Laryngitis: Ontsteking strottenhoofd en stembanden

Bij een strottenhoofdontsteking (laryngitis) ontstaat er zwelling en irritatie (ontsteking) van het strottenhoofd. Laryngitis kan acuut of chronisch zijn. Meestal is het te wijten aan overmatig gebruik van de stembanden of een infectie, maar laryngitis kan verschillende oorzaken hebben. Veel voorkomende symptomen zijn heesheid of verlies van de stem. Vaak is een eenvoudig lichamelijk onderzoek voldoende om laryngitis te diagnosticeren, maar bij aanhoudende of ernstige symptomen kan verder diagnostisch onderzoek nodig zijn. Professionele medische behandeling is vaak niet noodzakelijk; meestal kunnen zelfzorgmaatregelen in combinatie met rust voldoende zijn. In ernstige gevallen kunnen medicijnen of een chirurgische ingreep nodig zijn. De prognose voor de meeste patiënten met laryngitis is uitstekend.

• Anatomie van het strottenhoofd en de stembanden
• Oorzaken van acute en chronische laryngitis
• Symptomen: Heesheid en stemverlies
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van strottenhoofdontsteking
• Prognose
• Complicaties
• Preventie van strottenhoofdontsteking

Anatomie van het strottenhoofd en de stembanden

Het strottenhoofd (larynx), dat het begin vormt van de luchtpijp, bevindt zich onder de keelholte. In het strottenhoofd bevinden zich de stembanden. Deze stembanden openen en sluiten soepel om geluiden te produceren die deel uitmaken van de stem. Bij laryngitis raken de stembanden ontstoken, wat leidt tot veranderingen in de luchtstroom in de keel. Dit resulteert in verstoring van de geluiden die normaal door de stembanden worden geproduceerd, wat het meest voorkomende symptoom van laryngitis veroorzaakt: heesheid.

Oorzaken van acute en chronische laryngitis

Laryngitis kan acuut of chronisch zijn. Acute laryngitis is meestal tijdelijk, terwijl chronische laryngitis langer aanhoudt. Symptomen die langer dan drie weken aanhouden worden vaak als chronisch beschouwd.

Acute laryngitis

De meest voorkomende oorzaak van acute laryngitis is een virale infectie, zoals verkoudheid of griep. Andere mogelijke oorzaken zijn bronchitis (ontsteking van de luchtpijpvertakkingen), sinusitis, luchtpijpontsteking (tracheïtis), trachobronchitis of longontsteking (pneumonie). Overmatig gebruik van de stem, zoals juichen of schreeuwen, kan ook acute laryngitis veroorzaken. In zeer zeldzame gevallen kan difterie (bacteriële infectie die symptomen in de keel en luchtwegen veroorzaakt) acute laryngitis veroorzaken. De meeste mensen zijn echter ingeënt tegen deze bacteriële infectie.

Chronische laryngitis
Chronische laryngitis is meestal het gevolg van langdurige irritatie van het strottenhoofd door:

• Chronische sinusitis (langdurige ontsteking van de neusbijholten)
• Blootstelling aan geïnhaleerde irriterende stoffen zoals allergenen (allergische reacties), giftige dampen of chemicaliën
• Bacteriële, schimmel- of parasitaire infecties
• Hoge alcoholconsumptie
• Overbelasting van de stembanden door luid spreken, schreeuwen of zingen
• Gastro-oesofageale refluxziekte (terugvloeiing van maagzuur in de keel)
• Gebruik van geïnhaleerde steroïde geneesmiddelen, bijvoorbeeld bij astma
• Overmatig hoesten (hoesten)
• Roken en passief roken
• Zenuwbeschadiging
• Presence of ulcers, polyps, cancer (laryngeal cancer), or hard and thick nodules on the vocal cords

Symptomen: Heesheid en stemverlies

Laryngitis kan zich acuut of chronisch presenteren. Bij laryngitis zwellen de stembanden op door de ontsteking. Stemverlies of een raspende, schorre stem zijn typische symptomen. Andere mogelijke symptomen, afhankelijk van de oorzaak, kunnen zijn:

• Ademhalingsproblemen (door vernauwing van de luchtwegen)
• Blauwzucht (cyanose: door ernstige luchtwegobstructie)
• Blaffende hoest of droge hoest
• Droge keel
• Kriebelend of rauw gevoel in de keel
• Loopneus
• Gezwollen lymfeklieren in de hals
• Hoorbare piepende ademgeluiden (laryngeale stridor)
• Keelpijn
• Koorts
• Kortademigheid
• Kwijlen
• Slikproblemen
• Uvulitis (gezwollen huig)

Diagnose en onderzoeken

De diagnose laryngitis wordt meestal gesteld op basis van een lichamelijk onderzoek, waarbij de arts de oren, neus, keel en stem beoordeelt. De arts zal ook vragen stellen over de levensstijl van de patiënt en eventuele blootstelling aan irriterende stoffen. Bij patiënten (vaak rokers) die meer dan een maand hees blijven, wordt vaak doorverwezen naar een KNO-arts. Deze specialist voert een laryngoscopie uit, een inwendig onderzoek van de keel, het strottenhoofd en de stembanden. In sommige gevallen kan een biopsie van het stembandweefsel noodzakelijk zijn om te onderzoeken op mogelijke tekenen van kanker.

Behandeling van strottenhoofdontsteking

Acute laryngitis kan meestal met zelfzorgmaatregelen en rust worden behandeld. Bij chronische laryngitis of ernstige symptomen kan professionele medische hulp vereist zijn.

Zelfzorg
Zelfzorgmaatregelen voor laryngitis omvatten het gebruik van een luchtbevochtiger om het kriebelende gevoel te verlichten, voldoende vochtinname en het nemen van een warme douche. Andere nuttige maatregelen zijn het zuigen op zuigtabletten, gorgelen met zout water en het kauwen op kauwgom. Decongestiva, die de zwelling van slijmvliezen verminderen, dienen vermeden te worden omdat ze de keel kunnen uitdrogen. Roken, passief roken en andere irriterende stoffen moeten worden vermeden.

Professionele medische zorg

Als laryngitis wordt veroorzaakt door een virus, moet de patiënt de stem rust geven om de ontsteking te verminderen. Bij bacteriële laryngitis kan de arts antibiotica voorschrijven. Pijnstillers kunnen helpen bij het verlichten van symptomen. In ernstige gevallen kunnen orale of intramusculaire corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers) en zuurstoftherapie nodig zijn. Vernevelde adrenaline (epinefrine) kan tijdelijke verlichting bieden. Hierdoor is endotracheale intubatie (plaatsing van een ademhalingsbuis in de luchtpijp) zelden nodig. In zeer zeldzame gevallen kan een tracheotomie (chirurgische opening van de luchtpijp) worden uitgevoerd. Bij chronische laryngitis kan spraaktraining soms nuttig zijn.

Prognose

Laryngitis die niet het gevolg is van een ernstige aandoening, verbetert vaak spontaan zonder medicatie binnen zeven tot tien dagen na het ontstaan van de symptomen. De meeste patiënten hebben acute laryngitis, waarbij de symptomen tijdelijk zijn en geen ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken.

Complicaties

In zeldzame gevallen kan laryngitis leiden tot kroep (virale infectie bij kinderen met blaffende hoest), epiglottitis (levensbedreigende ontsteking van het strotklepje) of ernstige ademnood. Dit vereist onmiddellijke medische aandacht. Bij chronische laryngitis kunnen de stembanden gespannen en gezwollen zijn, wat kan leiden tot de vorming van poliepen of knobbeltjes.

Preventie van strottenhoofdontsteking

Laryngitis kan worden voorkomen door regelmatig de handen te wassen (goede handhygiëne), de stem niet te forceren, te stoppen met roken (om tumoren aan hoofd, nek en longen te voorkomen) en contact met mensen die verkouden zijn te vermijden, vooral tijdens het griepseizoen.

Lees verder

• Chronische laryngitis: Aanhoudende strottenhoofdontsteking