Amoxicilline: Soort antibioticum voor bacteriële infecties

Amoxicilline is een antibioticum dat een arts vaak inzet voor de behandeling van een aantal bacteriële infecties, zoals onder andere een middenoorontsteking en een keelontsteking. Het antibioticum gaat net zoals andere medicijnen mogelijk gepaard met bijwerkingen, zoals misselijkheid en een huiduitslag. Dit soort antibioticum interageert mogelijk ook met andere medicijnen of zelfs onderzoeken. De meeste patiënten voelen zich beter nadat ze enkele dagen dit antibioticum hebben ingenomen. Amoxicilline werd ontdekt in 1958 en kwam in 1972 op de markt. De Wereldgezondheidsorganisatie meldt dat dit antibioticum één van de meest effectieve en veilige geneesmiddelen is die in de gezondheidszorg nodig zijn. Het is één van de meest voorgeschreven antibiotica en dan vooral bij kinderen.

• Indicatie: Behandeling van infecties veroorzaakt door bacteriën)
• Behandeling
• Preventie
• Tegenindicatie
• Spectrum van activiteit
• Toedieningswijze van soort antibioticum
• Bijwerkingen van amoxicilline
• Vaak
• Zelden
• Voorzichtigheid bij gebruik van deze antibiotica
• Interacties van geneesmiddel voor behandelen van bacteriële infectie
• Medicijnen
• Testen
• Epidemiologie
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Indicatie: Behandeling van infecties veroorzaakt door bacteriën)

Behandeling

Amoxicilline, een soort bètalactamantibiotica, behandelt onder andere volgende bacteriële infecties:

• bronchitis (ontsteking van luchtpijpvertakkingen)
• de ziekte van Lyme (bacteriële infectie veroorzaakt door een tekenbeet)
• een bacteriële huidinfectie zoals acne vulgaris
• een chlamydia-infectie (bacteriële infectie met symptomen aan genitaliën)
• een keelontsteking (streptokokken faryngitis)
• een longontsteking
• een maagzweer veroorzaakt door de bacterie Helicobacter pylori (de arts combineert het antibioticum met een protonpompremmer en een macrolide-antibioticum; andere geneesmiddelcombinaties zijn ook effectief)
• een middenoorontsteking (acute otitis media)
• een Salmonella-infectie
• een tandabces
• een urineweginfectie
• endocarditis (ontsteking van binnenkant van het hart)
• gonorroe (seksueel overdraagbare aandoening met symptomen aan ogen, urinewegen, keel en bloedbaan)
• laryngitis (ontsteking van strottenhoofd en stembanden)
• miltvuur (antrax: infectie met symptomen aan huid en longen)
• sinusitis
• tonsillitis (een keelamandelontsteking)
• tyfus (bacteriële infectie door besmette insectenbeet)

Preventie

Verder werkt het antibioticum ook preventief tegen een aantal bacteriële infecties zoals:

• bacteriële infecties bij pasgeborenen
• chlamydia tijdens de zwangerschap
• endocarditis (bescherming van hartklep na chirurgische ingrepen)
• miltvuur
• Streptococcus pneumoniae en andere ingekapselde bacteriële infecties bij patiënten zonder milt, zoals bij sikkelcelanemie

Tegenindicatie

Patiënten die in het verleden een ernstige allergische reactie gehad hebben op amoxicilline, mogen dit medicijn niet nemen. Verder moeten patiënten met leverproblemen of nierproblemen moeten mogelijk een lagere dosis krijgen of anders mogen ze dit medicijn niet nemen. Patiënten die onlangs gevaccineerd zijn of zich in de nabije toekomst willen laten vaccineren, mogen tot slot ook geen amoxicilline nemen.

Spectrum van activiteit

Amoxicilline bestrijdt bacteriën en voorkomt de groei van deze ziektekiemen. De medicijnen zorgen er namelijk voor dat de bacteriën geen celwanden kunnen vormen. Dit doodt de bacteriën en vernietigt uiteindelijk de infectie. Amoxicilline is een gematigd-spectrum, bètalactamantibioticum in de aminopenicillinefamilie. De arts gebruikt het geneesmiddel voor de behandeling van gevoelige grampositieve en gramnegatieve bacteriën. Het is meestal het favoriete medicijn binnen de klasse omdat het beter wordt geabsorbeerd na orale (via de mond) toediening dan andere bètalactamantibiotica. Anno oktober 2020 zijn Streptococcus, Bacillus subtilis, Enterococcus, Haemophilus, Helicobacter, en Moraxella in de meeste gevallen gevoelig voor amoxicilline. Citrobacter, Klebsiella en Pseudomonas aeruginosa zijn anno oktober 2020 bestand tegen amoxicilline. Sommige E. coli en de meeste klinische stammen van Staphylococcus aureus hebben in verschillende mate resistentie tegen amoxicilline ontwikkeld.

Toedieningswijze van soort antibioticum

Patiënten nemen dit medicijn meestal via de mond in (oraal) in de vorm van capsules, oplosbare tabletten of siroop. Af en toe krijgen patiënten dit antibioticum intraveneus (via een ader) toegediend). De arts specificeert de juiste dosis en frequentie van het medicijn. De patiënt moet dit strikt opvolgen en de antibioticumkuur voltooien, ook als de symptomen verdwenen zijn. Stopt de patiënt namelijk voortijdig met de antibioticumkuur, dan verhoogt dit de kans op antibioticaresistentie (bacteriën reageren niet meer op antibiotica) alsook op een terugkeer van de infectie.

Bijwerkingen van amoxicilline

Vaak

De bijwerkingen van amoxicilline zijn vergelijkbaar met deze van andere bètalactamantibiotica, waaronder misselijkheid, braken, een huiduitslag en met antibiotica geassocieerde colitis (dikkedarmontsteking: de darmflora verandert namelijk door het nemen van dit antibioticum). Verder verhoogt amoxicilline ook het risico op schimmelinfecties (candidiasis). Bij gebruik van het medicijn in combinatie met clavulaanzuur, kampt een patiënt sneller met diarree (antibiotica geassocieerde diarree). Mildere allergiesymptomen, zoals een huiduitslag, treden mogelijk op elk moment tijdens de behandeling op, zelfs tot een week nadat de behandeling is gestopt.

Zelden

Zeldzame bijwerkingen zijn onder andere:

• angstgevoelens
• blauwe plekken
• donkere urine (duidt op lever- of galblaasprobleem)
• duizeligheid
• een bleke huid
• een bleke ontlasting (duidt op lever- of galblaasprobleem)
• een ernstige allergische reactie (*)
• een gezwollen, zwarte tong die harig aanvoelt
• een overgevoeligheid voor geluid (fonofobie)
• een overgevoeligheid voor licht (fotofobie)
• geelzucht
• gewrichtspijn of spierpijn die optreedt na twee dagen gebruik van het geneesmiddel
• mentale veranderingen
• netelroos
• onduidelijk denken
• ongebruikelijke bloedingen
• slapeloosheid
• toevallen
• vaginale jeuk
• vermoeidheid
• verwardheid

Onmiddellijke medische zorg is vereist bij de eerste tekenen van deze nadelige effecten.

Ernstige allergische reactie
Patiënten die allergisch reageren op penicilline, krijgen mogelijk te maken met een anafylactische shock (anafylaxie). Het begin van een ernstige allergische reactie op amoxicilline is soms zeer plotseling en intens. Hierbij is dringende medische zorg nodig. De beginfase van een dergelijke reactie begint vaak met een verandering in de mentale toestand, een huiduitslag met intense jeuk (vaak beginnend in de vingertoppen en rond het liesgebied die zich snel verspreid), en gevoelens van koorts, misselijkheid en braken. Pijn op de borst, hoesten, een piepende ademhaling, ademhalingsproblemen, jeuk en een gezwollen gezicht of een zwelling van de keel zijn andere mogelijke tekenen van anfylaxie. Voor sommige patiënten die allergisch zijn voor amoxicilline, zijn de bijwerkingen fataal.

Voorzichtigheid bij gebruik van deze antibiotica

De arts moet altijd op de hoogte zijn van de huidige gezondheidstoestand en de medische geschiedenis van de patiënt voordat hij een kuur met amoxicilline voorschrijft.

Het gebruik van de combinatie amoxicilline/clavulaanzuur gedurende meer dan één week heeft bij sommige patiënten een milde leverontsteking veroorzaakt. Jonge kinderen die acute overdoseringen van amoxicilline hebben genomen, vertonen lusteloosheid, braken en een slechte nierfunctie.

Interacties van geneesmiddel voor behandelen van bacteriële infectie

Medicijnen

Amoxicilline interageert mogelijk met volgende geneesmiddelen:

• andere antibacteriële middelen, zoals chlooramfenicol, macroliden, sulfonamiden en tetracycline
• anticoagulantia (antistollingsmedicijnen) zoals warfarine
• behandelingen voor jicht (ziekte met pijn aan grote teen en andere gewrichten), zoals probenecide en allopurinol
• een tyfusvaccin
• medicijnen voor de behandeling van kanker, zoals methotrexaat
• orale anticonceptiva (anticonceptiepil: minder effectief door gebruik van amoxicilline)
• probenecid
• sommige spierverslappers
• uricosuric

De effectiviteit van het medicijn vermindert of verhoogt door het gebruik van amoxicilline. Verder verhoogt mogelijk de toxiciteit (giftigheid) in het lichaam doordat het lichaam het geneesmiddel niet goed kan uitscheiden.

Testen

De resultaten van sommige testen zoals een urineglucosetest zijn anders door het gebruik van amoxicilline.

Epidemiologie

Amoxicilline is een veelgebruikt antibioticum dat wereldwijd wordt voorgeschreven voor de behandeling van verschillende bacteriële infecties. De prevalentie van amoxicillinegebruik is hoog, vooral in ontwikkelde landen waar het gemakkelijk verkrijgbaar is. Het wordt vaak gebruikt in de eerstelijnszorg voor infecties zoals otitis media, sinusitis, en bronchitis. De toegang tot amoxicilline en andere antibiotica is variabel in ontwikkelingslanden, wat de prevalentie en gebruik van het medicijn daar beïnvloedt.

Oorzaken

Amoxicilline is een breedspectrum antibioticum dat behoort tot de penicillinegroep. Het werkt door het remmen van de bacteriële celwandsynthese, wat leidt tot de dood van de bacterie. Het wordt voorgeschreven voor de behandeling van infecties veroorzaakt door gevoelige bacteriën, waaronder Streptococcus, Staphylococcus, en Haemophilus. Het gebruik van amoxicilline kan leiden tot de ontwikkeling van resistentie bij bacteriën als het niet correct wordt toegepast of als het te vaak wordt gebruikt.

Risicofactoren

Bij het gebruik van amoxicilline kunnen risicofactoren zoals eerdere antibioticagebruik, genetische predispositie voor allergieën, en bestaande medische aandoeningen invloed hebben op de effectiviteit en het risico op bijwerkingen. Mensen met een voorgeschiedenis van allergieën voor penicilline of andere beta-lactam antibiotica hebben een verhoogd risico op allergische reacties op amoxicilline. Onjuist gebruik van het medicijn, zoals het niet volledig afmaken van een voorgeschreven kuur, kan ook bijdragen aan de ontwikkeling van antibioticaresistentie.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen bij het gebruik van amoxicilline kunnen ernstige allergische reacties omvatten, zoals anafylaxie, die zich kunnen uiten als ademhalingsmoeilijkheden, zwelling van het gezicht en de lippen, en huiduitslag. Andere ernstige bijwerkingen kunnen bestaan uit ernstige diarree, bloederige ontlasting, of tekenen van lever- of nierproblemen. Het is belangrijk om onmiddellijk medische hulp te zoeken bij het optreden van deze symptomen, vooral bij het eerste gebruik van het medicijn.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van een bacteriële infectie waarvoor amoxicilline geschikt is, wordt vaak gesteld door klinisch onderzoek en laboratoriumtests zoals kweek- en gevoeligheidstests om de veroorzakende bacterie te identificeren en de gevoeligheid voor amoxicilline te bepalen. Bij vermoeden van allergische reacties kunnen huidtesten of bloedonderzoeken worden uitgevoerd om een allergie voor penicilline te bevestigen. Regelmatig monitoren van de patiënt tijdens de behandeling kan ook helpen bij het identificeren van bijwerkingen of ineffectiviteit van het medicijn.

Behandeling

De behandeling met amoxicilline omvat het voorschrijven van de juiste dosis en duur van het medicijn op basis van de ernst en locatie van de infectie. Het wordt meestal oraal toegediend in de vorm van tabletten, capsules, of vloeistoffen. Het is belangrijk om de volledige kuur te voltooien, zelfs als de symptomen verbeteren, om ervoor te zorgen dat de infectie volledig wordt uitgeroeid en om resistentie te voorkomen. Voor ernstige infecties kan amoxicilline worden gecombineerd met andere antibiotica of medicatie.

Prognose

De prognose voor infecties behandeld met amoxicilline is over het algemeen goed, vooral als het medicijn correct wordt gebruikt en de infectie wordt veroorzaakt door een bacterie die gevoelig is voor amoxicilline. Bij goed gebruik van het medicijn zijn de meeste infecties goed te behandelen, en de symptomen verbeteren meestal binnen enkele dagen. Het risico op complicaties of voortschrijdende ziekte is laag bij correcte behandeling en naleving van de voorgeschreven kuur.

Complicaties

Complicaties van amoxicilline-gebruik kunnen bestaan uit allergische reacties, waaronder huiduitslag, jeuk, en in zeldzamere gevallen anafylaxie. Andere mogelijke complicaties zijn maag-darmproblemen zoals diarree of misselijkheid, en zeldzame gevallen van lever- of nierbeschadiging. Onjuist gebruik kan leiden tot antibioticaresistentie, waardoor toekomstige infecties moeilijker te behandelen zijn. Regelmatige opvolging en correct gebruik zijn essentieel om deze complicaties te minimaliseren.

Preventie

Preventie van complicaties en resistentie bij het gebruik van amoxicilline omvat het zorgvuldig volgen van de voorgeschreven behandeling en het vermijden van onnodig antibioticagebruik. Het is belangrijk om amoxicilline alleen te gebruiken voor de behandelingen waarvoor het is voorgeschreven en om de volledige kuur af te maken om het risico van resistentie te verminderen. Voor patiënten met een voorgeschiedenis van allergieën voor penicilline, moet alternatieve medicatie worden overwogen en voorafgaand aan de behandeling moet een allergietest worden uitgevoerd.

Lees verder

• Bètalactamantibiotica: Soorten en bijwerkingen antibiotica
• Antibiotica: Geneesmiddelen tegen een bacteriële infectie
• Penicillineallergie: Allergische reactie op antibioticum
• Antibioticaresistentie: Geen werking meer van antibiotica
• Medicatie: Overgevoelige (allergische) reactie op medicijnen