Adenoïditis: Ontsteking neusamandelen met verstopte neus

Adenoïden (neusamandelen) zijn een groep lymfoïde weefsels die zich op de achterste wand van de neus-keelholte achter het zachte gehemelte bevinden. De neusamandelen maken samen met de keelamandelen deel uit van het immuunsysteem. Ze zorgen ervoor dat schadelijke kiemen worden opgevangen die door de neus of mond passeren. Adenoïden produceren tevens antilichamen om het lichaam te helpen infecties te bestrijden. Adenoïden zijn belangrijk voor de gezondheid, maar ze worden minder belangrijk na vijfjarige leeftijd omdat het lichaam dan infecties op andere manieren bestrijdt. Adenoïditis is de medische term voor een ontsteking van het adenoïde weefsel (neusamandelen). Meestal resulteert een neusamandelontsteking uit een infectie. Bekende symptomen zijn een neusafscheiding, een mondademhaling en koorts. Adenoïditis behandelt de arts met medicatie of een chirurgische ingreep.

• Epidemiologie van ontstoken neusamandelen
• Oorzaken van adenoïditis
• Infectie
• Andere oorzaken
• Geassocieerde aandoeningen
• Symptomen: Verstopte neus
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van neusamandelontsteking
• Medicatie
• Chirurgie
• Prognose
• Complicaties van neusamandelontsteking
• Preventie van neusamandelontsteking

Epidemiologie van ontstoken neusamandelen

Adenoïditis komt vooral voor in de kindertijd, en is vaak geassocieerd met acute tonsillitis (keelamandelontsteking). De incidentie neemt af met de leeftijd. Een neusamandelontsteking is bijgevolg zeldzaam bij kinderen ouder dan vijftien jaar als gevolg van de fysiologische atrofie van het adenoïdweefsel.

Oorzaken van adenoïditis

Infectie

Adenoïden helpen ziekteverwekkers uit het lichaam filteren, maar soms raken ze overweldigd door ziekteverwekkers en ontstaat een infectie. Wanneer dit gebeurt, raken de neusamandelen ook ontstoken en gezwollen. In de meeste gevallen veroorzaken virussen een ontsteking van de neusamandelen. Virussen die adenoïditis kunnen veroorzaken, zijn het adenovirus, rhinovirus en paramyxovirus. Bacteriële oorzaken van adenoïtis zijn Streptococcus pyogenes, Streptococcus pneumoniae, Moraxella catarrhalis en verschillende soorten Staphylococcus (stafylokokkenbacteriën), waaronder Staphylococcus aureus. Ook leiden gezwollen neusamandelen en keelamandelen mogelijk tot een verstopping van de luchtwegen bij kinderen, waardoor slaapapneu tijdens de slaap tot stand komt.

Andere oorzaken

De ontsteking van het adenoïde weefsel komt ook tot stand door allergieën of irritatie door maagzuur als gevolg van gastro-oesofageale reflux.

Geassocieerde aandoeningen

Adenoïditis komt zelden alleen voor. Vaak zijn ook de tonsillen (keelamandelen) ontstoken (tonsillitis), of is sprake van een keelontsteking of rhinosinusitis.

Symptomen: Verstopte neus

De symptomen van adenoïditis doen denken aan de tekenen van een verkoudheid, maar de klachten houden bij een neusamandelontsteking vaak wel tien dagen of langer aan. Acute adenoïditis kenmerkt zich door volgende mogelijke symptomen:

• door de neus spreken (nasale stem)
• een droge keel
• een loopneus
• een neusafscheiding met een sereuze secretie in virale vormen en een slijmerige-etterige secretie in bacteriële vormen
• een stinkende adem
• een verstopte neus, wat resulteert in een mondademhaling, snurken, slaapapneu (tijdens de slaap tijdelijk stoppen met ademen) en andere slaapproblemen
• gezwollen lymfeklieren in de nek
• keelpijn
• koorts
• oorpijn en andere oorproblemen
• postnasale drip (keelslijmen: overmatig veel slijm in de achterkant van de keel)

Herhaalde adenoïditis leidt tot vergrote adenoïden.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose acute adenoïditis stelt de arts klinisch op basis van de bevindingen van koorts, een etterende neusafscheiding, postnasale drip, een verstopte neus, keelpijn en een stinkende adem. Met een keeluitstrijkje kan de arts monsters van de ziektekiemen verkrijgen. Een bloedonderzoek onthult de aanwezigheid van een infectie. Verder bepalen röntgenfoto’s van de nek en het hoofd de grootte van de neusamandelen. De arts kan tot slot proberen om de adenoïden te visualiseren met behulp van een speciale spiegel of een flexibele nasolaryngoscoop.

Behandeling van neusamandelontsteking

Medicatie

Meestal veroorzaakt een virale infectie adenoïditis, en dan is medicatie onnodig. Pijnstillers of koortsverlagende medicijnen zijn dan vaak voldoende. Als adenoïditis echter resulteert uit een bacteriële infectie, schrijft de arts antibiotica voor zoals amoxicilline, clavulaanzuur of een cefalosporine. Een steroïde neusspray vermindert ook de verstopte neus. Orale (via de mond ingenomen) antihistaminica of immunotherapieën zijn nuttig bij allergieën. Maagzuurremmers behandelen tot slot gastro-oesofageale reflux.

Chirurgie

Bij ernstige of terugkerende adenoïditis of een vergroting van de neusamandelen is vaak een chirurgische verwijdering van de adenoïden vereist (adenoïdectomie). De arts verwijdert vaak tegelijkertijd de keelamandelen (tonsillectomie), omdat adenoïditis en tonsillitis vaak hand in hand gaan. Na de chirurgische verwijdering van de neusamandelen, heeft een patiënt mogelijk nog gedurende een week enkele klachten zoals koorts, keelpijn, een mondademhaling, oorpijn en een ontwikkeling van dikke, witte korstjes op de plek waar de amandelen gezeten hebben.

Prognose

Wanneer adenoïtis resulteert uit een virale infectie, verdwijnen de symptomen meestal spontaan na 48 uur. De symptomen van bacteriële adenoïditis houden meestal tot één week aan.

Complicaties van neusamandelontsteking

Als de klachten van adenoïditis onbehandeld blijven, ontstaan mogelijk volgende complicaties:

• een middenoorontsteking (otitis media)
• een keelamandelontsteking (tonsillitis)
• een sinusitis (neusbijholteontsteking)
• een bovenste luchtweginfectie
• een obstructieve slaapapneu

Preventie van neusamandelontsteking

De patiënt houdt zich best aan volgende tips voor het voorkomen van een neusamandelontsteking:

• Was regelmatig de handen
• Vermijd contact met zieken
• Probeer zoveel mogelijk ziekteverwekkers te vermijden
• Zorg voor een gezonde voeding
• Stop met roken

Lees verder

• Verstopte neus (nasale obstructie) door diverse aandoeningen