Erythema infectiosum: Ziekte met huiduitslag & gewrichtspijn
Erythema infectiosum is een milde ziekte die leidt tot een huiduitslag op de wangen, armen en benen. Vooral bij volwassenen treden ook gewrichtsklachten op. Deze aandoening is het gevolg van een virus dat via druppelinfectie bij de patiënt (meestal een kind) terechtkomt. Een behandeling is gewoonlijk niet echt nodig omdat de patiënt spontaan herstelt, maar enkele geneesmiddelen zijn wel voorhanden om de pijn en jeuk te verlichten. De vooruitzichten zijn voor de meeste patiënten erg goed. Vooral bij volwassen vrouwen en patiënten met een zwak immuunsysteem brengt de ziekte soms complicaties met zich mee.
Synoniemen erythema infectiosum
“(Megal)erythema infectiosum, “erythema variabile” en “de vijfde ziekte” zijn synoniemen voor erythema infectiosum.
Oorzaken: Humaan erythrovirus B19
Virus
Het humaan erythrovirus B19 (ook bekend als het
parvovirus B19) veroorzaakt erythema infectiosum, een gebruikelijke infectie die veel in het voorjaar voorkomt bij schoolkinderen tussen de vijf en vijftien jaar.
Overdracht
De ziekte
verspreidt zich via druppelinfectie wanneer een patiënt
hoest of niest (
niezen). Het parvovirus B19 is niet hetzelfde als het parvovirus dat dierenartsen tegenkomen bij
honden of andere dieren. Ook is dit virus niet verspreidbaar van dieren op mensen of omgekeerd.
Besmettelijkheid
De patiënt met het humaan erythrovirus B19 is het meest
besmettelijk voordat de typische
huiduitslag verschijnt, namelijk in de incubatieperiode (de tijd tussen infectie en het begin van de symptomen). De huiduitslag die gepaard gaat met de virale ziekte is namelijk het gevolg van de reactie van het immuunsysteem die optreedt nadat de infectie is gepasseerd, zodat kinderen meestal niet besmettelijk zijn wanneer de symptomen van de infectie verschijnen.
Symptomen: Huiduitslag en gewrichtspijn
Geen symptomen
Ongeveer 20% van de patiënten met erythema infectiosum zijn asymptomatisch; zij hebben dus geen symptomen. Kinderen ouder dan tien jaar krijgen veelal geen symptomen.
Algemene symptomen en huiduitslag
De incubatietijd van het parvovirus B19 bedraagt vier tot veertien dagen. Symptomatische patiënten presenteren zich eerst met
hoofdpijn, geringe
koorts en een
loopneus, waardoor de symptomen doen denken aan een lichte
verkoudheid. De ziekte veroorzaakt enkele dagen later een typische felrode huiduitslag op de wangen, wat doet denken aan iemand die een mep op de wangen gekregen heeft. Soms is ook sprake van een
maculopapulaire uitslag (huiduitslag met vlekken en bultjes). De huiduitslag verspreidt zich verder naar het lichaam zoals op de strekzijden van de armen en
benen en het midden van het lichaam (romp), wat gepaard gaat met jeuk. Meestal zijn de
handpalmen en voetzolen gespaard door de huiduitslag. De huiduitslag komt en gaat, en verschijnt soms weer door bijvoorbeeld zonlicht, warmte, lichaamsbeweging en
stress. Uiteindelijk verdwijnt de uitslag na ongeveer twee weken. De huiduitslag verdwijnt van het centrum naar buiten, waardoor dit een kantachtig uiterlijk krijgt. De patiënt is verder niet echt ziek bij de huiduitslag.
Gewrichtspijn
Sommige patiënten ervaren tevens
pijn en zwelling in de gewrichten, vooral van de
handen, de polsen, de knieën of de enkels. Dit gebeurt vaker bij volwassen vrouwen. Meestal verdwijnt deze matige tot ernstige
gewrichtspijn eveneens spontaan.
Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk en diagnostisch onderzoek
De arts onderzoekt de huiduitslag en meestal is hij op basis hiervan al in staat om de diagnose te stellen. Soms voert hij nog wel een
bloedonderzoek uit waarbij hij op zoek gaat naar tekenen van het virus, hoewel hij meestal dit onderzoek niet hoeft uit te voeren. Wel is dit bloedonderzoek nuttig bij zwangere vrouwen of patiënten met bloedarmoede (
anemie) omdat bij hen vaker complicaties optreden.
Differentiële diagnose
Wikipedia maakt melding van een aantal aandoeningen met een gelijkaardig klinisch beeld als de vijfde ziekte met name:
Behandeling
Een bekende behandeling is niet voorhanden voor erythema infectiosum. Het virus verdwijnt spontaan binnen enkele weken. Als het kind pijn heeft in de gewrichten of een jeukende huiduitslag heeft, dan zet de arts mogelijk wel medicijnen in.
Paracetamol voor kinderen verlicht de gewrichtspijn.
Prognose
De meeste kinderen en volwassenen hebben slechts milde symptomen en herstellen volledig van de vijfde ziekte binnen zeven tot tien dagen nadat de symptomen zijn opgetreden.

Complicaties komen vaker voor bij zwangere vrouwen /
Bron: PublicDomainPictures, PixabayComplicaties vijfde ziekte
Erythema infectiosum veroorzaakt bij de meeste patiënten geen complicaties. Zwangere vrouwen nemen best contact op met de arts. De arts test of de vrouw voldoende immuun (beschermd) is tegen het virus. Meestal zijn zwangere vrouwen echter wel beschermd tegen het virus. Vrouwen die niet immuun zijn, ervaren meestal slechts milde symptomen bij de uitbarsting van de vijfde ziekte. Het virus veroorzaakt echter bloedarmoede bij een ongeboren
baby en in sommige gevallen veroorzaakt dit zelfs een miskraam. Deze complicaties komen zelden voor en verschijnen vrijwel uitsluitend bij vrouwen in het eerste trimester van de zwangerschap. Voorts treden bij bepaalde patiëntengroepen vaker complicaties op, zoals bij patiënten met een
verzwakt immuunsysteem zoals patiënten met
kanker,
leukemie of een
hiv-infectie, of bij patiënten met bepaalde bloedproblemen zoals
sikkelcelanemie. Tot slot is een
miltinfarct (belemmerde bloedtoevoer naar milt met
buikpijn) een andere (zeldzame) complicatie van erythema infectiosum.
Preventie virale infectieziekte
Voor erythema infectiosum is geen vaccin voorhanden. Een echte manier om de verspreiding van de vijfde ziekte te voorkomen, bestaat niet. Wanneer de symptomen van de ziekte namelijk aanwezig zijn, is de patiënt meestal niet meer besmettelijk.
Lees verder