Antibiotica: bestrijding van infectieziekten

Onze gezondheid wordt op diverse manieren bedreigd, waaronder door microscopisch kleine organismen: virussen, bacteriën, schimmels en parasieten. Niet alle micro-organismen doen onze gezondheid kwaad, er zijn ook goede bacteriën. We kunnen ons preventief wapenen tegen de schadelijke micro-organismen met een inenting of vaccinatie, of we kunnen de infectieziekte uit ons lichaam verjagen met antibiotica.

Infecties

Sommige micro-organismen kunnen ons lichaam behoorlijk in de war brengen doordat zij ons lichaam binnendringen via de luchtwegen of andere lichaamsopeningen, waar zij zich snel vermenigvuldigen. In de meeste gevallen treedt ons afweersysteem dan in werking, welke zich kranig weert tegen de kwaadaardige virussen, bacteriën, schimmels en parasieten. Dit doet het lichaam door het vormen van afweerstoffen (antistoffen) en het bijeen brengen van afweercellen (de witte bloedcellen).

Soms is ons afweersysteem echter niet afdoende en vermenigvuldigen de micro-organismen zich in een razend tempo zonder dat er een rem op zit. In een dergelijk geval spreekt men van een infectie. Een infectie gaat vaak gepaard met pijn en koorts, en in een later stadium irritatie van het geïnfecteerde lichaamsdeel.

In ons lichaam zelf bevinden zich echter ook micro-organismen welke onder normale omstandigheden geen infectie in het lichaam veroorzaken. Wanneer het lichaam echter uit balans is door bijvoorbeeld een verminderde weerstand kunnen ook deze micro-organismen toeslaan en een infectie veroorzaken.

Ons lichaam kan de meeste infecties prima zelf de baas. In sommige gevallen is onze natuurlijke afweer echter onvoldoende en moet men naar geneesmiddelen grijpen om te voorkomen dat er (soms levensbedreigende) beschadigingen aan weefsels of organen ontstaan.

Antibiotica

De geneesmiddelen die wij kunnen gebruiken om ons afweersysteem een handje te helpen bij het bestrijden van schadelijke micro-organismen worden antibiotica genoemd. Het is echter niet altijd even gemakkelijk te bepalen welk antibioticum men nodig heeft, omdat micro-organismen verschillen in gevoeligheid voor bepaalde stoffen in antibiotica. Meestal kan men dit aan de hand van de verwekker van de infectie achterhalen. Wanneer dit echter niet gaat kan men een antibiogram maken, waarmee men de verwekker kan identificeren en de gevoeligheid van de verwekker voor verschillende soorten antibioticum kan vaststellen.

Werking antibioticum

Het woord 'antibioticum' is afkomstig van het Griekse woord 'antibiose' wat 'tegen leven' betekent. Een antibioticum is een stof die door een leven micro-organisme geproduceerd wordt en andere micro-organismen kan doden of de groei ervan kan remmen. De meeste antibiotica werken enkel tegen bacteriën en niet tegen virussen. Tegen virusinfecties zijn nog niet echt afdoende middelen gevonden, de nadruk ligt bij deze infecties dan ook op voorkomen.

Resistentie

Na verloop van tijd kan een micro-organisme een eigen afweersysteem tegen een antibioticum creëren waardoor het ongevoelig, of resistent, wordt tegen dit antibioticum. Het desbetreffende antibioticum heeft dan geen invloed meer op de infectie. Om te voorkomen dat micro-organismen resistent worden tegen antibiotica doet men er goed aan het gebruik van antibiotica tot een minimum te beperken en alleen te gebruiken wanneer het echt nodig is.

Duur van de antibioticakuur

Een kuur met antibiotica duurt vaak 5 tot 7 dagen, in sommige gevallen iets langer. Hoelang men een bepaald antibioticum moet gebruiken hangt af van de aard van de infectie. Een blaasontsteking kan vaak behandeld worden met een eenmalige toediening van een antibioticum. Mensen met tuberculose moeten echter soms wel 6 tot 9 maanden antibiotica gebruiken.

Bijwerkingen

Hoewel de meeste antibiotica geen schadelijke neveneffecten op het lichaam hebben kunnen zij desondanks nare bijwerkingen geven:

• Maag- en darmklachten
• Huiduitslag
• Jeuk
• Wisselwerking met de anticonceptiepil