Stafylokokkeninfectie: Infectie met Staphylococcus-bacteriën

Een stafylokok is een kogelronde bacterie die etter kan veroorzaken. De term stafylokok komt van het Griekse woord voor 'druif' en 'coccus' (bolletje), omdat deze bacteriën vaak in clusters groeien die lijken op een tros druiven. Stafylokokkeninfecties omvatten een breed scala aan aandoeningen veroorzaakt door de stafylokokkenbacteriën (Staphylococcus). Deze bacteriën kunnen infecties veroorzaken in verschillende lichaamsdelen zoals de huid, de longen, het hart, de gewrichten, de botten en het bloed. De symptomen variëren van mild tot ernstig, afhankelijk van het type infectie. De meeste stafylokokkeninfecties zijn goed te behandelen met antibiotica, maar sommige stammen hebben resistentie ontwikkeld tegen bepaalde antibiotica, wat de behandeling bemoeilijkt.

• Oorzaken van stafylokokkeninfecties
• Risicofactoren voor besmetting met stafylokokken
• Soorten en symptomen van stafylokokkeninfecties
• Huid- en weke deleninfecties
• Invasieve infecties
• Voedselvergiftiging
• Diagnose en onderzoeken
• Professionele medische behandeling van stafylokokkeninfecties
• Natuurlijke behandeling van stafylokokkeninfecties
• Basilicumolie
• Gemberolie
• Kokosolie
• Tea tree olie
• Wierook
• Resistentie tegen antibiotica
• Preventie van stafylokokkeninfecties

Oorzaken van stafylokokkeninfecties

Een op de drie mensen draagt onschuldige stafylokokkenbacteriën op de huid, vooral onder de neus, in de oksels en op de billen. Deze bacteriën veroorzaken meestal geen problemen. Problemen ontstaan echter wanneer de bacteriën het lichaam binnendringen, bijvoorbeeld via een open wond, insectenbeet of door medische apparatuur. Stafylokokkeninfecties kunnen ook worden overgedragen van persoon tot persoon door nauw contact of door het delen van besmette voorwerpen zoals handdoeken of tandenborstels. Verder kunnen de bacteriën zich verspreiden via voedsel, niezen en hoestdruppels.

Risicofactoren voor besmetting met stafylokokken

Iedereen kan een stafylokokkeninfectie oplopen, maar bepaalde groepen lopen een hoger risico:

• Patiënten die chemotherapie of radiotherapie ondergaan als onderdeel van een kankerbehandeling
• Patiënten met medische hulpmiddelen in het lichaam, zoals kunstgewrichten
• Personen die illegale drugs injecteren
• Patiënten die medische apparatuur gebruiken, zoals een katheter, nierdialysebuis, voedingsbuis, of intraveneuze lijn; dit kan leiden tot ziekenhuisinfecties
• Personen met brandwonden of chirurgische wonden
• Patiënten met diabetes mellitus (suikerziekte) die insuline gebruiken
• Personen met een gebarsten huid, bijvoorbeeld door eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeuk), huidtrauma (zoals door een insectenbeet) of open wonden
• Personen met een longziekte zoals mucoviscidose (taaislijmziekte) of emfyseem (longaandoening met kortademigheid en hoesten)
• Personen met een verzwakt immuunsysteem door ziekte of medicatie
• Personen met HIV/AIDS
• Personen met nierfalen waarvoor dialyse nodig is

Soorten en symptomen van stafylokokkeninfecties

Stafylokokkeninfecties kunnen verschillende vormen aannemen:

Huid- en weke deleninfecties

Deze infecties omvatten:

• Cellulitis: Een infectie van de diepere huidlagen die leidt tot roodheid, zwelling, huidzweren en afscheiding.
• Huidabces: Pus in de huid door een bacteriële infectie.
• Folliculitis: Ontsteking van de haarzakjes met pijn en jeuk.
• Impetigo: Een besmettelijke huiduitslag met blaren die vloeistof afscheiden en een honingkleurige korst vormen, meestal aan het gezicht en de ledematen.
• Staphylococcal scalded-skin syndrome (SSSS): Vooral bij pasgeborenen en jonge kinderen voorkomende ernstige aandoening veroorzaakt door exfoliatine, een exotoxine van Staphylococcus aureus, met symptomen zoals roodheid, blaarvorming en het loslaten van de huid. Vaak gepaard met koorts en conjunctivitis.
• Steenpuisten (furunkels): Pijnlijke huidontstekingen veroorzaakt door stafylokokken die binnendringen in smeer- en zweetklieren en haarzakjes. Dit is een van de meest voorkomende stafylokokkeninfecties.
• Wondinfecties: Infecties die ontstaan in wonden door stafylokokkenbacteriën.

Invasieve infecties

Invasieve infecties omvatten:

• Sepsis (bloedvergiftiging): Kan leiden tot een septische shock, een levensbedreigende toestand met extreem lage bloeddruk.
• Longontsteking (pneumonie): Een infectie van de longen.
• Endocarditis: Ontsteking van de binnenkant van het hart.
• Toxisch shock syndroom: Symptomen zijn onder andere diarree, misselijkheid, een huiduitslag op handpalmen en voetzolen die lijkt op zonnebrand, verwardheid, hoge koorts, spierpijn en buikpijn.
• Osteomyelitis: Botinfectie met botpijn en koorts.
• Septische artritis: Vaak getroffen gewrichten zijn de knieën, schouders, heupen en vingers of tenen. Symptomen zijn onder andere zwelling van het gewricht, pijn en koorts.

Voedselvergiftiging

Stafylokokken zijn een van de meest voorkomende oorzaken van voedselvergiftiging. Dit gebeurt vaak door onhygiënische voedselbereiding of het niet wassen van handen. Symptomen verschijnen meestal binnen enkele uren na het eten van besmet voedsel en omvatten misselijkheid, braken, diarree, uitdroging, maagkrampen, lichte koorts en een lage bloeddruk (hypotensie). De symptomen verdwijnen meestal binnen een halve dag.

Diagnose en onderzoeken

Om een stafylokokkeninfectie te diagnosticeren, voert de arts een lichamelijk onderzoek uit en neemt een huidcultuur. Dit gebeurt door een monster te verzamelen met een wattenstaafje uit een open wond, huiduitslag of een huidontsteking. In sommige gevallen kan ook een monster uit het bloed, de urine of het sputum (slijm) nodig zijn. Het monster wordt vervolgens naar een laboratorium gestuurd voor verder onderzoek om te bepalen welke antibiotica het meest effectief zijn.

Professionele medische behandeling van stafylokokkeninfecties

Milde stafylokokkeninfecties vereisen mogelijk geen specifieke behandeling en verdwijnen vaak vanzelf binnen enkele dagen. Ernstigere infecties kunnen antibiotische topische (op de huid aangebrachte) crèmes of orale (via de mond ingenomen) antibiotica vereisen. Bij steenpuisten of blaren kan de arts deze mogelijk moeten draineren om vocht en pus af te voeren. In geval van invasieve stafylokokkeninfecties is ziekenhuisopname nodig voor medicamenteuze en ondersteunende behandeling. Zowel zorgverleners als patiënten dienen voorzorgsmaatregelen te nemen om verspreiding van de bacteriën te voorkomen. Indien de infectie gerelateerd is aan een apparaat of prothese, moet deze zo snel mogelijk worden verwijderd.

Natuurlijke behandeling van stafylokokkeninfecties

Basilicumolie

Basilicumolie, vooral Franse basilicum, kan nuttig zijn bij de behandeling van puisten. Het heeft eigenschappen als decongestivum, antiseptisch middel, spierverslapper en ontstekingsremmer, wat helpt bij het verminderen van pijn door ontstekingen.

Gemberolie

Gemberolie heeft antibacteriële en ontstekingsremmende eigenschappen, wat helpt bij het bestrijden van infecties en het verlichten van ontstekingen.

Kokosolie

Pure kokosolie bevat veel voedingsstoffen en stoffen die de algehele gezondheid bevorderen. Het stimuleert het immuunsysteem, wat nuttig kan zijn bij de bestrijding van stafylokokkeninfecties.

Tea tree olie

Tea tree olie is een krachtig antibacterieel middel dat zowel bacteriën als virussen kan doden. Het mag echter niet in de ogen worden aangebracht om oogirritatie te voorkomen.

Wierook

Wierook kan pijn verlichten door leukotrinen te blokkeren, stoffen die ontstekingsreacties veroorzaken. Het heeft ook kalmerende eigenschappen, wat de stress kan verminderen.

Resistentie tegen antibiotica

Stafylokokkenbacteriën hebben een hoge mate van aanpassingsvermogen en sommige stammen zijn resistent geworden tegen één of meer antibiotica. Slechts een klein deel van de stafylokokkeninfecties is nog te behandelen met penicilline. De opkomst van methicilline-resistente Staphylococcus aureus (MRSA)-stammen heeft geleid tot het gebruik van andere antibiotica zoals vancomycine, die intraveneus worden toegediend. Deze antibiotica kunnen echter meer bijwerkingen veroorzaken.

Preventie van stafylokokkeninfecties

Om de kans op stafylokokkeninfecties te verkleinen, kunnen de volgende maatregelen helpen:

• De neus en mond bedekken bij het hoesten of niezen
• Gebieden ontsmetten waar de patiënt is geweest
• Kleding en beddengoed in warm water wassen
• Nauw contact vermijden met personen die een stafylokokkeninfectie hebben
• Persoonlijke voorwerpen niet delen
• Regelmatig de handen wassen
• Tampons vaak verwisselen en niet te lang inhouden
• Voedsel op de juiste manier bereiden en koken
• Wonden goed bedekt houden

Lees verder

• MRSA: Bacteriële infectie met resistentie tegen antibiotica
• Antibiotica: Geneesmiddelen tegen een bacteriële infectie
• Streptokokkeninfectie: Infectie met Streptococcus-bacteriën
• Staphylococcus aureus-bacterie: Soorten bacteriële infecties
• Fusidinezuur: Soort antibioticum voor stafylokokkenïnfecties