Chlooramfenicol: Soort antibioticum voor ooginfecties

Chlooramfenicol is een antibioticum dat de eiwitsynthese (productie van eiwitten) in bacteriën remt, wat leidt tot een bacteriostatische werking. Het wordt voornamelijk gebruikt voor de behandeling en preventie van ooginfecties, aangezien het diep in het oog doordringt. Daarnaast is chlooramfenicol nuttig bij de behandeling van bepaalde bacteriële infecties die vooral in tropische gebieden en ontwikkelingslanden voorkomen. Hoewel het effectief kan zijn, kunnen er bijwerkingen optreden die invloed hebben op de ogen, de huid en het bloed. Vanwege de potentieel ernstige bijwerkingen wordt chlooramfenicol doorgaans alleen ingezet voor de lokale behandeling van ooginfecties en voor andere levensbedreigende infecties waarvoor geen alternatieve antibiotica beschikbaar zijn.

• Indicatie van chlooramfenicol
• Interacties van chlooramfenicol met andere medicijnen
• Bijwerkingen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Indicatie van chlooramfenicol

Ooginfecties

Chlooramfenicol wordt door artsen ingezet voor de behandeling van purulente conjunctivitis (etterende oogbindvliesontsteking). Dit medicijn is beschikbaar in de vorm van een oogzalf of oogdruppels. Het wordt ook gebruikt voor de preventie van bacteriële ooginfecties na een traumatische hoornvliesbeschadiging, na het verwijderen van een vreemd object uit het hoornvlies, en na het verwijderen van een roestring door de oogarts. Een roestring ontstaat wanneer een metalen schilfer in het oog terechtkomt. Daarnaast voorkomt chlooramfenicol ooginfecties na een oogoperatie.

Tropische infecties

In ontwikkelingslanden is chlooramfenicol van onschatbare waarde voor de behandeling van meningitis (hersenvliesontsteking met hoofdpijn en een stijve nek) en ernstige infecties veroorzaakt door Salmonella typhi en S. paratyphi (darmkoorts). H. influenzae (meningitis en acute epiglottitis) die nog steeds voorkomt in landen waar Hib-vaccinatie (Haemophilus influenzae type B) niet is geïntroduceerd, kan ook worden behandeld met chlooramfenicol. Dit antibioticum is ook effectief tegen Yersinia pestis (pest). Verder wordt de ziekte van Carrión, een aandoening met koorts veroorzaakt door zandvliegen, ook behandeld met chlooramfenicol.

Interacties van chlooramfenicol met andere medicijnen

Het gelijktijdig gebruik van corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers die het immuunsysteem onderdrukken) kan de aanwezigheid van een ooginfectie maskeren.

Bijwerkingen

Baby/foetus

Chlooramfenicol mag niet aan te vroeg geboren baby's of pasgeborenen worden gegeven, omdat baby’s dit geneesmiddel nog niet kunnen binden en uitscheiden. Zwangere vrouwen mogen dit geneesmiddel ook niet gebruiken, omdat het schadelijk kan zijn voor de foetus. Baby’s kunnen hierdoor hoge bloedspiegels (hyperglykemie) ontwikkelen, wat kan leiden tot circulatoire collaps (instorten van de bloedsomloop) en het vaak fatale 'grijze baby-syndroom'.

Bloed

Zeer zelden kan het gebruik van dit antibioticum leiden tot ernstig, onomkeerbaar beenmergfalen. Dit kan resulteren in aplastische anemie (bloedarmoede door beenmergfalen), trombocytopenie (tekort aan bloedplaatjes), agranulocytose (tekort aan granulocyten) en pancytopenie (verlaagd aantal van alle bloedcellen).

Huid

Systemische huidreacties door het gebruik van deze oogmedicatie kunnen onder andere netelroos, een jeukende huid, roodheid van de huid, angio-oedeem (zwelling van diepere huidlagen) en een gevoelige huid omvatten.

Ogen

Chlooramfenicol voor de behandeling en preventie van ooginfecties kan soms leiden tot oogcomplicaties zoals voorbijgaande brandende ogen, oogirritatie, rode ogen, een wazig gezichtsvermogen en een bittere smaak in de mond. De bittere smaak kan verminderd worden door gedurende minstens één minuut de traankanaaltjes dicht te drukken na het toedienen van de oogdruppels.

Diagnose en onderzoeken

Diagnose van de bijwerkingen van chlooramfenicol kan omvatten:

Fysiek onderzoek:

De arts onderzoekt de ogen en de huid op tekenen van irritatie of andere bijwerkingen.

Laboratoriumonderzoek:

Bij ernstige bijwerkingen kan bloedonderzoek nodig zijn om beenmergfalen of andere systeemreacties te identificeren.

Visueel onderzoek:

Oogonderzoek kan worden uitgevoerd om de ernst van eventuele oogcomplicaties te beoordelen.

Behandeling

De behandeling van bijwerkingen veroorzaakt door chlooramfenicol kan bestaan uit:

Stoppen met het gebruik van chlooramfenicol:

Indien bijwerkingen optreden, moet het gebruik van het medicijn onmiddellijk worden gestaakt.

Symptomatische behandeling:

• Huidreacties: Behandeling van huidreacties kan omvatten het gebruik van antihistaminica of corticosteroïdencrèmes.
• Bloedafwijkingen: Bij ernstige bloedafwijkingen kan medische interventie zoals bloedtransfusies of andere ondersteunende behandelingen nodig zijn.

Ondersteunende zorg:

• Hydratatie en huidverzorging: Het toepassen van vochtinbrengende middelen en het vermijden van irriterende stoffen kan helpen.
• Oogverzorging: Het gebruik van kunsttranen en andere oogverzorgingsproducten kan tijdelijk verlichting bieden.

Prognose

De prognose voor patiënten die bijwerkingen van chlooramfenicol ervaren, hangt af van de ernst van de bijwerkingen en de snelheid waarmee behandeling wordt gestart. Bij vroege opsporing en adequate behandeling kunnen de meeste bijwerkingen effectief worden beheerd. Langdurige gevolgen zijn zeldzaam, maar ernstige gevallen van beenmergfalen kunnen blijvende schade veroorzaken.

Complicaties

Complicaties van het gebruik van chlooramfenicol kunnen ernstig zijn en omvatten:

Beenmergfalen:

Kan leiden tot levensbedreigende aandoeningen zoals aplastische anemie, trombocytopenie, agranulocytose en pancytopenie.

Systemische infecties:

Bij ernstig beenmergfalen kan de patiënt vatbaarder worden voor andere infecties door een verminderde immuunrespons.

Visuele complicaties:

Bijwerkingen zoals wazig zicht of irritatie kunnen tijdelijk of langdurig zijn, afhankelijk van de reactie op het medicijn.

Preventie

Om bijwerkingen van chlooramfenicol te voorkomen:

Correct gebruik:

• Volg voorschriften strikt op: Gebruik chlooramfenicol alleen zoals voorgeschreven door een arts.
• Bewaking van bijwerkingen: Regelmatige controle door een arts kan helpen om bijwerkingen vroegtijdig op te sporen en te behandelen.

Alternatieve behandelingen:

• Overweeg alternatieve antibiotica: Als er een verhoogd risico op bijwerkingen bestaat, kan de arts andere antibiotica overwegen.
• Preventie van infecties: Het handhaven van goede hygiëne en het vermijden van risicovolle situaties kan helpen infecties te voorkomen.

Lees verder

• Antibiotica: Geneesmiddelen tegen een bacteriële infectie
• Ooginfecties door bacteriën, schimmels en virussen
• Antibioticaresistentie: Geen werking meer van antibiotica