoeden is van ernstigere aandoeningen zoals keelkanker of een peritonsillair abces.

Behandeling van een keel die langdurig zeer doet

De behandeling van chronische keelpijn hangt af van de onderliggende oorzaak. Bij virale infecties, zoals een verkoudheid of griep, is behandeling vaak gericht op het verlichten van symptomen met pijnstillers, keelsnoepjes en gorgelen met zoutoplossingen. Bacteriële infecties, zoals streptokokkenkeelontsteking, worden behandeld met antibiotica. Bij allergieën kan antihistaminica of een neusspray voorgeschreven worden om de symptomen te verlichten. Als het probleem wordt veroorzaakt door zure reflux, kan een behandeling met antacida of andere maagzuurremmers noodzakelijk zijn. In ernstige gevallen, zoals bij keelkanker, kan een combinatie van chirurgie, bestraling en chemotherapie nodig zijn.

Prognose van langdurige pijn aan de keelholte

De prognose van chronische keelpijn varieert afhankelijk van de oorzaak. Bij virale infecties is de prognose meestal goed, met een verbetering naarmate de infectie overgaat. Bij bacteriële infecties, mits goed behandeld met antibiotica, herstellen de meeste patiënten volledig. Allergieën kunnen chronisch zijn, maar de symptomen kunnen effectief worden beheerd met medicatie en het vermijden van triggers. Bij aandoeningen zoals keelkanker is de prognose afhankelijk van de vroegtijdige opsporing en behandeling. In gevallen van ernstige aandoeningen zoals peritonsillair abces, kan de prognose goed zijn mits tijdige medische interventie.

Complicaties van een chronische pijnlijke keel

Chronische keelpijn kan leiden tot verschillende complicaties afhankelijk van de oorzaak. Bij aanhoudende bacteriële infecties kunnen complicaties zoals keelontsteking of een peritonsillair abces optreden. Bij onvoldoende behandeling van zure reflux kan schade aan de slokdarm ontstaan, wat kan leiden tot slikproblemen of verergering van de symptomen. Bij allergieën kunnen complicaties zoals chronische sinusitis optreden. Ernstige aandoeningen zoals keelkanker kunnen verder leiden tot gewichtsverlies en ademhalingsproblemen.

Preventie van langdurige keelpijn

Preventie van chronische keelpijn kan variëren afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Voor allergieën kan het vermijden van bekende triggers en het gebruik van antihistaminica helpen. Het vermijden van blootstelling aan vervuilde lucht en het stoppen met roken kan ook nuttig zijn. Voor een goede mondgezondheid is het belangrijk om regelmatig te gorgelen en een goede hygiëne te handhaven. Bij het beheren van zure reflux kunnen voedingsaanpassingen en het gebruik van maagzuurremmers effectief zijn. Het vermijden van besmette mensen en het volgen van goede hygiënepraktijken kan helpen om infecties te voorkomen.

Lees verder

• Keelpijn: Oorzaken van pijn aan keel (pijnlijke keel)
• Keelkanker: Kanker in keel, stembanden of keelamandelen
• Keelontsteking (faryngitis): Oorzaken van ontsteking keel
• Keelslijmen: Oorzaken van opbouw van slijm in keel
• Postnasale drip: Overmatig veel slijm in achterkant van keel