Postnasale drip: Overmatig veel slijm in achterkant van keel

Postnasale drip (posterieure rhinorree) is een aandoening waarbij een ophoping van neusslijm aanwezig is aan de achterkant van de neus en keel. Patiënten met postnasale drip moeten daarom meer dan normaal slijm doorslikken of uithoesten. Tevens ontstaan andere symptomen zoals onder andere een gele tong of keelpijn. Diverse huisremedies behandelen postnasale drip, maar soms is een medische behandeling vereist. In de meeste gevallen is de prognose uitstekend wanneer de arts de onderliggende ziekte behandelt of wanneer de patiënt de omgevingsfactor vermijdt of aanpakt.

• Werking van de neus, keel en sinussen
• Slijm: De eerste verdedigingslinie
• De neus: Filteren en bevochtigen
• De keel: Verbinding en bescherming
• De sinussen: Luchtgevulde holtes
• Oorzaken: Overmatig veel slijm in achterkant van keel
• Risicofactoren van postnasale drip
• Symptomen: Hoesten
• Diagnose en onderzoeken
• Huisremedies
• Medische behandeling
• Prognose van aandoening aan neus en keel
• Complicaties

Werking van de neus, keel en sinussen

De neus, keel en sinussen werken samen om een belangrijk onderdeel van het ademhalingssysteem te vormen. Ze spelen een cruciale rol bij het filteren van de lucht die we inademen, het bevochtigen van de luchtwegen en het beschermen van het lichaam tegen infecties.

Slijm: De eerste verdedigingslinie

De klieren in de neus, keel en sinussen produceren voortdurend slijm, ook wel sputum genoemd. Dit slijm is een dikke en slijmerige substantie die verschillende belangrijke functies heeft:

• Bevochtigen van de luchtwegen: Slijm houdt de luchtwegen vochtig, wat essentieel is voor het comfort en de gezondheid van de trilharen. Trilharen zijn kleine haartjes in de neusholte en luchtpijp die helpen bij het verwijderen van vuil en slijm.
• Vangen van vuil en pathogenen: Slijm vangt vuil, pollen, bacteriën en virussen die in de luchtwegen terechtkomen. De trilharen transporteren vervolgens dit slijm, met alle gevangen stoffen, naar de keelholte waar het kan worden opgehoest of doorgeslikt.
• Immuunfunctie: Slijm bevat immuuncellen en antistoffen die helpen bij de bestrijding van infecties.
• Speeksel speelt ook een belangrijke rol bij het wegspoelen van slijm uit de keelholte.

Gedurende de dag mengt slijm zich met speeksel en wordt het ongemerkt doorgeslikt.

De neus: Filteren en bevochtigen

De neusholte is de eerste barrière tegen vuil en pathogenen die via de luchtwegen binnenkomen. De neusholte bevat verschillende structuren die helpen bij het filteren en bevochtigen van de lucht:

• Neusharen: Neusharen vangen grotere deeltjes vuil op, zoals stof en pollen.
• Neusslijmvlies: Het neusslijmvlies is bedekt met trilharen die slijm produceren en vervuiling en pathogenen binden.
• Neusschelpen: De neusschelpen zijn bochtige structuren in de neusholte die de luchtstroom vertragen en zorgen voor een optimale bevochtiging.

De gefilterde en bevochtigde lucht stroomt vervolgens via de neusholte naar de keelholte en keel.

De keel: Verbinding en bescherming

De keelholte verbindt de neusholte met de slokdarm en luchtpijp. De keel speelt een belangrijke rol bij het doorslikken en ademhalen, en biedt ook bescherming tegen infecties:

• Keelamandelen: De keelamandelen, ook wel tonsillae genoemd, bevinden zich aan de achterkant van de keelholte en helpen bij het bestrijden van infecties.
• Slokdarmreflex: De slokdarmreflex voorkomt dat voedsel of vocht de luchtpijp binnendringt.

De sinussen: Luchtgevulde holtes

De sinussen zijn vier paar met lucht gevulde holtes in het schedelbot rondom de neus en ogen. De functie van de sinussen is nog niet volledig begrepen, maar ze worden gedacht te spelen bij:

• Bevochtiging van de lucht: De sinussen dragen bij aan de bevochtiging van de lucht die we inademen.
• Versterking van de stem: De sinussen resoneren met de trillingen van de stembanden en dragen zo bij aan de klank van de stem.
• Verlichting van het schedel: De sinussen zorgen voor een lichter schedelgewicht.

Oorzaken: Overmatig veel slijm in achterkant van keel

Postnasale drip, ook wel aangeduid als neusdruppels of slijmvliesdrip, is een aandoening waarbij men overmatig slijm in de keel (keelslijmen) ervaart. Dit slijm kan afkomstig zijn van de neusholte, sinussen of keelholte.

Er zijn verschillende oorzaken van overmatige slijmproductie bij postnasale drip, waaronder:

• Infecties: Infecties van de bovenste luchtwegen, zoals verkoudheid, griep of sinusitis, kunnen leiden tot een toename van slijmproductie.
• Allergische aandoeningen: Allergieën voor pollen, huisstofmijt of andere stoffen kunnen de slijmvliezen in de neus en keel irriteren en overmatige slijmproductie veroorzaken.
• Droge lucht: Droge lucht kan de slijmvliezen uitdrogen en leiden tot slijmvliesirritatie en overmatige slijmproductie.
• Irritatie door stoffen: Roken, luchtvervuiling en andere irriterende stoffen in de lucht kunnen de slijmvliezen in de neus en keel irriteren en overmatige slijmproductie veroorzaken.
• Anatomische afwijkingen: Afwijkingen in de structuur van de neus of keel, zoals een scheef neustussenschot of vergrote keelamandelen, kunnen de afvoer van slijm belemmeren en leiden tot overmatige slijmproductie.
• Slikproblemen: Aandoeningen die slikken bemoeilijken, zoals neurologische aandoeningen of spierzwakte, kunnen ervoor zorgen dat slijm zich ophoopt in de keel.

Risicofactoren van postnasale drip

Diverse risicofactoren zijn bekend voor deze overmatige slijmproductie.

Aandoeningen
De volgende aandoeningen leiden sneller tot postnasale drip:

• Allergieën zoals huidschilfers van huisdieren (bijvoorbeeld huidschilfers van honden), stof, pollen (het lichaam produceert extra slijm om deze stoffen te elimineren)
• Chronische ademhalingsproblemen, zoals chronisch obstructief longlijden (COPD)
• Een afwijkend neustussenschot (de wand tussen de neusgaten) (het afvoeren van slijm is hierdoor niet goed mogelijk)
• Een griep
• Een verkoudheid (overdreven productie van slijm om ziektekiemen uit het lichaam te verwijderen)
• Zwangerschap
• Hormonale veranderingen
• Rhinitis (ontsteking van het neusslijmvlies)
• Sinusitis (ontsteking van de neusbijholten)
• Slikproblemen
• Zure reflux

Omgevingsfactoren
Postnasale drip kan ook voortkomen uit enkele omgevingsfactoren:

• Extreem droge lucht
• Fel licht
• Het gebruik van melkproducten
• Irriterende chemicaliën van parfums, schoonmaakproducten of giftige dampen
• Koude (het lichaam produceert meer slijm om de neusirritatie door de kou te bevochtigen en te verwarmen)
• Medicijnen: contraceptiva (zoals de anticonceptiepil), bloeddrukmedicatie, anticholinergica (medicijnen waardoor het slijm zich ophoopt door geremde spierbewegingen)
• Pittig voedsel
• Rook
• Vreemde voorwerpen in de neus (komt vaak voor bij kinderen)

Symptomen: Hoesten

De patiënt voelt slijm aan de achterkant van de keel zitten dat naar beneden druppelt. Daarnaast komen andere symptomen voor zoals:

• Een brokgevoel in de keel (globus pharyngeus)
• Een hoest die 's nachts verergert (nachtelijk hoesten)
• Een misselijk gevoel, veroorzaakt door extra slijm in de maag
• Een pijnlijke keel (keelpijn)
• Een slechte adem (halitose)
• Een zoute smaak in de mond
• Gezwollen tonsillen (keelamandelen)
• Sinusitis
• Overmatig veel slijm ophoesten of neusslijm doorslikken
• Vaak kuchen (chronische hoest)
• Keelslijmen: Het slijm hoopt zich op aan de achterkant van de keel, waardoor men het continu moet wegslikken of ophoesten.
• Keelpijn: Irritatie van de keel door het slijm kan keelpijn veroorzaken.
• Een verstopte neus: Soms kan er sprake zijn van een verstopte neus, waardoor de ademhaling bemoeilijkt wordt.

Diagnose en onderzoeken

Contact met de arts
Wanneer de klachten langer dan tien dagen aanhouden, is medisch advies noodzakelijk. Contact met de arts is eveneens nodig bij verkleurd slijm dat niet verdwijnt, want dit duidt mogelijk op de aanwezigheid van een bacteriële of virale infectie. Een patiënt met postnasale drip die lijdt aan een bacteriële infectie, heeft namelijk een behandeling met antibiotica nodig. Ook bloed in het neusslijm, slecht ruikend slijm, reutels, een piepende ademhaling (stridor) of significante koorts zijn alarmtekens.

Diagnostisch onderzoek
Een juiste diagnose is vereist door middel van een gedetailleerd oor-, neus- en keelonderzoek. De arts beveelt mogelijk bijkomende onderzoeken aan, zoals een bloedonderzoek, een CT-scan, een gastroscopie (om zure reflux op te sporen), röntgenfoto’s en eventueel andere testen, afhankelijk van de aanwezige klachten.

Huisremedies

Naast het potentieel vermijden van de uitlokkend risicofactoren, zorgen enkele huisremedies voor een verlichting van postnasale drip.

Hoofd hoger leggen
Wanneer de ophoping van het neusslijm ’s nachts verergert, is het nodig om het hoofd een beetje hoger ten opzichte van de rest van het lichaam te plaatsen. Dit is mogelijk met behulp van het plaatsen van een paar kussens onder het hoofd en de schouders.

Lucht bevochtigen
Naast het nemen van medicijnen is het mogelijk om te werken met luchtbevochtigers/luchtreinigers en dampverstuivers. Het gebruik van deze middelen verlicht postnasale drip, vooral wanneer dit geassocieerd is met verstopte sinussen.

Voldoende drinken
Het lichaam verliest water door een postnasale drip. Het drinken van veel vocht zorgt voor een snellere verdunning van het neusslijm. Cafeïne is echter geen goede keuze. Warme thee en bouillon zorgen wel voor een verlichting van de symptomen alsook van andere klachten, zoals keelpijn. De stoom van de warme dranken vermindert tevens de tekenen van sinusitis. Een warme, stomende douche biedt dezelfde effecten.

Medische behandeling

Neussprays
Saline neussprays gebruiken zout water om de slijmopbouw uit te spoelen. Hierdoor voorkomt de patiënt verstopte luchtwegen en vermindert het totale slijmgehalte. Steroïde neusspray en/of een neusspray met antihistaminica zijn verder soms noodzakelijk bij patiënten met allergieën.

Slijm uitdrogen
Decongestiva zijn medicijnen die helpen bij het uitdrogen van het slijm. Deze medicijnen zijn effectief voor een deel van de patiënten, maar niet voor iedereen met postnasale drip. Sommige patiënten ervaren zelfs een verslechtering van de aandoening met decongestiva.

Andere medicatie
Naast neussprays schrijft de arts in bepaalde gevallen ook nog volgende medicijnen voor:

• Antihistaminica (helpen bij allergieën)
• Expectorantia (middelen om slijm los te maken)
• Steroïden
• Zuurremmers

Prognose van aandoening aan neus en keel

De prognose van postnasale drip hangt af van de onderliggende oorzaak. In de meeste gevallen verdwijnt het slijm vanzelf wanneer de oorzaak wordt aangepakt. Dit kan betekenen dat:

• Een infectie met antibiotica of antivirale medicijnen wordt behandeld.
• Allergische aandoeningen worden behandeld met medicijnen of immunotherapie.
• Anatomische afwijkingen chirurgisch worden gecorrigeerd.
• Omgevingsfactoren, zoals droge lucht of irriterende stoffen, worden vermeden of aangepast.

Wanneer de onderliggende oorzaak niet goed wordt behandeld, kan postnasale drip chronisch worden. Dit kan leiden tot:

• Irritatie en ontsteking van de keel en neus
• Verstopte sinussen
• Herhaalde oorontstekingen
• Slaapproblemen
• Verminderde kwaliteit van leven

Complicaties

In zeldzame gevallen kan postnasale drip leiden tot meer ernstige complicaties, zoals:

• Longontsteking
• Ademhalingsproblemen
• Verspreiding van infectie naar andere delen van het lichaam

De kans op complicaties is groter bij:

• Mensen met een zwak immuunsysteem
• Jonge kinderen
• Ouderen
• Mensen met chronische aandoeningen, zoals astma, cystic fibrosis of COPD

Het is daarom belangrijk om postnasale drip tijdig te laten diagnosticeren en behandelen om complicaties te voorkomen.

Preventie van postnasale drip

• Voldoende hydratatie: Drink dagelijks voldoende water om de slijmvliezen vochtig te houden en het slijm dunner te maken.
• Luchtvochtigheid verhogen: Gebruik een luchtbevochtiger in droge omgevingen om de luchtvochtigheid op peil te houden en irritatie van de luchtwegen te voorkomen.
• Vermijden van allergenen: Identificeer en vermijd triggers zoals pollen, stof of huisdieren die allergische reacties kunnen veroorzaken en bijdragen aan postnasale drip.
• Regelmatig reinigen: Houd de neusgangen schoon door regelmatig te spoelen met een zoutoplossing (neusspoeling) om overtollig slijm en allergenen te verwijderen.
• Gezond dieet: Eet een gebalanceerd dieet rijk aan vitaminen en mineralen om een gezonde slijmvliezen te ondersteunen.
• Stoppen met roken: Vermijd tabaksrook en andere irriterende stoffen die de luchtwegen kunnen beschadigen en bijdragen aan postnasale drip.
• Beperken van blootstelling aan luchtvervuiling: Vermijd gebieden met hoge luchtvervuiling en gebruik een luchtfilter in huis om de luchtkwaliteit te verbeteren.
• Medische behandeling: Raadpleeg een arts voor een passende behandeling van onderliggende aandoeningen zoals sinusitis of allergieën.