Salmonellose: Infectie met Salmonella met diarree & buikpijn

Salmonellose (Salmonella enterocolitis) is een ziekte die voortvloeit uit een infectie met Salmonella, een bepaald type bacterie. De bacteriële infectie ontstaat door de inname van besmet water of besmette voeding. Bij de infectieziekte ondervindt de patiënt symptomen die lijken op buikgriep, zoals diarree en buikpijn. Meestal ontstaan slechts milde symptomen en herstelt de patiënt spontaan binnen enkele dagen, waardoor een behandeling vaak niet nodig is. Slechts af en toe zet de arts antibiotica in. De prognose van de ziekte is doorgaans zeer goed, maar kinderen, ouderen en patiënten met een verzwakt immuunsysteem ontwikkelen vaker ernstige complicaties. Preventief moeten mensen zo veel mogelijk hun handen wassen en andere maatregelen nemen om salmonellose te voorkomen. Een infectie met de salmonellabacterie is genoemd naar D. E. Salmon, een Amerikaanse patholoog die geboren werd in 1850 en overleed in 1914.

Epidemiologie Salmonella enterocolitis
Oorzaken bacteriële infectie
Risicofactoren: Contact met bacteriën
Symptomen van diarree en buikpijn
Diagnose en onderzoeken
Behandeling bacteriële infectie
Prognose salmonella-infectie
Complicaties salmonellose
Preventie van buikgriep
Leven met salmonellose
Behandeling en herstel
Preventie en hygiëne
Misvattingen rond salmonellose
Salmonellose komt alleen door rauw ei en kip
Je merkt altijd meteen dat je besmet bent
Alleen baby's en ouderen lopen risico
Handen wassen voorkomt altijd besmetting
Salmonellose tast alleen de darmen aan
Antibiotica zijn altijd nodig bij een Salmonella-infectie

Epidemiologie Salmonella enterocolitis

De meeste patiënten met deze aandoening zijn jonger dan twintig jaar. De infectie komt vaker voor in de zomerperiode dan in de winterperiode.

Oorzaken bacteriële infectie

Salmonellabacteriën

Een Salmonella-infectie is één van de meest voorkomende vormen van een voedselvergiftiging (diarree door inname van besmet voedsel). De bacterie Salmonella enterica is verantwoordelijk voor salmonellose. Meestal veroorzaken de types S. enteritidis en S. typhimurium de infectie. Deze gramnegatieve organismen, die wereldwijd voorkomen, zijn commensalen (onschadelijke bacteriën die in het lichaam verblijven) die in de darmen van veel pluimvee voorkomen en in de eieren van kippen aanwezig zijn. De staafvormige bacteriën kunnen zowel met als zonder zuurstof leven.

Overdracht

De overdracht van de bacteriële infectie naar de mens gebeurt door het eten van besmette voedingsmiddelen en geïnfecteerd water. Het voedsel of water kan al besmet zijn tijdens de voedselverwerking (bijvoorbeeld door verwerkers die hun handen niet hebben gewassen). De bacteriën tasten de bekleding van de dunne darm aan en veroorzaken darmgerelateerde symptomen. Rundvlees, pluimvee, melk en eieren zijn vaak besmet met salmonella. Ook groenten kunnen geïnfecteerd zijn (bijvoorbeeld door besmette mest). Besmette voedingsmiddelen zien er normaal uit en ruiken normaal, waardoor mensen niet weten dat ze de bacteriën binnenkrijgen. Daarnaast kan de overdracht van de infectie plaatsvinden door contact met geïnfecteerde dieren, waaronder huisdieren. Deze besmette dieren tonen vaak geen tekenen van ziekte.

Contact met de diarree van huisdieren brengt soms de bacteriën over bij mensen / Bron: Kim Bols

Risicofactoren: Contact met bacteriën

Salmonellose komt sneller voor onder de volgende omstandigheden:

antibiotica in het recente verleden gebruikt hebben
contact hebben met de ontlasting van een huisdier met diarree
contact hebben met een leguaan of andere hagedissen, schildpadden of slangen (reptielen en amfibieën zijn dragers van salmonella)
contact hebben met familieleden met een recente salmonella-infectie
contact hebben met kleine knaagdieren zoals hamsters
contact hebben met levend pluimvee zoals babykuikens en eendjes
darmziekten zoals de ziekte van Crohn (aandoening met diarree en buikpijn) of colitis ulcerosa (chronische darmziekte met diarree)
een verzwakt immuunsysteem hebben
in een ziekenhuis, verpleegtehuis of andere zorginstelling verblijven of werken
niet goed gekookt of slecht bewaard voedsel eten zoals kalkoen, kalkoendressing, kip of eieren
regelmatig medicijnen gebruiken die de zuurproductie in de maag blokkeren (antacida)

Symptomen van diarree en buikpijn

Salmonella tast zowel de dikke als de dunne darm aan. De typische symptomen beginnen abrupt 6-72 uur na de besmetting met de bacteriën en bestaan uit misselijkheid, buikpijn, buikkrampen, diarree, een groene ontlasting en soms hoofdpijn, spierpijn, duizeligheid, koorts, rillingen en braken. De diarree kan variëren van overvloedig en waterig tot bloeddiarree.

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek

De arts bevraagt de patiënt over de aanwezige symptomen en het voedsel dat hij onlangs heeft gegeten. Hij vraagt ook naar de werk- en thuisomgevingen van de patiënt.

Een bloedonderzoek is nodig / Bron: Frolicsomepl, Pixabay

Diagnostisch onderzoek

De diagnose van salmonellose gebeurt door het identificeren van de bacteriën in het bloed via een bloedonderzoek of in de ontlasting via een ontlastingsonderzoek.

Differentiële diagnose

Bij de volgende aandoeningen ontstaan ook darmgerelateerde en algemene symptomen, waardoor de arts soms verder onderzoek moet uitvoeren om de juiste oorsprong te achterhalen:

amoebiasis (darminfectie door een parasiet met braken en buikpijn)
cryptosporidiose (waterige diarree en braken door een parasiet)
shigellose (bacteriële infectie met diarree)
Yersinia enterocolitica (bacteriële infectie met diarree)

Behandeling bacteriële infectie

Antibiotische therapie (zoals ciprofloxacine 500 mg tweemaal per dag) kan de duur en de ernst van de symptomen verminderen, maar de arts zet zelden deze medicijnen in omdat de meeste patiënten spontaan herstellen. Het is belangrijk om voldoende te blijven drinken om uitdroging te voorkomen. Water heeft hierbij de voorkeur. Verder is een gewone voeding zonder te veel alcohol, koffie, pittige kruiden, vet en suiker nodig totdat de klachten verdwenen zijn. De diarree en uitdrogingsverschijnselen als gevolg van frequente diarree kunnen bij sommige patiënten zo ernstig zijn dat ziekenhuisbehandeling nodig is voor extra vochttoediening en elektrolyten (zoals natrium, chloride en kalium) om elektrolytenstoornissen te voorkomen.

Prognose salmonella-infectie

De meeste patiënten herstellen spontaan van een salmonella-infectie binnen drie tot zeven dagen, hoewel het organisme nog enkele weken in de ontlasting kan aanwezig blijven. Het kan soms enkele maanden duren voordat de darmgewoonten weer genormaliseerd zijn.

Complicaties salmonellose

Bacteriëmie komt voor bij 1-4% van de getroffen patiënten en komt vaker voor bij ouderen en patiënten met een verzwakt immuunsysteem. Soms kan er een verspreide infectie ontstaan, wat ernstige gevolgen kan hebben. Bij gezonde volwassenen is salmonella gastro-enteritis (buikgriep) meestal een relatief milde ziekte, maar jonge kinderen en ouderen lopen meer risico op significante uitdroging (dehydratie). Een klein aantal patiënten met salmonellose kan bovendien reactieve artritis ontwikkelen (aandoening met symptomen aan huid, maag, darmen en ogen), een aandoening die maanden of jaren kan aanhouden en mogelijk resulteert in chronische artritis (gewrichtsontsteking).

Het regelmatig en grondig wassen van de handen is noodzakelijk / Bron: Gentle07, Pixabay

Preventie van buikgriep

Een goede handhygiëne is essentieel bij het werken met dieren, voeding en keukenhulpmiddelen. Dit geldt ook voor de omgang met gezonde dieren; handen moeten onmiddellijk grondig gewassen worden (goede handhygiëne). Daarnaast moeten keukenmaterialen altijd goed gereinigd worden. Rauwe melk en zuivelproducten moeten vermeden worden. Groenten en fruit moeten grondig gewassen en, indien mogelijk, geschild worden.

Leven met salmonellose

Salmonellose is een veelvoorkomende bacteriële infectie die vaak gepaard gaat met symptomen zoals diarree, buikpijn, koorts en misselijkheid. Het wordt meestal overgedragen door het consumeren van besmet voedsel of water.

Behandeling en herstel

De behandeling van salmonellose richt zich voornamelijk op het verlichten van de symptomen, zoals diarree en buikpijn. In de meeste gevallen is antibiotica niet nodig, tenzij de infectie ernstig is of zich verspreidt. Voldoende vochtinname is essentieel om uitdroging te voorkomen.

Preventie en hygiëne

De beste manier om salmonellose te voorkomen is door goede hygiëne toe te passen, zoals het grondig wassen van handen na het hanteren van rauw voedsel, het koken van vlees tot de juiste temperatuur en het vermijden van besmet voedsel en water.

Misvattingen rond salmonellose

Salmonellose is een voedselgerelateerde infectie die wordt veroorzaakt door de bacterie Salmonella. Hoewel de ziekte meestal mild verloopt, kunnen er ernstige complicaties optreden, vooral bij kwetsbare groepen. Er bestaan echter veel misverstanden over hoe salmonellose wordt overgedragen, wie risico loopt en hoe het kan worden voorkomen.

Salmonellose komt alleen door rauw ei en kip

Veel mensen denken dat salmonellose uitsluitend wordt veroorzaakt door rauwe eieren of onvoldoende verhitte kip, maar de bacterie kan op veel meer voedingsmiddelen voorkomen. Besmetting kan ook optreden via rauwe groenten, ongepasteuriseerde melkproducten en zelfs specerijen. Goede hygiëne en een evenwichtig voedingspatroon kunnen het risico op infectie helpen verkleinen.

Je merkt altijd meteen dat je besmet bent

Niet iedereen krijgt direct symptomen na een Salmonella-infectie. De incubatietijd varieert van enkele uren tot enkele dagen, en sommige mensen ontwikkelen slechts milde klachten of blijven zelfs symptoomvrij. Dit betekent dat iemand onbewust anderen kan besmetten zonder zelf ziek te lijken.

Alleen baby's en ouderen lopen risico

Hoewel baby’s en ouderen een hoger risico lopen op ernstige complicaties, kan salmonellose iedereen treffen. Mensen met een verzwakt immuunsysteem, zoals patiënten met kanker of suikerziekte, kunnen ook ernstigere symptomen ontwikkelen. Zelfs gezonde volwassenen kunnen flink ziek worden door een besmetting.

Handen wassen voorkomt altijd besmetting

Handen wassen is een belangrijke preventieve maatregel, maar het voorkomt niet in alle gevallen een infectie. Salmonella kan bijvoorbeeld al op rauwe producten aanwezig zijn voordat ze in de keuken worden verwerkt. Goede voedselbereidingstechnieken, zoals grondig verhitten en kruisbesmetting voorkomen, zijn net zo cruciaal.

Salmonellose tast alleen de darmen aan

Hoewel salmonellose vooral bekendstaat als een darminfectie, kan de bacterie in ernstige gevallen het bloed binnendringen en complicaties veroorzaken in andere organen, zoals de darmen, nieren en zelfs het hart. Dit komt vooral voor bij mensen met een verzwakt immuunsysteem.

Antibiotica zijn altijd nodig bij een Salmonella-infectie

Bij de meeste gezonde mensen geneest salmonellose vanzelf zonder de noodzaak van medicatie. Antibiotica worden alleen voorgeschreven bij ernstige gevallen of als de infectie zich buiten het darmstelsel verspreidt. Overmatig antibioticagebruik kan resistentie bevorderen en is daarom niet altijd de beste oplossing.