Kinderziekten: rode vlekjes en uitslag bij baby en kind

Rode vlekjes en uitslag bij baby of kind? Er zijn meerdere kinderziekten met vlekjes. De belangrijkste kenmerken en symptomen van deze kinderziekten en waarin ze van elkaar zijn te onderscheiden, worden in een overzicht weergegeven. In de 19e eeuw werden de kinderziekten met vlekjes van een nummer voorzien. Nummer één was mazelen, roodvonk de tweede, rode hond de derde, erythema infectiosum de vijfde en als zesde exanthema subitum. Nummer vier was de ziekte van Filatow-Dukes (rubeoloa scarlatinosa), maar tegenwoordig wordt deze niet meer als een aparte entiteit beschouwd, maar een variant van staphylococcal scarlatina of het staphylococcal scalded-skin syndrome, een variant van impetigo bullosa. Aan deze grote vijf kan waterpokken worden toegevoegd.

Kinderziekten met vlekjes
Incubatietijd en symptomen van kinderziekten
Oorzaken van kinderziekten met vlekjes
Mazelen (morbilli)
Roodvonk (scarlatina)
Rode hond (rubella)
De vijfde ziekte (erythema infectiosum)
De zesde ziekte (exanthema subitum, roseola infantum of driedaagse koorts)
Waterpokken (Varicella)
Wat te doen?
Voorkom uitdroging!
Wanneer contact opnemen met de huisarts?
Wanneer moet je direct contact opnemen met de huisarts?
Afbeeldingen kinderziekten met vlekjes
Onderzoek en diagnose
Mazelen (morbilli)
Roodvonk (scarlatina)
Rode hond (rubella)
De vijfde ziekte (erythema infectiosum)
De zesde ziekte (exanthema subitum)
Waterpokken (Varicella)
Behandeling van kinderziekten
Mazelen (morbilli)
Roodvonk (scarlatina)
Rode hond (rubella)
De vijfde ziekte (erythema infectiosum)
De zesde ziekte (exanthema subitum)
Waterpokken (Varicella)

Kinderziekten met vlekjes

Welke kinderziekten die kunnen leiden tot vlekjes of blaasjes op de huid, zijn er? Bijna ieder kind krijgt vroeg of laat te maken met zo'n ziekte. Het gaat om de volgende ziekten:

Mazelen (morbilli)
Roodvonk (scarlatina)
Rode hond (rubella)
De vijfde ziekte (erythema infectiosum)
De zesde ziekte (exanthema subitum, roseola infantum of driedaagse koorts)
Waterpokken (Varicella)

Incubatietijd en symptomen van kinderziekten

Diagnose	Incubatietijd	Voortekenen	Symptomen	Bijzonderheden
Mazelen	8-14 dagen	De eerste ziekteverschijnselen lijken op een flinke griep of verkoudheid, met koorts, hoesten, loopneus en ontstoken ogen.	Na de prodromale fase zullen de kenmerkende symptomen van de mazelen zich uiten. De typische huiduitslag ontwikkelt zich binnen twee tot vier dagen na de verschijning van de eerste symptomen. Er verschijnt een rode huiduitslag die begint op het gezicht en de oren en zich daarna uitbreidt naar de rest van het lichaam, waarbij de vlekken in elkaar overlopen. De huiduitslag geeft geen klachten van jeuk.	Voorkeursleeftijd: 0,5-4 jaar
Roodvonk	2-7 dagen	Plotselinge koorts en keelpijn, hoofdpijn, misselijkheid en braken.	Op de tweede dag dag na het uitbreken van de ziekte ontstaan op de romp donkerrode spikkels die soms jeuken op een witte achtergrond (kippenvelaspect). Verder opvallend rode wangen, roodvonkmasker, witte driehoek rond de mond en onder de neus. Na vijf dagen verdwijnen de vlekjes en de koorts. Op het hoogtepunt van de ziekte is de tong vuurrood, dik en bobbelig (frambozentong). Andere bijkomende symptomen: geen eetlust en veel transpireren.	Komt het meest frequent voor in de leeftijd van 3-12 jaar.
Rode hond	14-20 dagen	Klachten als bijbovensteluchtweginfectie.	De ziekte kenmerkt zich door opgezette lymfeknopen achter de oren, gevolgd door huiduitslag met confluerende rode vlekjes op romp en gelaat. Tevens is er vaak twee dagen koorts, soms oogbindvliesontsteking en (bij oudere kinderen) gewrichtsklachten.	Voorkeurleeftijd is 6-12 jaar. Door vaccinatie zeldzaam. Riskant voor zwangeren.
Vijfde ziekte / erythema infectiosum	7-14 dagen	Gedurende de eerste dagen lichte ziekteverschijnselen, daarna felrode wangen, temperatuur verhoogd tot 38°C.	Het kind krijgt kleine en grote rozerode vlekjes door elkaar, soms iets verheven boven de normale huid, opstrekzijde ledematen, soms billen. Eerst zijn de plekjes scherp begrensd, later confluerend met centrale verbleking, rode wangen, neusgebied vrij. De huid gloeit en voelt warm aan. Het kind kan hangerig en lusteloos zijn. Vlekjes verbleken in vier tot zes dagen, maar kan onder invloed van warmte (heet bad, zonlicht), kou, inspanning of stress weer terugkomen.	Voorkeursleeftijd 4-10 jaar.
Zesde ziekte / exanthema subitum	5-14 dagen	Gedurende de eerste drie dagen hoge koorts zonder bijkomende verschijnselen.	Na het dalen vande temperatuur treden plotseling uitslag op, welke soms gepaard gaat met keelontsteking, oorontsteking en/of vergroting van de lymfeklieren in hals en nek.	Voorkeursleeftijd: 3 maanden tot 3 jaar. Meest voorkomende vlekjesziekte in deze leeftijdsgroep.
Waterpokken	10-20 dagen	Koorts en hangerig.	De prodromale fase wordt meestal binnen een dag gevolgd door de verschijning van de klassieke, intens jeukende platte rode vlekjes die later veranderen in blaasjes en zich overal op het lichaam kunnen voordoen.	Voorkeursleeftijd: 0-4 jaar.

Oorzaken van kinderziekten met vlekjes

Mazelen (morbilli)

Mazelen wordt veroorzaakt door het mazelenvirus, dat zich verspreidt via luchtwegreinhalaties en contact met besmette speeksel- of slijmdeeltjes. Dit virus heeft een incubatietijd van ongeveer 10 tot 14 dagen voordat de symptomen, zoals huiduitslag, verschijnen. Het is een zeer besmettelijke ziekte en wordt vaak overgedragen in gemeenschappen met onvoldoende vaccinatiegraad.

Roodvonk (scarlatina)

Roodvonk wordt veroorzaakt door een bacterie genaamd Streptococcus pyogenes, die ook de oorzaak is van keelontsteking. De bacterie produceert een toxine dat de kenmerkende huiduitslag en andere symptomen veroorzaakt. Het verspreidt zich door direct contact met besmette lichaamsvloeistoffen of door druppeltjes in de lucht bij hoesten en niezen.

Rode hond (rubella)

De oorzaak van rode hond is het rubellavirus. Dit virus verspreidt zich via luchtwegen, zoals hoesten of niezen, en kan ook van moeder op kind worden overgedragen tijdens de zwangerschap. Rode hond is minder besmettelijk dan mazelen, maar kan nog steeds leiden tot uitbraken, vooral als de vaccinatiegraad laag is.

De vijfde ziekte (erythema infectiosum)

De vijfde ziekte wordt veroorzaakt door het parvovirus B19. Dit virus verspreidt zich door contact met geïnfecteerde lichaamsvloeistoffen, zoals speeksel, of door het inademen van ademhalingsdruppeltjes van een besmet persoon. Het virus heeft een incubatietijd van ongeveer vier tot veertien dagen.

De zesde ziekte (exanthema subitum, roseola infantum of driedaagse koorts)

De zesde ziekte wordt veroorzaakt door twee soorten herpesvirussen, namelijk het humaan herpesvirus 6 (HHV-6) en soms het humaan herpesvirus 7 (HHV-7). Deze virussen verspreiden zich via speeksel en andere lichaamsvloeistoffen. Na de blootstelling duurt het meestal 9 tot 10 dagen voordat de symptomen optreden.

Waterpokken (Varicella)

Waterpokken wordt veroorzaakt door het varicella-zostervirus. Het verspreidt zich via de lucht door inademen van luchtdeeltjes die zijn verspreid door iemand die aan waterpokken lijdt of via direct contact met de blaasjes. Het virus is bijzonder besmettelijk en kan gemakkelijk worden overgedragen op anderen die nog niet immuun zijn.

Wat te doen?

Voorkom uitdroging!

Kinderziektes met vlekjes zijn besmettelijk. De ziekmakende virussen of bacteriën komen via de mond of de neus het lichaam binnen. Deze lastpakken zitten in het speeksel van iemand die besmet is. Via druppeltjes die uitgehoest of uitgeniest worden, kan een ander besmet worden met de ziekteverwekker. Ook via handen kunnen de virussen en bacteriën zich verspreiden. Nagenoeg alle kinderen in Nederland zijn via de BMR-prik tegen rode hond en mazelen ingeënt. Meestal zijn kinderziektes met vlekjes onschuldig, maar niet altijd. Van roodvonk of mazelen kan een kind flink ziek worden. Voorkom uitdroging en zorg dat je kind veel drinkt.

Wanneer contact opnemen met de huisarts?

Neem contact op met de huisarts of de huisartsenpost indien:

je kind jonger is dan 3 maanden en koorts krijgt;
je vermoedt dat je kind roodvonk heeft
je zwanger bent en in contact bent geweest met een kind met een vlekjesziekte.

Wanneer moet je direct contact opnemen met de huisarts?

Bel onverwijld de huisarts of de huisartsenpost als je kind:

erg ziek is;
suf wordt; en/of
puntvormige donkerrode of blauw-rode vlekjes krijgt.

Afbeeldingen kinderziekten met vlekjes

Waterpokken / Bron: Hannofichtner, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Roodvonk / Bron: Badobadop.co.uk, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Rode hond / Bron: CDC, Wikimedia Commons (Publiek domein)

Mazelen / Bron: CDC/NIP/Barbara Rice, Wikimedia Commons (Publiek domein)

De zesde ziekte / Bron: M Davis, Wikimedia Commons (Publiek domein)

De vijfde ziekte / Bron: Andrew Kerr, Wikimedia Commons (Publiek domein)