Kinderziekte - De vijfde ziekte

De vijfde ziekte is de vijfde “vlekjesziekte” en dankt daaraan zijn naam. De ziekte komt voornamelijk bij kinderen voor, omdat veel volwassenen de ziekte in de kindertijd hebben gehad en daarmee immuun voor het virus zijn geworden. Ondanks dat de vijfde ziekte niet als ernstig wordt beschouwd voor jonge kinderen kan het voor veel narigheid zorgen bij zwangere vrouwen en mensen die lijden aan een bloedziekte.

De vijfde ziekte (erythema infectiosum)

De vijfde ziekte komt voornamelijk voor in de voorjaarsmaanden bij kinderen tussen de 4 en 10 jaar. Wanneer iemand de ziekte onder de leden heeft gehad is hij hier levenslang immuun voor.
Bij jonge kinderen verloopt de ziekte meestal mild. Vrouwen die een half jaar of korter in verwachting zijn en nog niet immuun zijn voor de ziekte, lopen echter de kans dat zij een miskraam of doodgeboorte krijgen. Het is helaas niet mogelijk om je tegen de ziekte te wapenen, omdat het virus overgedragen wordt voordat de ziektesymptomen verschijnen.
De kans dat volwassenen besmet raken met het virus is klein, aangezien 60% van de mensen de ziekte in de kindertijd hebben gehad. Raakt een volwassene wel besmet met het virus dan zal hij weinig huiduitslag krijgen, maar wel behoorlijke klachten aan de gewrichten in handen en voeten. Deze klachten kunnen weken tot jaren aanhouden.

Ziekteverwekker

De vijfde ziekte wordt veroorzaakt door een virus. Het parvovirus B19.

Manier van besmetten

Het parvovirus B19 bevindt zich in de keel van een besmet persoon. Het verspreidt zich door hoesten, niezen en praten, maar is niet erg besmettelijk.
Wat de ziekte vervelend maakt is dat het parvovirus B19 een week voordat de kenmerkende ziektesymptomen (de huiduitslag) verschijnen overgedragen kan worden. Een besmet kind kan dus een ander besmetten, terwijl hij zelf nog niet weet dat hij de ziekte heeft. Wanneer de uitslag aanwezig is, is het kind niet meer besmettelijk.

Incubatietijd

Incubatietijd is de tijd tussen de besmetting en de uitbraak van de ziekte. De incubatietijd van de vijfde ziekte is 4 tot 14 dagen

Ziektesymptomen

• Kind kan zich gewoon goed voelen
• Verhoging / koorts
• Hangerigheid
• Hoogrode wangen met grillige roodroze vlekjes
• Bleek rondom de mond
• Vlekkerige uitslag op armen, benen, billen en romp
• Vlekjes vloeien samen tot grotere vlekken
• De huiduitslag kan erger worden bij warmte
• De huiduitslag gloeit en voelt warm aan
• De huiduitslag geeft van binnenuit een branderig gevoel
• De huiduitslag jeukt
• Pijn in de pols-, rug-, en kniegewrichten

Verloop van de ziekte

De temperatuur van het kind loopt op tot een verhoging. In het gezicht ontstaan kleine grillige roodroze vlekjes. De wangen van het kind worden hoogrood. Het lijkt alsof het kind hard op de wangen geslagen is. De huid rondom de mond blijft bleek. Na 1 tot 4 dagen breidt de uitslag zich uit naar de armen, de benen, de billen en de romp. De vlekjes kunnen erg jeuken, warm en branderig aanvoelen en samenvloeien tot grotere vlekken. De huiduitslag houdt zo’n 7 tot 10 dagen aan. De vlekjes kunnen in de loop van de tijd nog terugkomen wanneer het kind kou, warmte of inspanning ervaart. Deze uitslag is dan slechts van korte duur.
Tijdens de uitbraak van de ziekte kan een kind ook pijn in de pols-, rug-, en kniegewrichten ervaren.

Complicaties

De vijfde ziekte kan een ernstig verloop hebben wanneer een kind sikkelcelziekte of thalasseme (erfelijke bloedziekte heeft.
Ook voor ongeborene kan de ziekte schadelijk zijn wanneer de moeder niet immuun is voor het parvovirus B19.

Behandeling / verzorging

Er is geen specifieke genezende behandeling voor de vijfde ziekte. De symptomen als koorts en pijnlijke uitslag kunnen bestreden worden met een paracetamol. Als de vlekjes erg jeuken kunt u dit verlichten door er mentholpoeder op te strooien.
Waarschuw de dokter:

• Wanneer u in verwachting bent

Wanneer een vrouw 3 maanden of minder in verwachting is, is er een kans dat zij een miskraam krijgt. Raakt zij later in de zwangerschap besmet dan ontstaat de kans dat het kind dood geboren wordt. Dit komt doordat het parvovirus B19 ervoor zorgt dat de bloedaanmaak vermindert. Het kind ervaart daardoor een dodelijke bloedarmoede. Wanneer een zwangere vrouw de vijfde ziekte nog niet onder de leden heeft gehad (er niet immuun voor is geworden) dient zij onmiddellijk naar de dokter te gaan. De dokter kan haar behandelen met een intra-uteriene transfusie waardoor de risico’s voor het ongeboren kind kleiner worden.

Melden bij de GGD?

Organisaties (kinderdagverblijven, scholen, etc.) zijn verplicht om de vijfde ziekte te melden bij de GGD, wanneer er 2 kinderen binnen 2 weken in dezelfde groep besmet zijn geraakt met het virus. Er wordt echter aangeraden om al melding te maken wanneer er 1 geval aan het licht komt. Er moet namelijk uitsluitsel wezen of het om de vijfde ziekte gaat en de ziekte wordt regelmatig verward met ander vlekjesziekten.
Ouders en verzorgers doen er verstandig aan om zwangere vrouwen uit hun omgeving in te lichten, aangezien de ziekte gevaarlijk is voor ongeborenen. Ook dienen zij ouders met kinderen die lijden aan een bloedziekte te waarschuwen. Wanneer een kind een bloedziekte heeft kunnen er namelijk complicaties ontstaan bij besmetting met het parvovirus B19.