Help, mijn kind heeft de vijfde ziekte!

Jonge kinderen hebben vaak nog onvoldoende weerstand opgebouwd tegen allerlei virussen. De vijfde ziekte is een vlekjesziekte, veroorzaakt door een virus. Wie de ziekte krijgt, en dat zijn dus meestal kinderen, komt vol te zitten met felrode vlekjes. Waarom heet deze ziekte de 'vijfde ziekte', is het gevaarlijk en wat kun je eraan doen?

Genummerde ziekten

Op jonge leeftijd krijgen kinderen vaak te maken met een aantal kinderziekten. Een aantal van deze ziekten wordt gekenmerkt door vlekjes. In vroeger tijden werden deze ziekten genummerd. De eerste vijf uit de rij zijn:

1. Mazelen
2. Roodvonk
3. Rode hond
4. Ziekte van Filatov-Dukes (een variant van rode hond)
5. Erythema infectiosum

Vijfde ziekte

De vijfde in deze rij is erythema infectiosum. Dat is toch wel een moeilijke naam om te onthouden of te hanteren, daarom spreken we liever van de vijfde ziekte.
Er is zo overigens ook nog een zesde ziekte.

Besmetting

De vijfde ziekte, we noemen de moeilijk naam nog een keer: erythema infectiosu, wordt veroorzaakt door parvovirus B19. Het virus verspreidt zich via kleine vochtdruppeltjes die in de lucht zweven en afkomstig zijn van de zieke. Na blootstelling aan dit virus kan het zeven tot twaalf dagen duren voor de ziekte zich openbaart. Zo'n periode noemen we ook wel: incubatietijd.
In die tijd, dus nog voor je iets van de ziekte merkt, is er ook kans om anderen te besmetten.

Wat merk je ervan?

Er ontwikkelen zich op de huid grote en kleine vlekjes, dat kan ook door elkaar zijn. De vlekjes zijn felrood van kleur, kunnen jeuken, en lijken soms een beetje óp de huid te liggen. Je ziet de vlekjes eerst in het gezicht verschijnen, dan ook op andere plaatsen zoals billen, armen, romp. Het kind kan een lichte verhoging hebben en daardoor wat hangerig zijn. Het komt ook voor dat kinderen last krijgen van pijnlijke gewrichten, denk aan knieën, polsen, etc. De vlekjes kunnen ook wat branderig aanvoelen.

Vaststellen

Vlekjesziekten lijken op elkaar, omdat er als uiterlijke kenmerk altijd sprake is van vlekjes. Een besmetting van de vijfde ziekte is daarom niet altijd even goed vast te stellen. Dat is niet alleen voor ouders moeilijk, soms voor artsen ook. Definitief is het eigenlijk alleen via bloedonderzoek, waarmee gemeten wordt op antistoffen. Uit dat onderzoek kan worden vastgesteld of er al antistoffen waren, of dat er op dat moment antistoffen in de maak zijn. Is het laatste aan de orde, dan is het kind op dat moment dus inderdaad besmet met de vijfde ziekte.

Behandelen

Omdat het kind vaak niet echt ziek wordt en de ziekte soms zelfs onopgemerkt voorbijgaat is er geen specifieke behandeling nodig. De ziekte gaat vanzelf over, na meestal een dag of negen. Door stress, warmte, kou of inspanning kan het wel weer even terugkomen. In principe bouw je voldoende antistoffen op tijdens de ziekte. Ofwel: dan ben je er verder ook vanaf.

Volwassenen

Niet iedereen loopt als kind de vijfde ziekte op, ongeveer 40 procent van de volwassenen heeft de ziekte als kind niet gehad. Als je als volwassene met de ziekte in aanraking komt, kun je dus ook besmet worden. Bij volwassenen zie je vaak dat gewrichtsontsteking optreedt, vooral in handen en vingers. Deze klachten lijken wat op reuma, en kunnen enkele maanden, soms zelfs langer, duren.

Toch gevaarlijk

Bij zwangere vrouwen die zelf de vijfde ziekte nooit gehad hebben kan een besmetting tot problemen leiden met hun ongeboren kind. In het begin van de zwangerschap kan een besmetting leiden tot een miskraam, later kan ernstige bloedarmoede ontstaan. Vermoed je dat je tijdens je zwangerschap besmet bent geraakt met de vijfde ziekte, neem dan direct contact op met je huisarts. Er kan in je bloed gecontroleerd worden of je al eerder antistoffen had aangemaakt, of dat er sprake is van een recente besmetting. In gespecialiseerde ziekenhuizen zijn er wel behandelingen mogelijk.

Maatregelen

Als je kind besmet is met de vijfde ziekte, licht dan ook de school van kind (of peuterspeelzaal of kinderdagverblijf) in. Zoals je hebt gezien is het vooral voor zwangere vrouwen belangrijk om te weten dat er sprake is van een besmetting. De school kan - zei het beperkt - actie ondernemen. Omdat op het moment dat iemand ziek wordt de feitelijke besmetting al achter de rug is, zijn maatregelen tegen de ziekte verder lastig te nemen. De school zal een besmetting meestal melden bij de GGD (in Nederland) of bij de CLB (in België). In samenspraak met deze instanties zal een eventueel plan worden bepaald. Vaak worden andere ouders geïnformeerd, vooral met het ook op eventuele zwangere moeders. Om verder besmetting te voorkomen moet de school extra alert zijn op goede ventilatie.(Maar dat zou een school altijd al moeten!)

Huisarts

Bij twijfel of er sprake is van de vijfde ziekte, als de ziekte een onverwacht verloop heeft, als je vragen hebt, of als je zwanger bent en in aanraking bent geweest met een door de vijfde ziekte besmet kind, neem dan altijd contact op met je huisarts. Deze kan je altijd met je vragen verder helpen.

Lees verder

• Help, mijn kind heeft de zesde ziekte!
• Help, mijn kind heeft waterwratten!
• Help, mijn kind heeft waterpokken!
• Help, mijn kind heeft rode hond!
• Help, mijn kind heeft roodvonk!