Amandelstenen: Steenvorming op amandelen met slechte adem

De amandelen (tonsillen) bevinden zich aan de achterkant van de keel en spelen een rol in het immuunsysteem. Ze zijn opgebouwd uit lymfoïd weefsel dat rijk is aan lymfocyten, de cellen die betrokken zijn bij het afweersysteem van het lichaam. De amandelen bevatten kleine openingen, zogenaamde ‘tonsillaire crypten’, die helpen bij het vangen en verwijderen van ziekteverwekkers. Bij sommige mensen kunnen voedseldeeltjes of slijm zich ophopen in deze crypten, wat kan leiden tot de vorming van amandelstenen. Deze harde afzettingen kunnen klachten veroorzaken zoals keelpijn, oorpijn en een slechte adem. Hoewel behandeling vaak niet noodzakelijk is, kan een arts besluiten om grote of symptomatische amandelstenen te verwijderen.

• Epidemiologie
• Oorzaken van amandelstenen
• Risicofactoren
• Symptomen van amandelstenen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van amandelstenen
• Complicaties van amandelstenen
• Preventie van amandelstenen

Epidemiologie

Amandelstenen komen veel voor, vooral bij volwassenen en tieners. De prevalentie van amandelstenen varieert, maar wordt vaak gezien bij mensen met chronische ontstekingen van de amandelen of bij degenen die vergrote amandelen hebben. Ongeveer 8% van de mensen met chronische tonsillitis zal amandelstenen ontwikkelen.

Oorzaken van amandelstenen

Amandelstenen ontstaan wanneer materialen zoals dode cellen, bacteriën, en voedselresten zich ophopen en verhardt in de tonsillaire crypten. Deze verkalking of verharding kan leiden tot de vorming van harde afzettingen. De belangrijkste oorzaken zijn:

• Chronische tonsillitis: Herhaalde ontstekingen van de amandelen kunnen de crypten beschadigen en de vorming van stenen bevorderen.
• Vergrote amandelen: Amandelen die van nature vergroot zijn, hebben grotere crypten waar zich meer materiaal kan ophopen.
• Chronische sinusproblemen: Sinusinfecties kunnen bijdragen aan de ophoping van puin in de amandelen.
• Slechte mondhygiëne: Onvoldoende mondverzorging verhoogt de kans op de ontwikkeling van amandelstenen door ophoping van bacteriën en voedselresten.

Risicofactoren

Factoren die het risico op het ontwikkelen van amandelstenen verhogen zijn onder andere:

• Langdurige of herhaalde tonsillitis: Frequent optredende amandelontstekingen kunnen bijdragen aan het ontstaan van amandelstenen.
• Vergrote amandelen: Amandelen met grotere crypten zijn vatbaarder voor stenen.
• Slechte mondhygiëne: Onvoldoende poetsen, flossen en reinigen van de tong kunnen de kans op amandelstenen verhogen.
• Chronische sinusproblemen: Deze kunnen leiden tot een verhoogde ophoping van slijm en bacteriën in de amandelen.

Symptomen van amandelstenen

Amandelstenen kunnen variëren in grootte en ernst. Niet alle amandelstenen veroorzaken symptomen, maar bij grotere stenen kunnen de volgende klachten optreden:

• Gezwollen amandelen: Ontstekingen door amandelstenen kunnen leiden tot gezwollen amandelen.
• Keelpijn: Amandelstenen kunnen ongemak en pijn veroorzaken in de keel, vooral als ze vergezeld gaan van een amandelontsteking. Soms is het moeilijk te onderscheiden of de keelpijn door de steen of door de ontsteking wordt veroorzaakt.
• Oorpijn: Amandelstenen kunnen ook oorproblemen veroorzaken door de gedeelde zenuwbanen met het oor, zelfs als de steen zelf niet direct met het oor in aanraking komt.
• Slechte adem (halitose): De afbraak van bacteriën en voedselresten in amandelstenen leidt vaak tot een slechte adem.
• Slikproblemen: Grote amandelstenen kunnen slikproblemen veroorzaken door de fysieke obstructie die ze in de keel vormen.
• Witte puin: Sommige amandelstenen zijn zichtbaar als witte, gele of grijze brokjes aan de achterkant van de keel, vaak verstopt in de plooien van de amandelen.

Alarmsymptomen

Symptomen die wijzen op een ernstige complicatie of verslechtering van de toestand zijn onder andere:

• Ernstige keelpijn: Plotselinge of verergerende keelpijn kan een aanwijzing zijn voor een ernstigere ontsteking of complicatie.
• Extreem slechte adem: Als de slechte adem niet verbetert met mondhygiëne, kan dit een teken zijn van een infectie of een grotere amandelsteen.
• Aanhoudende slikproblemen: Moeilijkheden met slikken die niet verbeteren kunnen duiden op een significant probleem.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van amandelstenen wordt meestal gesteld door een arts na een lichamelijk onderzoek. Er zijn verschillende methoden voor het identificeren van amandelstenen:

• Visueel onderzoek: De arts kan amandelstenen zien door de achterkant van de keel te inspecteren.
• Röntgenfoto of CT-scan: Voor het opsporen van verborgen amandelstenen of het beoordelen van de omvang van de stenen kunnen beeldvormende technieken worden gebruikt.
• MRI-scan: In sommige gevallen kan een MRI-scan worden ingezet om amandelstenen beter in kaart te brengen.

Behandeling van amandelstenen

De behandeling van amandelstenen hangt af van de grootte van de stenen en de ernst van de symptomen:

Zelfzorg

Kleine amandelstenen die geen symptomen veroorzaken, hebben meestal geen behandeling nodig. Patiënten kunnen proberen de stenen thuis te verwijderen met behulp van een tandenborstel of wattenstaafjes, hoewel deze methode niet altijd effectief is en het risico op infectie of schade aan het amandelweefsel met zich meebrengt. Het gorgelen met warm, zout water kan helpen bij het verlichten van ongemak.

Professionele medische behandeling

Als amandelstenen grote symptomen veroorzaken, kan een arts ze verwijderen. Dit kan vaak worden gedaan onder lokale verdoving, zodat algemene anesthesie niet nodig is. In sommige gevallen kan de arts ook antibiotica voorschrijven om bijkomende infecties te behandelen, hoewel dit de oorzaak van de stenen niet verhelpt.

Complicaties van amandelstenen

Indien amandelstenen niet worden behandeld, kunnen ze leiden tot:

• Chronische ontstekingen: Herhaalde ontstekingen van de amandelen kunnen optreden.
• Infecties: Amandelstenen kunnen infecties veroorzaken als bacteriën zich ophopen.
• Gevoel van obstructie: Grotere amandelstenen kunnen een aanhoudend gevoel van obstructie in de keel veroorzaken en ernstige slikproblemen veroorzaken.

Preventie van amandelstenen

Preventie van amandelstenen kan door het volgende worden bereikt:

• Goede mondhygiëne: Regelmatig tanden poetsen, flossen en reinigen van de tong om de ophoping van bacteriën en voedselresten te voorkomen.
• Hydratatie: Voldoende water drinken kan helpen bij het voorkomen van de ophoping van slijm en bacteriën.
• Chirurgische verwijdering van de amandelen: In ernstige gevallen kan een tonsillectomie (verwijdering van de amandelen) worden overwogen om toekomstige amandelstenen te voorkomen. Deze operatie wordt meestal uitgevoerd onder algemene verdoving en kan leiden tot enkele dagen van keelpijn en slikproblemen postoperatief.

Lees verder

• Tonsillitis: Ontsteking van keelamandelen (tonsillen)
• Tonsillectomie: Chirurgische verwijdering van keelamandelen
• Keelamandelen (tonsillen): Soorten aandoeningen
• Stenen in lichaam: Soorten, symptomen en behandeling
• Tonsilkanker (amandelkanker): Oorzaken en behandeling