Parvovirus B19-infectie: Soorten ziekten door virus

Het parvovirus B19 is een virus dat uitsluitend mensen infecteert. Het virus is verantwoordelijk voor de vijfde ziekte (erythema infectiosum), die voornamelijk jonge kinderen treft, maar ook volwassenen kan beïnvloeden. Daarnaast kan het parvovirus B19 een aplastische crisis veroorzaken bij patiënten met bepaalde vormen van bloedarmoede, hydrops fetalis bij zwangere vrouwen, polyartropathie en het Papular Purpuric Gloves and Socks Syndrome (PPGSS) bij jongvolwassenen. De overdracht van het virus gebeurt via ademhalingssecreties zoals hoesten, praten en niezen, en door bloedproducten. Bij zwangere vrouwen kan het virus ook worden overgedragen op de baby.

• Aplastische crisis door parvovirus B19-infectie
• Erythema infectiosum (vijfde ziekte) door parvovirus B19
• Foetale B19-infectie
• Papular Purpuric Gloves and Socks Syndrome (PPGSS)
• Diagnose en onderzoeken
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Aplastische crisis door parvovirus B19-infectie

Oorzaken

Een aplastische crisis ontstaat wanneer het lichaam onvoldoende nieuwe rode bloedcellen aanmaakt om de bestaande cellen te vervangen. Normaal gesproken produceert het beenmerg voortdurend nieuwe rode bloedcellen. Tijdens een aplastische crisis vermindert de aanmaak van deze cellen tijdelijk, waardoor een tekort ontstaat. Het parvovirus B19 is een veelvoorkomende oorzaak van een aplastische crisis, vooral bij mensen met bepaalde bloedarmoede-aandoeningen.

Risicofactoren

Een aplastische crisis kan optreden bij patiënten met bestaande aandoeningen die de productie van rode bloedcellen beïnvloeden, zoals een ijzertekort (ferriprieve anemie) en thalassemie. Ook bij aandoeningen die gepaard gaan met verhoogde vernietiging van rode bloedcellen, zoals sikkelcelanemie, erfelijke sferocytose, pyruvaatkinase-deficiëntie en glucose-6-fosfaatdehydrogenasedeficiëntie, kan een aplastische crisis optreden. Daarnaast kunnen patiënten die een allogene hematopoietische stamceltransplantatie of een orgaantransplantatie hebben ondergaan, evenals mensen met HIV, risico lopen op een aplastische crisis.

Symptomen
Patiënten met een aplastische crisis kunnen symptomen ervaren zoals koorts, hoesten, vermoeidheid en griepachtige verschijnselen. Ernstige bloedarmoede is kenmerkend, en de hemoglobinewaarden kunnen gevaarlijk laag zijn tijdens een aplastische crisis.

Behandeling

Patiënten met een aplastische crisis kunnen baat hebben bij bloedtransfusies om de lage hemoglobinewaarden te corrigeren en symptomen te verlichten.

Erythema infectiosum (vijfde ziekte) door parvovirus B19

Symptomen

Erythema infectiosum, ook wel bekend als de vijfde ziekte, begint vaak met symptomen zoals hoofdpijn, spierpijn en koorts. Na één tot anderhalve week ontwikkelt zich roodheid van de huid, met als kenmerkend symptoom een 'geslagen wang'-uiterlijk, waarbij de wangen rood worden, terwijl het midden van het gezicht relatief gespaard blijft. Bij volwassenen kan de huiduitslag vaak ontbreken of minder uitgesproken zijn. Later verschijnt een uitslag met vlekken en bultjes op de huid van de ledematen en, in mindere mate, de romp. Deze huiduitslag kan één tot drie weken aanhouden en kan verergeren bij blootstelling aan stress, inspanning, kou, warmte of zonlicht. Soms ontwikkelt zich artritis (gewrichtsontsteking met pijn, zwelling en stijfheid) van de handen, voeten en knieën, vooral bij volwassenen, vooral vrouwen. Artritis kan optreden zonder de huiduitslag en kan één tot drie weken aanhouden.

Behandeling

Bij kinderen met erythema infectiosum is meestal geen specifieke behandeling nodig, aangezien de ziekte doorgaans mild verloopt. Indien er gewrichtspijnen aanwezig zijn, kan de arts NSAID's (niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen) voorschrijven om de pijn te verlichten.

Prognose

Erythema infectiosum is meestal mild voor anderszins gezonde mensen. Echter, de infectie kan ernstige complicaties veroorzaken bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem. Bij sommige patiënten kan het parvovirus B19 leiden tot chronische bloedarmoede die behandeling vereist. Na een infectie met erythema infectiosum ontwikkelt de patiënt doorgaans immuniteit, wat betekent dat toekomstige infecties met dit virus worden voorkomen.

Foetale B19-infectie

Symptomen

Een zwangere vrouw die geïnfecteerd raakt met parvovirus B19 kan mogelijk het virus aan haar foetus overdragen, vooral in het eerste en tweede trimester. Dit kan leiden tot ernstige bloedarmoede bij de foetus, en in ernstige gevallen tot doodgeboorte, hydrops en/of intra-uteriene sterfte. Hydrops verwijst naar de abnormale ophoping van vocht in twee of meer foetale compartimenten, zoals ascites (vocht in de buikholte), pleura-effusie (vocht tussen borstvlies en longvlies), pericardiale effusie en huidoedeem. De meeste foetale verliezen vinden plaats in het tweede trimester, maar het totale risico op verlies van de foetus tijdens de zwangerschap bedraagt ongeveer 2% tot 6%. De meeste baby's van moeders die besmet zijn met het virus worden gezond en worden op volledige termijn geboren.

Behandeling

Bij een bevestigde infectie bij de moeder worden nauwlettende controles uitgevoerd via echografie. Indien nodig kan een transfusie aan de foetus worden uitgevoerd om ernstige complicaties te voorkomen.

Papular Purpuric Gloves and Socks Syndrome (PPGSS)

Deze aandoening komt voornamelijk voor bij jongvolwassenen, maar kan op elke leeftijd optreden. Patiënten presenteren zich met petechiën (kleine, rode puntbloedingen op de huid) en purpura die scherp afgebakend zijn rond de polsen en enkels. Verder vertonen patiënten symmetrisch oedeem (zwelling) en erytheem (roodheid) van de handpalmen en voetzolen, die zich soms uitbreiden naar de handrug of voetrug. Patiënten kunnen ook last hebben van brandende gevoelens of een jeukende huid. In tegenstelling tot erythema infectiosum zijn patiënten met PPGSS besmettelijk tijdens de periode van huiduitslag. Erosies en petechiën kunnen ook optreden in het gehemelte, de keelholte en de tong. Meestal verdwijnt de aandoening vanzelf zonder verdere complicaties.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose wordt bevestigd door een bloedonderzoek om de aanwezigheid van anti-B19 IgM-antilichamen te controleren. Een positief resultaat duidt op een infectie die zich binnen de voorgaande twee tot vier maanden heeft voorgedaan. Het IgG-antilichaam wordt meestal na één week positief.

Prognose

De prognose van een parvovirus B19-infectie varieert afhankelijk van de getroffen bevolkingsgroep en de specifieke manifestatie van de ziekte:

• Algemene populatie: Bij de meeste gezonde individuen is de prognose uitstekend. Erythema infectiosum (vijfde ziekte) veroorzaakt meestal milde symptomen en herstelt vanzelf zonder langdurige gevolgen. Na de infectie ontwikkelt de patiënt doorgaans levenslange immuniteit tegen het virus.
• Patiënten met bloedarmoede: Personen met pre-existerende bloedarmoede, zoals sikkelcelanemie of thalassemie, kunnen ernstigere symptomen ervaren. Het parvovirus B19 kan een aplastische crisis veroorzaken die vereist dat de patiënt bloedtransfusies en andere medische interventies ondergaat. Met tijdige behandeling en zorg is de prognose over het algemeen positief, hoewel herhaaldelijke crises mogelijk zijn.
• Zwangere vrouwen: Bij zwangere vrouwen kan een infectie met parvovirus B19 ernstige gevolgen hebben voor de foetus, vooral in het eerste en tweede trimester. In dergelijke gevallen kan de prognose variëren van een gezonde geboorte tot ernstige complicaties zoals hydrops fetalis of zelfs intra-uteriene sterfte. Het risico kan aanzienlijk verminderd worden door nauwlettende monitoring en interventie indien nodig.

Complicaties

Parvovirus B19 kan leiden tot verschillende complicaties, afhankelijk van de gezondheidstoestand van de patiënt en de fase van de infectie:

• Aplastische crisis: Bij patiënten met reeds bestaande bloedarmoede kan een infectie met parvovirus B19 leiden tot een aplastische crisis, gekenmerkt door een tijdelijke stopzetting van de productie van rode bloedcellen. Dit kan leiden tot ernstige bloedarmoede en vereisen dat de patiënt bloedtransfusies krijgt.
• Hydrops fetalis: Bij zwangere vrouwen kan een infectie met parvovirus B19 leiden tot hydrops fetalis, een aandoening waarbij er abnormale vochtophoping in twee of meer foetale compartimenten is. Dit kan ernstige gevolgen hebben voor de foetus, waaronder een verhoogd risico op doodgeboorte.
• Gewrichtsklachten en artritis: Volwassenen kunnen last krijgen van gewrichtsklachten en artritis als gevolg van parvovirus B19. Dit kan leiden tot pijn, zwelling en stijfheid van de gewrichten en kan langdurig ongemak veroorzaken.
• Papular Purpuric Gloves and Socks Syndrome (PPGSS): Dit zeldzame syndroom kan leiden tot petechiën en purpura, vooral rondom de polsen en enkels, met bijbehorende oedeem en erytheem. Hoewel de aandoening meestal zelflimiterend is, kan het ongemak en cosmetische zorgen veroorzaken.

Preventie

Preventieve maatregelen kunnen helpen bij het verminderen van het risico op infectie met parvovirus B19 en de verspreiding ervan:

• Hygiëne: Regelmatig handen wassen en het vermijden van direct contact met geïnfecteerde personen kan helpen de verspreiding van het virus te voorkomen. Het virus verspreidt zich via ademhalingssecreties zoals hoest en niezen, dus goede ademhalingshygiëne is ook belangrijk.
• Vaccinatie: Op dit moment is er geen specifiek vaccin beschikbaar tegen parvovirus B19. Onderzoekers blijven echter zoeken naar mogelijke vaccins en preventieve behandelingen.
• Beheer van blootstelling: Voor zwangere vrouwen wordt aanbevolen om contact met mensen met erythema infectiosum of andere symptomen van parvovirus B19 te vermijden, vooral in het eerste en tweede trimester van de zwangerschap. Het monitoren van zwangere vrouwen met een mogelijke blootstelling aan het virus kan helpen om complicaties te voorkomen.
• Gezondheidsbewaking: Voor mensen met chronische bloedarmoede of andere risicovolle aandoeningen is het belangrijk om regelmatige medische controles te ondergaan en eventuele symptomen van een aplastische crisis onmiddellijk te rapporteren.

Door deze preventieve maatregelen en een goede gezondheidsmonitoring kunnen de risico's van parvovirus B19-infecties aanzienlijk verminderd worden, en kan de prognose voor getroffen patiënten verbeteren.

Lees verder

• Erythema infectiosum: Ziekte met huiduitslag & gewrichtspijn