Tonsillectomie: Chirurgische verwijdering van keelamandelen

De tonsillen (keelamandelen) zijn ovaalvormige stukken weefsel aan de achterkant van de keel. Aan elke kant van de keel bevindt zich één tonsil. Virussen of bacteriën veroorzaken een amandelontsteking (tonsillitis), die vaak voorkomt bij kinderen. Keelpijn, koorts en rode, opgezwollen amandelen bedekt met een witte of gele laag zijn enkele kenmerken van deze ontsteking. Wanneer een patiënt vaak last heeft van tonsillitis of andere problemen ervaart zoals slaapapneu, kan de arts besluiten om de keelamandelen (tonsillen) te verwijderen. Deze operatie staat in medische termen bekend als een ‘tonsillectomie’. Na de chirurgische ingreep kan de patiënt geen tonsillitis meer ontwikkelen.

• Indicatie van tonsillectomie
• Voor de chirurgische verwijdering van de amandelen
• Gesprek met arts
• Kind voorbereiden
• Praktisch
• Tijdens de tonsillectomie
• Na de operatie
• Vervolgzorg en ondersteuning
• Thuis na het verwijderen van de keelamandelen
• Risico’s van chirurgie
• Alarmsymptomen

Indicatie van tonsillectomie

Een tonsillectomie wordt gebruikt voor het behandelen van:

• andere zeldzame ziekten van de keelamandelen, zoals kankerweefsel in de amandelen
• bloedingen van de amandelen
• complicaties door vergrote amandelen (ademhalingsproblemen, slikproblemen, slaapapneu)
• terugkerende, chronische of ernstige tonsillitis

Voor de chirurgische verwijdering van de amandelen

Gesprek met arts

De arts bevraagt de patiënt (of de ouders van een kind) over welke medicijnen, supplementen, vitaminen en kruiden de patiënt gebruikt. Soms moet de patiënt twee weken voor de operatie stoppen met het nemen van aspirine of geneesmiddelen die aspirine bevatten, Ginkgo biloba en sint-janskruid. Dit dient altijd met de arts te worden overlegd. Verder wil de arts ook op de hoogte zijn van eventuele reacties op medicijnen of medicatie-allergieën. Als de patiënt (of iemand uit de familie) eerder problemen heeft gehad met medicatie voor anesthesie, moet de arts hiervan ook op de hoogte zijn. Tot slot moeten alle bloedings- en bloedstollingsproblemen bij de arts bekend zijn.

Kind voorbereiden

Meestal ondergaat een kind de operatie. Het is belangrijk dat ouders het kind de gelegenheid geven om vragen te stellen en over zijn gevoelens te praten, zodat hij goed weet wat er gaat gebeuren. Ouders moeten uitleggen hoe nuttig de operatie zal zijn, bijvoorbeeld door te melden dat het kind niet meer zo vaak ziek zal zijn en minder last zal hebben van keelpijn na de ingreep. Het is ook belangrijk dat het kind weet dat de ouder altijd in het ziekenhuis aanwezig zal zijn. Verder moeten ouders het kind voorbereiden op de dag van de ingreep. Dit betekent dat een tweejarige twee dagen voor de ingreep geïnformeerd moet worden, een driejarige drie dagen voor de ingreep, enzovoort. Het kind moet weten dat alleen de amandelen worden verwijderd en dat er verder geen andere dingen zullen gebeuren, en dat het kind er niet anders uit zal zien.

Praktisch

Vanaf middernacht op de avond voor de operatie mag de patiënt niets meer eten. Soms mag hij nog wel wat drinken, maar dit moet altijd met de arts worden besproken.

Tijdens de tonsillectomie

Eerst krijgt de patiënt algemene anesthesie toegediend, zodat hij slaapt tijdens de chirurgische verwijdering van de tonsillen. De arts verwijdert de tonsillen met een scalpel (speciaal mes). Andere artsen geven de voorkeur aan apparaten die warmte, geluidsgolven (echografie), laser of koude temperaturen genereren. De effectiviteit en hersteltijd van deze apparaten zijn gelijk. De operatie duurt meestal tussen de twintig en vijfenveertig minuten.

Na de operatie

Na de operatie verblijft de patiënt twee tot vier uur in een verkoeverkamer. Bij het ontwaken kan de patiënt misselijk zijn, maagpijn hebben of zelfs braken. Dit zijn normale bijwerkingen van de narcose en verdwijnen meestal vanzelf. Jonge kinderen moeten mogelijk een nacht in het ziekenhuis blijven. Ook is een overnachting in het ziekenhuis nodig wanneer de patiënt andere gezondheidsproblemen heeft of wanneer er tijdens de operatie iets mis is gegaan. In andere gevallen mag de patiënt enkele uren na de ingreep al naar huis, afhankelijk van het ziekenhuis.

Vervolgzorg en ondersteuning

Na de operatie kan de patiënt baat hebben bij vervolgzorg en ondersteuning, waaronder:

• regelmatige controleafspraken met de behandelend arts om het herstel te monitoren
• fysiotherapie indien nodig om de herstelperiode te ondersteunen
• psychosociale ondersteuning voor zowel de patiënt als de familie om om te gaan met eventuele emotionele of gedragsmatige uitdagingen na de operatie

Thuis na het verwijderen van de keelamandelen

Na de ingreep duurt het meestal tien tot veertien dagen om volledig te herstellen, hoewel de hersteltijd bij volwassenen soms langer kan zijn. Keelpijn, oorpijn en/of kaakpijn komen bij bijna alle patiënten voor na de operatie. De arts verstrekt in het ziekenhuis informatie over welke medicijnen de patiënt hiervoor mag nemen. Verder moet de patiënt veel vocht drinken om goed te genezen en om uitdroging en constipatie te voorkomen. Dit kan moeilijk zijn als de patiënt keelpijn heeft. Een ijslolly kan helpen en is vaak populair bij kinderen. Ouders moeten voedsel aanbieden dat gemakkelijk te slikken is, zoals yoghurt, appelmoes, pudding en soep. Geleidelijk aan kan de voeding worden opgebouwd totdat het kind weer normale voeding kan verdragen. De patiënt moet veel rust nemen, zelfs na een relatief kleine operatie. Hardlopen en andere zware activiteiten moeten tot twee weken na de operatie worden vermeden. De patiënt kan meestal terugkeren naar de dagelijkse activiteiten wanneer hij goed kan eten en drinken, geen slaapproblemen heeft en geen medicatie meer nodig heeft voor de pijn.

Risico’s van chirurgie

De operatie wordt uitgevoerd onder algemene anesthesie, waardoor de patiënt slaapt en geen pijn heeft tijdens de ingreep. Sommige patiënten kunnen echter reageren op de anesthesie. Dit is ook de reden waarom de arts tijdens het voorgesprek informatie wil over mogelijke problemen met medicatie. Verder kunnen bloedingen optreden, wat kan betekenen dat de patiënt langer in het ziekenhuis moet blijven. Bloedingen kunnen ook optreden tijdens het herstelproces, vooral wanneer de operatiewonde te snel loskomt. In de eerste paar uur na de operatie kan zwelling van de tong en het gehemelte optreden, wat kan leiden tot ademhalingsproblemen. Tot slot kunnen infecties sporadisch voorkomen.

Alarmsymptomen

Pijn, snurken en milde koorts zijn normale symptomen na een operatie. Wanneer echter één of meer van de volgende alarmsymptomen optreden, is het belangrijk om een arts te raadplegen:

• braken of maagklachten die twaalf uur na de operatie nog steeds aanhouden
• hoge koorts
• zwakte, duizeligheid, licht in het hoofd, hoofdpijn, maar slechts twee à drie keer per dag plassen (oligurie), huilen zonder tranen: Deze symptomen kunnen wijzen op onvoldoende vochtinname.

Bij ademhalingsproblemen en felrode bloedingen is het van belang om onmiddellijk naar de spoeddienst van een ziekenhuis te gaan. Kleine stukjes donker bloed in de neus zijn normaal.

Lees verder

• Tonsillitis: Ontsteking van keelamandelen (tonsillen)
• Keelamandelen (tonsillen): Soorten aandoeningen