Soorten antibiotica: polymyxine B/colistine (Polytrim)

Polymyxine B en colistine worden onder andere gebruikt bij infecties die worden veroorzaakt door Pseudomonas aeruginosa. Bij ontsteking van de uitwendige gehoorgang is dit vaak het geval; oordruppels die voor de behandeling gebruikt worden bevatten polymyxine B. Colistine wordt gebruikt bij infectie van de luchtwegen door deze bacterie.

De werking van polymyxine B/colistine antibiotica

Polymyxine B is sinds 1947 op de markt, colistine (polymyxine E) bestaat sinds 1949; beide behoren tot de groep polymyxinen. De werkzame stoffen van deze antibiotica zijn afkomstig van de bacterie Bacillus polymyxa. Polymyxinen werken tegen een aantal Gram-negatieve bacteriesoorten, zoals Pseudomonas aeruginosa, Haemophilus influenzae, Klebsiella en Acinetobacter. Doordat deze antibiotica ingrijpen op de celwand van de bacterien die er gevoelig voor zijn sterven deze af. Het gaat hier dus om een bactericide werking. Deze stoffen werken niet tegen àlle Gram-negatieve soorten: Burkholderia cepacia, Serratia, en Proteus mirabilis zijn ongevoelig voor dit middel. Dat geldt ook Gram-positieve bacteriesoorten.

Toepassing van deze antiobiotica

Polymyxine B: wordt gebruikt bij middenoorontsteking en ontsteking van de uitwendige gehoorgang (otitis externa); de laatste wordt vaak door Pseudomonas veroorzaakt.

Bij de behandeling van infectie van de ogen kunnen oogdruppels worden voorgeschreven waarin polymyxine B is gecombineerd met trimethoprim (Polytrim). Dit gebeurt als enkelvoudige middelen niet kunnen worden gebruikt omdat de bacterie die de ontsteking veroorzaakt daar niet gevoelig voor is. Er wordt dan meestal wel eerst laboratoriumonderzoek gedaan. Ook schrijven artsen Polytrim voor ter voorkoming van een bacteriële infectie na een oogoperatie of wanneer er sprake is van beschadiging van het hoornvlies.

Behalve met trimethoprim wordt polymyxine B ook gecombineerd met neomycine, oxytetracycline en chlooramfenicol, ter behandeling van infecties van ogen en oren. Polymyxine B bestaat ook in combinatie met andere medicijnen dan antibiotica, zoals stoffen die ontstekingsremmend of pijnstillend werken.

Colisitine: bij luchtweginfecties die worden veroorzaakt door Pseudomonas aeruginosa wordt dit middel vaak voorgeschreven. Bij mensen die lijden aan cystic fibrosis (CF, taaislijmziekte) wordt ter behandeling van chronische infectie van de longen met deze bacterie colistine of tobramycine gegeven in de vorm van inhalatie of verneveling.

Toediening

Polymyxine B wordt als druppels voor de oren toegepast, de combinatie met trimethoprim voor toepassing in de ogen is er in de vorm van druppels en zalf.

Colistine is beschikbaar in een vloeistof, die voor de behandeling van de luchtwegen via inhalatie of vernevelaar wordt toegediend.

Bijwerkingen

In een aantal gevallen kan een prikkelend of branderig gevoel ontstaan, direct na toediening van de druppels voor ogen of oren. Ook zeldzaam is overgevoeligheid voor polymyxine B: er kunnen dan aan een toename van jeuk, roodheid en zwelling merken. Waarschuw in dat geval de dokter.

Bij het gebruik van colistine kunnen tot een half uur na verneveling hoesten, benauwdheid en een vieze smaak in de mond voorkomen. In hoge dosering bij inwendig gebruik kan het schadelijke bijwerkingen hebben voor bijvoorbeeld de nieren.

Wisselwerking

Polymyxine B oordruppels: hiervan zijn geen wisselwerkingen van betekenis met andere medicijnen bekend.

Bij gebruik van gebruik van andere druppels/zalf voor de ogen naast de polymyxine/trimethoprim oogdruppels of -zalf moet rekening worden gehouden met de volgorde van toediening. Doe eerst de druppels in het oog, wacht ten minste drie minuten, daarna kunt u de zalf aanbrengen. Moet u twee soorten oogdruppels gebruiken: dien eerst de oogdruppels toe die de minste irritatie veroorzaken bij indruppelen, daarna de andere. Dit om te voorkomen dat het ene medicijn het andere wegspoelt.

Colistine vernevelvloeistof: kan niet met andere medicijnen in de vernevelaar worden vermengd buiten medeweten van arts of apotheek. Er kan met andere medicijnen een wisselwerking optreden als ze tegelijkertijd met colistine worden gebruikt.

Zwangerschap/ borstvoeding

Polymyxine B

Polymyxine B oordruppels kunnen veilig een aantal dagen gebruikt worden door vrouwen die zwanger zijn of borstvoeding geven: er zijn geen nadelige gevolgen voor de baby. Dat geldt ook voor Polymyxine B/trimethoprim oogdruppels (Polytrim).

Colistine

Er is nog niet voldoende bekend over het gebruik van colistine tijdens de zwangerschap: er zijn te weinig gegevens om het mogelijk schadelijke effect te beoordelen. Daarom wordt het gebruik van afgeraden voor vrouwen die zwanger (kunnen) zijn of willen worden.

Colistine komt voor een klein deel in de moedermelk terecht en kan nadelige gevolgen hebben voor de baby. Vrouwen die borstvoeding (willen) geven kunnen daarom het beste met hun behandelend arts overleggen over het te volgen beleid voor wat betreft het gebruik van colistine via inhalatie. Misschien is het mogelijk om voor een ander antibioticum te kiezen, dat wel veilig gebruikt kan worden.

Merknamen