Laryngitis: Ontsteking strottenhoofd en stembanden

Bij een strottenhoofdontsteking (laryngitis) ontstaat een zwelling en irritatie (ontsteking) van het strottenhoofd. Laryngitis bestaat in een acute en chronische vorm. Dit is meestal te wijten aan het overmatig gebruik van de stembanden of een infectie, maar laryngitis kent nog vele andere oorzaken. Veel voorkomende symptomen die optreden bij een ontsteking van het strottenhoofd zijn heesheid of een verlies van de stem. Veelal is een eenvoudig lichamelijk onderzoek voldoende om de strottenhoofdontsteking te diagnosticeren, maar bij aanhoudende of ernstige problemen, is verder diagnostisch onderzoek vereist. Een professionele medische behandeling is veelal niet nodig of mogelijk met enkele eenvoudige zelfzorgmaatregelen in combinatie met rust. Medicijnen en soms een chirurgische ingreep zijn inzetbaar bij aanhoudende of ernstige problemen. De prognose is voor de meeste patiënten met een ontsteking van het strottenhoofd en de stembanden uitstekend.

• Anatomie strottenhoofd en stembanden
• Oorzaken acute en chronische laryngitis
• Symptomen: Heesheid en stemverlies
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling ontsteking van strottenhoofd
• Prognose
• Complicaties
• Preventie strottenhoofdontsteking

Anatomie strottenhoofd en stembanden

Het strottenhoofd (larynx), dat het begin vormt van de luchtpijp, bevindt zich onder de keelholte. In het strottenhoofd bevinden zich de stembanden. De stembanden openen en sluiten soepel voor het produceren van geluiden die deel uitmaken van de stem. Wanneer een patiënt lijdt aan laryngitis, zijn de stembanden ontstoken, en verandert de luchtstroom in de keel. Deze verandering in de luchtstroom leidt tot een verstoring van de geluiden die de stembanden normaal produceren. Dit veroorzaakt het meest voorkomende symptoom van laryngitis, met name heesheid.

Oorzaken acute en chronische laryngitis

Meestal is sprake van acute en tijdelijke laryngitis. Houden de symptomen langer dan drie weken aan, dan is sprake van chronische laryngitis.

Acute laryngitis

De meest voorkomende oorzaak van laryngitis is een virale infectie, zoals een verkoudheid of de griep. Maar ook bronchitis (ontsteking van de luchtpijpvertakkingen), sinusitis, een luchtpijpontsteking (tracheïtis) trachobronchitis of een longontsteking (pneumonie) resulteren in een strottenhoofdontsteking. Het overmatig gebruik van de stem zoals juichen bij een evenement leidt ook tot een ontsteking van het strottenhoofd. In zeer zeldzame gevallen veroorzaakt difterie (bacteriële infectie met symptomen aan keel en luchtwegen) acute laryngitis. De meeste mensen zijn echter ingeënt tegen deze bacteriële infectie.

Chronische laryngitis
Chronische laryngitis is meestal te wijten aan irritatie van het strottenhoofd als gevolg van:

• chronische sinusitis (chronische ontsteking van de neusbijholte)
• de blootstelling aan geïnhaleerde irriterende stoffen, zoals allergenen (allergische reactie) of giftige dampen en chemicaliën
• een bacteriële infectie, schimmelinfectie of parasitaire infectie
• een hoge alcoholinname
• een overbelasting van de stembanden (luid spreken, schreeuwen, zingen)
• gastro-oesofageale refluxziekte (een aandoening waarbij maagzuur terug in de keel terechtkomt)
• het gebruik van geïnhaleerde steroïde geneesmiddelen, bijvoorbeeld voor het gebruik van astma (chronische ontsteking van de luchtwegen in de longen)
• overmatig veel hoesten
• roken, alsook passief roken
• zenuwbeschadiging
• zweren, poliepen, kanker (stembandkanker) of harde en dikke knobbeltjes (noduli) op de stembanden

Symptomen: Heesheid en stemverlies

Laryngitis kent een acuut of chronisch beloop. De stembanden zwelt op door de infectie. Stemverlies of een raspende, schorre en hese stem zijn kenmerkend. De patiënt presenteert zich bovendien met een breed scala aan andere mogelijke symptomen, afhankelijk van wat de oorzaak is van laryngitis zoals:

• ademhalingsproblemen (door vernauwde luchtwegen)
• blauwzucht (cyanose: door progressieve luchtwegverstopping)
• een blaffende hoest of droge hoest
• een droge keel
• een kriebelend of rauw gevoel in de keel
• een loopneus
• gezwollen lymfeklieren in de hals
• hoorbare piepende ademgeluiden (laryngeale stridor)
• keelpijn
• koorts
• kortademigheid
• kwijlen
• slikproblemen
• uvulitis (gezwollen huig van de tong)

Diagnose en onderzoeken

Een lichamelijk onderzoek is nodig waarbij de arts de oren, de neus, de keel en de stem van de patiënt beoordeelt. Meestal krijgt de patiënt nog vragen inzake zijn levensstijl, alsook of hij recent is blootgesteld aan irriterende stoffen. Patiënten (meestal rokers) waarbij de heesheid meer dan één maand aanhoudt, krijgen een verwijzing naar een KNO-arts. De patiënt krijgt daar een onderzoek van de keel en de bovenste luchtwegen via een laryngoscopie (inwendig kijkonderzoek van de keel, het strottenhoofd en de stembanden). Tot slot is bij sommige patiënten een biopsie nodig van het stembandweefsel dat de arts verder laat onderzoeken op mogelijke tekenen van kanker.

Behandeling ontsteking van strottenhoofd

Acute laryngitis behandelt de patiënt het best met zelfzorgmaatregelen en rust. In chronische situaties of bij ernstige symptomen is het raadzaam om professionele medische hulp in te roepen.

Zelfzorg
Dankzij een luchtbevochtiger kalmeert het kriebelende gevoel dat gepaard gaat met laryngitis. Voldoende vochtinname en een warme douche zijn andere nuttige behandelingsmethoden voor laryngitis. Andere zelfzorgmaatregelen omvatten zuigen op zuigtabletten, gorgelen met zout water of op een stukje kauwgom kauwen. Decongestiva, geneesmiddelen die de zwelling van slijmvliezen in de neus doen minderen, vermijdt de patiënt omdat deze de keel doen uitdrogen. Roken, passief roken en andere irriterende stoffen zijn tot slot niet gewenst.

Professionele medische zorg

Wanneer laryngitis het gevolg is van een virus, moet de patiënt de stem laten rusten om de ontsteking van de stembanden te doen minderen. Bij bacteriële laryngitis schrijft de arts antibiotica voor. Pijnstillers verlichten de symptomen van een verkoudheid. In ernstige gevallen zijn orale (via de mond ingenomen) of intramusculaire (in een spier aangebrachte) corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers) en het toedienen van zuurstof nodig. Vernevelde adrenaline (epinefrine) geeft op korte termijn verlichting. Dankzij het gebruik van deze medicijnen is een endotracheale intubatie (ademhalingsbuis in de luchtpijp plaatsen) zelden nodig. In zeer zeldzame gevallen voert de arts een tracheotomie uit (chirurgische opening van de luchtpijp). Bij chronische laryngitis is tot slot soms spraaktraining aanbevolen.

Prognose

Laryngitis die niet resulteert uit een ernstige aandoening verbetert vaak spontaan zonder medicatiegebruik binnen zeven tot tien dagen nadat de symptomen zijn opgetreden. De meeste patiënten lijden aan acute laryngitis waardoor de symptomen bijgevolg slechts tijdelijk optreden en geen ernstige gezondheidsproblemen met zich meebrengen.

Complicaties

In zeldzame gevallen ontwikkelt de patiënt kroep (virale infectie met blaffende hoest bij kinderen), epiglottitis (levensbedreigende ontsteking van het strotklepje) en ernstige ademnood. Dit vereist onmiddellijke medische aandacht. Bij chronische laryngitis zijn de stembanden gespannen en gezwollen, en ontstaan bij sommige patiënten sneller poliepen of knobbeltjes.

Preventie strottenhoofdontsteking

Laryngitis voorkomen is mogelijk door de handen vaak te wassen (goede handhygiëne), de stem niet te forceren, te stoppen met roken (voorkomt tumoren aan het hoofd, de nek en de longen). Tijdens het griepseizoen is het tot slot aanbevolen om niet met patiënten met een verkoudheid in contact te komen.

Lees verder

• Chronische laryngitis: Aanhoudende strottenhoofdontsteking