Nachtelijk hoesten: Oorzaken van kuchen tijdens de nacht

Een hoest is een essentiële beschermende en verdedigende handeling om overtollig slijm en irriterende en schadelijke stoffen uit de longen te verwijderen. Een nachtelijke hoest is een vervelend en mogelijk pijnlijk symptoom dat leidt tot slaapstoornissen. Dit veel voorkomend en verontrustend symptoom kent veel mogelijke oorzaken, zoals onder andere astma, gastro-oesofageale reflux en een verkoudheid. Het is belangrijk om de oorzaak op te sporen voor een goede behandeling van dit probleem. De meeste oorzaken zijn mild en verdwijnen spontaan binnen enkele dagen tot weken, maar sommige oorzaken, zoals astma, veroorzaken langdurige klachten.

• Oorzaken van nachtelijke kuch
• Risicofactoren van hoesten tijdens de nacht
• Aandoeningen
• Omgevingsfactoren
• Geassocieerde symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van kuchen tijdens de nacht
• Tips om een nachtelijke hoest te verminderen
• Complicaties van nachtelijk hoesten

Oorzaken van nachtelijke kuch

Een verergering van de hoest tijdens de nacht treedt mogelijk op als gevolg van de positie. Wanneer mensen gaan liggen, verliezen ze de effecten van de zwaartekracht die wel aanwezig zijn bij het rechtstaan. Deze gevoelige positie maakt het moeilijker voor het lichaam om de luchtwegen vrij te houden.

Risicofactoren van hoesten tijdens de nacht

Aandoeningen

Astma
Astma doe de luchtwegen zwellen en vernauwen, waardoor ademhalingsproblemen ontstaan. Chronisch hoesten is een veel voorkomend symptoom van deze longaandoening. De natte of droge kuch die ontstaat bij deze chronische ontsteking van de luchtwegen in de longen, is vaak erger tijdens de nacht en vroege ochtenduren. Andere tekenen van astma zijn onder andere een beklemmend gevoel of pijn op de borst; een fluitend geluid tijdens het uitademen, een piepende ademhaling, hoest- of piepaanvallen en kortademigheid. Een voorgeschreven inhalator helpt patiënten met astma zodat ze ‘s nachts stoppen met kuchen. Sommige inhalatoren (bronchodilatoren) bevatten ademhalingsmedicatie om de luchtwegen te openen, waardoor patiënten makkelijker kunnen ademen en minder moeten hoesten.

Gastro-oesofageale reflux
Gastro-oesofageale reflux (chronische zure reflux) is een aandoening waarbij maagzuur in de slokdarm terechtkomt, waardoor irritatie ontstaat en patiënten een hoestreflex krijgen, vooral tijdens de nacht.

Andere symptomen van gastro-oesofageale reflux zijn:

• brandend maagzuur
• chronische hoest
• chronische keelpijn
• een brokgevoel in de keel
• het terug opgeven van voedsel of zure vloeistof
• milde heesheid
• pijn op de borst
• slikproblemen

Patiënten met gastro-oesofageale reflux krijgen het advies om voedsel te vermijden dat leidt tot symptomen van brandend maagzuur. Maximaal vier uur voor het slapengaan mag een patiënt met gastro-oesofageale reflux nog iets eten. Verder zijn enkele medicijnen verkrijgbaar voor het verlichten van de symptomen.

Infecties
Een droge hoest (zonder slijmproductie) tijdens de nacht is vaak het gevolg van een virale infectie, zoals een verkoudheid of de griep.

Postnasale infusie
Postnasale infusie (postnasale drip) is een symptoom waarbij slijm uit de neusholtes in de keel druppelt. De keelslijmen treden sneller op wanneer een patiënt ligt. Postnasale infusie is het resultaat van meer slijmproductie dan normaal. Dit gebeurt bij een griep, verkoudheid of allergie. Als slijm langs de achterkant van de keel druppelt, krijgen patiënten een hoestreflex wat leidt tot nachtelijk gekuch. Andere symptomen van postnasale drip zijn onder meer een brokgevoel in de keel, een loopneus, keelpijn en slikproblemen.

Andere aandoeningen
Andere aandoeningen die leiden tot een hoest tijdens de nacht zijn:

• bloedstolsels in de longen
• bronchiëctasieën (verwijde en geïrriteerde luchtwegen)
• bronchitis (ontsteking van luchtpijpvertakkingen) en chronische bronchitis (aanhoudende ontsteking van de luchtpijpvertakkingen)
• chronische gezwollen tonsillen (keelamandelen)
• een allergie
• een chronische obstructieve longziekte (COPD)
• een interstitiële longziekte (littekens en ontsteking in de longen)
• een longontsteking
• een longinfarct (afsterven van longweefsel door afsluiting van slagader)
• een lymfoom (kanker van lymfocyten)
• een psychogene hoest
• emfyseem (longaandoening met kortademigheid en hoesten)
• hartfalen
• kinkhoest
• longkanker
• mitralisstenose
• mucoviscidose (taaislijmziekte met verstopping van organen)
• obstructief slaapapneu
• sarcoïdose (aandoening met symptomen aan huid, ogen, longen en zenuwstelsel)
• sinusitis
• strottenhoofdproblemen
• tuberculose (bacteriële infectie met longproblemen)
• vreemde lichamen in de grote luchtwegen

Omgevingsfactoren

Nachtelijk hoesten verschijnt soms ook als gevolg van een omgevingsfactor:

• actief roken en passief roken (meest voorkomende omgevingsfactor) (rokershoest)
• irriterende stoffen
• geneesmiddelen: ACE-remmers (geneesmiddelen om bloeddruk te verlagen), bètablokkers (medicatie die de hartslag en bloeddruk verlaagt) en NSAID's (niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen), …

Geassocieerde symptomen

De hoest treedt soms enkel ’s nachts op, terwijl de hoest bij anderen ook overdag aanwezig en mogelijk ’s nachts nog verergert. Sommige patiënten kampen met een kortstondige hoest die binnen enkele dagen tot twee weken verdwijnt, terwijl sommige patiënten een chronische hoest tijdens de nacht ervaren.

Afhankelijk van de oorzaak treden nog veel andere symptomen op zoals onder andere:

• aangezichtspijn
• afwijkingen in de tongkleur
• brandend maagzuur
• een brokgevoel in de keel (globus pharyngeus)
• een droge keel
• een kriebelende keel
• een loopneus
• een mondademhaling
• een piepende ademhaling
• een slechte adem (halitose)
• een verstopte neus
• gezwollen tonsillen (keelamandelen)
• heesheid
• het terug opgeven van voedsel of zure vloeistof
• hoofdpijn / hoesthoofdpijn
• keelpijn
• keelslijmen
• koorts
• korsten in de neus
• kortademigheid
• koud zweten
• lichaamspijn
• misselijkheid
• niezen
• oorpijn
• overmatig veel slijm ophoesten of neusslijm doorslikken
• pijn op de borst
• rillingen
• slikproblemen
• smaakstoornissen
• tandpijn
• tranende ogen
• vermoeidheid
• zwakte

Alarmsymptomen

Wanneer één of meer van volgende tekenen optreden in combinatie met de nachtelijke hoest, is het belangrijk om een arts te raadplegen:

• ademhalingsproblemen
• bloed ophoesten
• een nachtelijke hoest die langer dan één week aanhoudt
• een piepende ademhaling
• een zwelling in de benen of de buik
• groen, geel of bloederig slijm
• koorts hoger dan 38 °C
• pijn op de borst
• verstikking

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek
De arts bevraagt eerst de patiënt over de aanwezige symptomen tijdens een vraaggesprek. Een nachtelijke hoest moet worden beoordeeld op intensiteit, ernst, frequentie en gevoeligheid. Mogelijk verergert de hoest in rugligging. Bij sommige patiënten is al dan niet helder, etterend of bloedgekleurd slijm aanwezig, Verder is sprake van een natte hoest (met slijmproductie) of een droge hoest (zonder slijmproductie). De arts bekijkt verder ook de huid, de neus, de oren, de luchtwegen en andere lichaamssystemen. Hij beluistert bovendien de ademgeluiden met behulp van zijn stethoscoop (auscultatie).

Diagnostisch onderzoek
De arts zet één of meer van volgende onderzoeken in om de oorzaak van het nachtelijk hoesten op te sporen:

• een bloedonderzoek
• een bronchoscopie (inwendig kijkonderzoek van de luchtwegen)
• een echocardiografie (onderzoek van het hart door middel van geluidsgolven)
• een röntgenfoto van de borstkas (thoraxfoto)
• een slokdarmmanometrie (onderzoek van de slokdarmfunctie)
• een sputumonderzoek

Behandeling van kuchen tijdens de nacht

De onderliggende oorzaak van nachtelijk kuchen bepaalt het soort behandeling(en). Diverse zelfzorgmaatregelen zijn voor de meeste patiënten die kampen met een nachtelijke kuch wel uitvoerbaar. Stoppen met roken is aanbevolen. Een hoest verbetert binnen acht weken na het stoppen met roken. Wanneer medicijnen leiden tot een hoest die ’s nachts optreedt, bekijkt de patiënt in overleg met de arts of hij deze medicijnen kan stopzetten. Een verbetering treedt op binnen vier weken. Wanneer de klachten dan nog aanhouden, is mogelijk sprake van een ander onderliggend probleem. Verder krijgt de patiënt het advies om weg te blijven van bekende omgevings- en beroepsmatige verontreinigende stoffen en andere irriterende stoffen.

Tips om een nachtelijke hoest te verminderen

Enkele tips verminderen een hoest die ’s nachts optreedt of verergert zoals:

• allergenen (uitlokkende stoffen van allergische reactie) vermijden zoals schimmel, huidschilfers van huisdieren en stof. Dit is mogelijk door met een goede stofzuiger met HEPA-filter te stofzuigen, geen overbodige zaken (zoals tijdschriften) in de slaapkamer die stof aantrekken, het beddengoed wekelijks op een hete temperatuur te wassen en te douchen vlak voor bedtijd om zo alle allergenen uit de buitenlucht van het lichaam te verwijderen.
• een luchtbevochtiger proberen
• een zoutoplossing neusspray gebruiken
• het hoofd hoger leggen, wat symptomen van postnasale infusie en gastro-oesofageale reflux vermindert
• het lichaam voldoende bevochtigen (voldoende drinken) via kruidenthee, citroenwater of thee met honing
• menthol hoestdruppels (medicinale keelpastilles) gebruiken
• met warm water gorgelen vlak voor bedtijd
• stoppen met roken
• vrij verkrijgbare hoestmiddelen gebruiken

Complicaties van nachtelijk hoesten

Een nachtelijke hoest veroorzaakt slaapstoornissen, die mogelijk leiden tot neuropsychiatrische aandoeningen bij patiënten. Wanneer het nachtelijk kuchen aanhoudt, ontstaat een verminderde kwaliteit van leven.

Lees verder

• Hoesten: Oorzaken, soorten en behandeling van kuchen
• Chronisch hoesten: Oorzaken aanhoudende (hardnekkige) hoest
• Rokershoest: Hardnekkige hoest met slijm door roken
• Hoesthoofdpijn: Hoofdpijn na hoesten, niezen of persen
• Hoestmiddelen: Soorten medicatie voor verlichten van hoest