Gezwollen neusamandelen (vergrote adenoïden)

De adenoïden, ook wel neusamandelen genoemd, zijn lymfeweefsels die zich in de bovenste luchtweg bevinden, tussen de neus en de achterkant van de keel (de nasopharynx). Samen met de keelamandelen maken de neusamandelen deel uit van het lymfestelsel, dat infecties helpt bestrijden en lichaamsvloeistoffen in balans houdt. De neusamandelen beginnen doorgaans te krimpen rond de leeftijd van vijf jaar en zijn in de tienerjaren vaak bijna volledig verdwenen, omdat het lichaam dan andere mechanismen heeft ontwikkeld om bacteriën te bestrijden. Sommige patiënten kunnen echter last krijgen van vergrote neusamandelen, een aandoening die bekendstaat als adenoïde hypertrofie. Dit veelvoorkomende probleem ontstaat meestal bij een infectie en kan leiden tot symptomen zoals een verstopte neus, slaapstoornissen en oorinfecties. Hoewel medicijnen vaak de zwelling van de neusamandelen verminderen, kan in sommige gevallen een chirurgische verwijdering (adenoïdectomie) noodzakelijk zijn.

• Oorzaken van vergrote neusamandelen
• Symptomen
• Gezwollen lymfeklieren in de nek
• Mond-, neus- en ademhalingsproblemen
• Oorproblemen
• Slaapstoornissen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose van vergrote neusamandelen
• Complicaties van vergrote neusamandelen
• Preventie van complicaties

Oorzaken van vergrote neusamandelen

Neusamandelen kunnen vergroten als reactie op een infectie en blijven soms gezwollen, zelfs nadat de infectie is verdwenen. Hoewel lymfoïde weefsel normaal gesproken infecties bestrijdt, kunnen bacteriën en virussen erin doordringen en overleven, wat leidt tot aanhoudende zwelling. De neusamandelen kunnen daarbij zo groot worden dat ze de luchtstroom door de neusholtes blokkeren, wat resulteert in een verstopte neus. Bij sommige mensen zijn de neusamandelen van nature groter, en dit kan al vanaf de geboorte aanwezig zijn. Tot slot kunnen ook allergieën een rol spelen bij de zwelling van de neusamandelen.

Symptomen

Gezwollen lymfeklieren in de nek

De lymfeklieren in de nek kunnen gezwollen zijn, wat wijst op een onderliggende infectie of ontsteking.

Mond-, neus- en ademhalingsproblemen

Een verstopte neus (nasale obstructie) kan leiden tot ademhalingsproblemen, vooral tijdens de slaap. Patiënten gaan vaak door de mond ademen, wat weer kan leiden tot een luide ademhaling, een droge mond, slechte adem, gebarsten lippen, en een loopneus. Andere symptomen zijn slikproblemen en keelpijn, veroorzaakt door de irritatie die ontstaat door mondademhaling.

Oorproblemen

Vergrote neusamandelen kunnen ook leiden tot problemen met de oren, zoals middenoorinfecties (otitis media), verstopte oren, en gehoorverlies. Er kan ook vocht uit het middenoor lekken, wat wijst op een ernstiger onderliggend probleem.

Slaapstoornissen

Patiënten met vergrote neusamandelen ervaren vaak slaapproblemen, zoals slaapapneu, snurken, en een rusteloze slaap. Deze slaapstoornissen kunnen op den duur leiden tot vermoeidheid en concentratieproblemen overdag.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van vergrote neusamandelen begint met een gedetailleerde anamnese waarin de arts de medische geschiedenis van de patiënt doorneemt. Vervolgens worden de oren, de keel, en de mond onderzocht. De arts palpeert ook de nek om vergrote lymfeklieren op te sporen. Omdat de adenoïden zich diep in de nasopharynx bevinden, kunnen ze niet rechtstreeks worden gezien door in de mond te kijken. Hiervoor gebruikt de arts een speciale spiegel of een flexibele endoscoop (neusendoscopie), een lange buis met een camera en een lichtbron. Een röntgenfoto van de nasopharynx kan helpen om de grootte van de adenoïden te beoordelen. In sommige gevallen is een bloedonderzoek nodig om tekenen van een infectie op te sporen. Als slaapstoornissen worden vermoed, kan een slaaponderzoek nodig zijn om slaapapneu te diagnosticeren.

Behandeling

De behandeling van vergrote neusamandelen hangt af van de ernst van de symptomen en de leeftijd van de patiënt. Vaak wordt gestart met steroïde neussprays om de zwelling te verminderen. Als er sprake is van een bacteriële infectie, kan de arts antibiotica voorschrijven. Als de zwelling ernstig is en leidt tot ademhalingsproblemen, recidiverende middenoorinfecties, of chronische middenooreffusie (ophoping van vocht in het middenoor, ook wel lijmoor genoemd), kan een chirurgische verwijdering van de neusamandelen (adenoïdectomie) nodig zijn. Deze operatie wordt uitgevoerd onder algemene anesthesie, waarbij de adenoïden via de mond worden verwijderd. Vaak wordt deze procedure gecombineerd met een tonsillectomie (verwijdering van de keelamandelen) omdat beide structuren nauw met elkaar verbonden zijn en vaak tegelijkertijd problemen veroorzaken.

Na een adenoïdectomie kunnen patiënten dezelfde dag naar huis, maar ze kunnen enkele dagen last hebben van keelpijn, een slechte adem, luidruchtige ademhaling, en een loopneus. Deze symptomen verdwijnen meestal na enkele dagen. Hoewel complicaties zeldzaam zijn, kan elke operatie risico's met zich meebrengen, zoals infecties, bloedingen, en reacties op de anesthesie.

Prognose van vergrote neusamandelen

In de meeste gevallen lossen de symptomen van vergrote neusamandelen zich vanzelf op, vooral naarmate het kind ouder wordt en de adenoïden natuurlijk krimpen. Medicatie kan het onderliggende probleem behandelen en de zwelling verminderen, waardoor de neusamandelen weer hun normale grootte krijgen. In gevallen waarin een operatie nodig is, hebben de meeste patiënten een uitstekend herstel zonder langdurige complicaties. Een adenoïdectomie leidt meestal tot een aanzienlijke verbetering van de symptomen en de algehele kwaliteit van leven.

Complicaties van vergrote neusamandelen

Hoewel de meeste gevallen van vergrote neusamandelen mild zijn en goed reageren op behandeling, kunnen er complicaties optreden als de aandoening niet adequaat wordt behandeld. Chronische ademhalingsproblemen kunnen bijvoorbeeld leiden tot obstructieve slaapapneu, wat ernstige gevolgen kan hebben voor de algehele gezondheid. Onbehandelde middenoorinfecties kunnen leiden tot permanente gehoorverlies of het ontstaan van een cholesteatoom, een abnormale groei van huidcellen in het middenoor. Daarnaast kunnen chronische mondademhaling en slaapstoornissen invloed hebben op de ontwikkeling van het gezicht en de tanden, wat orthodontische problemen kan veroorzaken.

Preventie van complicaties

Preventie van complicaties begint met tijdige diagnose en behandeling. Ouders moeten alert zijn op tekenen van ademhalingsproblemen, chronische oorinfecties, en slaapproblemen bij hun kinderen. Regelmatige medische controles en tijdige behandeling van infecties kunnen helpen om de zwelling van de neusamandelen te verminderen en complicaties te voorkomen. Het handhaven van een goede mond- en neusgezondheid, evenals het vermijden van blootstelling aan rook en andere irriterende stoffen, kan ook bijdragen aan het voorkomen van problemen met de neusamandelen.