Rode tong: symptomen, oorzaken en behandeling rode tong

Heb je een rode tong? De normale kleur van de menselijke tong is roze tot rood van kleur. Bij sommige mensen is de tong meestal roder van kleur dan bij anderen, maar dit wijst niet noodzakelijkerwijs op een verkleuring van de tong. Een felrode of knalrode tongkleur is wel een teken van een onderliggende aandoening. Misschien heb je te kampen met een vitamine B-tekort. Een rode tong kan ook wijzen op een verbranding van de tong doordat je bijvoorbeeld te hete soep hebt gegeten. Bij jonge kinderen kan een felrode tong of een aardbeientong een indicatie zijn van een infectieziekte zoals roodvonk of de ziekte van Kawasaki, een vrij zeldzame ziekte die vooral kinderen jonger dan 5 jaar treft. Wanneer alleen het puntje van je tong helderrood gekleurd is, kan er sprake zijn van een hartstoornis of circulatiestoornis. Een paarsrode kleur van de tong kan wijzen op een longaandoening.

• De tong
• Functie van de tong
• Kleur van de tong
• Wat zegt je tong over je gezondheid?
• Oorzaken van een rode tong
• Glossitis of tongontsteking
• Wat is het?
• Symptomen
• Rode tong door voeding en vitaminen
• Kleurstoffen in voeding
• Felrode tong door vitaminetekorten
• Vitamine B12-tekort
• Landkaarttong
• Toxischeshocksyndroom (TSS)
• Ziekte van Kawasaki
• Aardbeientong bij roodvonk
• Verbrande tong
• Long- en hartproblemen
• Felrode tong door candidiasis (schimmelinfectie)
• Koortsblaasjes in de mond
• Overige oorzaken van een rode tong
• Erytroplakie
• Tongkanker
• Papillitis

De tong

Functie van de tong

De tong is een beweeglijke groep spieren die met spieren verbonden is met de onderkaak, het tongbeen en de schedelbasis. Wanneer je je tong omhoog krult, zie je twee grote aders aan de onderkant van je tong. De bovenkant van de tong is bedekt met kleine bultjes genaamd papillen. De meeste van onze smaakpapillen zitten op deze papillen. Er worden vier typen papillen onderscheiden; de filivormige papil komt het meeste voor, maar de andere soorten kunnen verschillende smaken (zoet, bitter, umami, zout en zuur) proeven. De tong wordt gebruikt voor het proeven, slikken, kauwen van voedsel, alsmede het reinigen van het gebit. De tong wordt ook gebruikt om woorden te vormen voor het spreken.

Kleur van de tong

Een gezonde tong is roze van kleur, vochtig en bedekt met een dunne witte coating op het oppervlak. Er zijn variaties van de oppervlaktestructuur die normaal en gezond zijn. Zoals veel mensen hebben meegemaakt, kan een tongletsel (zoals wanneer je per ongeluk op je tong bijt) heel pijnlijk zijn. Het kan veel ongemak veroorzaken, aangezien de tong door middel van eten en spreken een belangrijk onderdeel van je dagelijks leven is. Hoewel zeer weinig mensen het weten, is de tong eigenlijk een zeer goede maatstaf voor het welzijn van het lichaam. Dit is de reden waarom een arts de tongspatel of mondspatel gebruikt om in je mond te kijken tijdens een onderzoek.

Wat zegt je tong over je gezondheid?

Een gezonde tong kan een weerspiegeling zijn van een goede mondhygiëne en een goede algemene gezondheid. Veranderingen in de kleur of textuur van de tong kunnen wijzen op onderliggende gezondheidsproblemen, zoals uitdroging of dehydratie, vitaminetekorten of infecties. Regelmatige zelfcontrole van de tong helpt bij het vroegtijdig signaleren van mogelijke gezondheidsproblemen.

Oorzaken van een rode tong

Er zijn meerdere mogelijke oorzaken van een rode tong. Er kan sprake zijn van een verbrande tong of tongverkleuring door het drinken van rode bietensap. Een rode tong kan ook veroorzaakt worden door roodvonk, een kinderziekte die vanzelf weer overgaat. Als het puntje van je tong paarsrood of blauw van kleur is, kan dit wijzen op een hartstoornis. In dat geval is het belangrijk je huisarts in te schakelen.

Glossitis of tongontsteking

Wat is het?

Tongontsteking (glossitis) kan optreden door een aantal oorzaken. Glossitis is vaak een symptoom van andere aandoeningen of problemen, waaronder:

• Allergische reactie op tandpasta, mondspoelmiddelen, mondwater, ademverfrissers, kleurstoffen in snoep, of bepaalde bloeddrukmedicijnen (ACE-remmers)
• Droge mond, bijvoorbeeld bij het Sjögren Syndroom, een ziekte waarbij de traan- en speekselklieren chronisch ontstoken raken, waardoor verminderde afscheiding van tranen en speeksel ontstaat, met als gevolg klachten van droge ogen en droge mond;
• Infecties met bacteriën of virussen (inclusief orale herpes simplex);
• Schade door brandwonden, ruwe randen van tanden of tandprothesen, of ander trauma;
• IJzertekort of vitamine B-tekort zoals vitamine B12;
• Huidaandoeningen zoals orale lichen planus, erythema multiforme (EM), afteuze ulcera, pemphigus vulgaris, syfilis, etc.;
• Tabak, alcohol, warme voedingsmiddelen, kruiden of andere voedingsmiddelen die irriteren;
• Schimmelinfectie in de mond.

Symptomen

Het ontstekingsproces verhoogt de bloedstroom naar de tong en leidt tot roodheid, pijn en zwelling. Symptomen van glossitis kunnen in de loop van de tijd verschijnen of plotseling de kop opsteken. Symptomen kunnen bestaan uit:

• Moeite met kauwen, slikken of spreken;
• Glad oppervlak van de tong;
• Pijnlijke tong;
• Rode tong;
• Tongzwelling.

Rode tong door voeding en vitaminen

Een rode tong kan samenhangen met voeding en vitaminen of een tekort daaraan.

Kleurstoffen in voeding

De tong kan tijdelijk flink rood tot paars kleuren door het drinken van rode bietensap. Bepaalde snoepjes, (water)ijsjes en andere voedingsmiddelen kunnen soms ook tijdelijk zorgen voor een rode tong.

Felrode tong door vitaminetekorten

Vitaminetekorten, zoals gezien bij een vitamine B12-tekort, vitamine B3-tekort of een foliumzuurtekort, kunnen een aardbei-rode tong veroorzaken.

Vitamine B12-tekort

De meeste mensen in Nederland en België krijgen genoeg vitamine B12 binnen via hun voeding. Als je er niet zeker van bent, dan kun je aan je huisarts vragen om een bloedonderzoek om je vitamine B12-niveau te controleren. Met het ouder worden kan het moeilijker zijn om deze vitamine te absorberen. Dit kan ook het geval zijn als je een operatie hebt gehad waarbij een deel van je maag is verwijderd, als je zwaar drinkt of als je langdurig maagzuurremmers inneemt. Je kan ook in de volgende gevallen een vitamine B12-deficiëntie ontwikkelen:

• Atrofische gastritis door chronische maagslijmvliesontsteking;
• Pernicale bloedarmoede, een ongewone auto-immuunziekte die de pariëtale maagcellen vernietigt waardoor het moeilijk is voor je lichaam om vitamine B12 op te nemen;
• Aandoeningen die de dunne darm beïnvloeden, zoals de ziekte van Crohn, coeliakie, bacteriële (over)groei of een parasiet;
• Immuunsysteemaandoeningen, zoals de ziekte van Graves of lupus.

Je kunt ook vitamine B12-deficiëntie krijgen als je vegetariër bent of veganist (wat betekent dat je geen dierlijke producten, inclusief vlees, melk, kaas en eieren eet). Vegetariërs moeten voldoende vegetarische bronnen van vitamine B12 tot zich nemen. Dit zijn producten van dierlijke oorsprong zoals melk, melkproducten, eieren en kaas. Als je óf geen zuivel óf geen eieren gebruikt, is het noodzakelijk om een supplement te slikken.

Landkaarttong

Een landkaarttong, ook 'lingua geografica' genoemd, is een onschuldige verandering van het oppervlak van de tong. Het slijmvliesoppervlak van de tong verandert hierbij voortdurend. Er verschijnen gladde plekken, niet zelden omgeven door wittige zones of lijntjes. In feite is de tong niet roder dan normaal, maar door de gladde plekken en de omringende witte gebieden, kan het wel zo lijken. De exacte oorzaak van een landkaarttong is onbekend, maar kan geassocieerd worden met genetische factoren.

Toxischeshocksyndroom (TSS)

Het toxischeshocksyndroom is een ongewone aandoening waarbij de toxines van bepaalde soorten bacteriën, in het bijzonder Staphylococcus aureus (een stafylokok die toxinen afscheidt), een bepaalde immuunreactie veroorzaakt. TSS is potentieel levensbedreigend. Er verschijnt onder meer een vuurrode tong of frambozentong, net als bij roodvonk. Kinderen met TSS krijgen ook koorts en huiduitslag. Voorts ontstaan er problemen met de bloeddruk en verschillende organen.

Ziekte van Kawasaki

De ziekte van Kawasaki is een aandoening waarbij er sprake is van ontsteking van de middelgrote bloedvaten, in het bijzonder van de bloedvaten van het hart (de kransslagaders). De exacte oorzaak is onbekend, maar er lijkt sprake te zijn van een genetische gevoeligheid en bepaalde infecties spelen mogelijk een rol. Het komt vooral voor bij jongens onder de leeftijd van 5 jaar, maar het kan zich voordoen in elke leeftijdsgroep en ook meisjes/vrouwen kunnen erdoor getroffen worden. Er kan een waaier aan klachten ontstaan. Een van de symptomen is dat de tong opvallend rood kan zijn.

Aardbeientong bij roodvonk

Roodvonk is een kinderziekte met koorts, keelpijn en een rode en ruwe huiduitslag (rode puntjes op een rode achtergrond). De tong van het kind wordt eerst wit en na drie dagen rood, dik en bobbelig, wat een aardbeientong of frambozentong wordt genoemd. De boosdoener is een bacterie (streptokok). Vroeger kregen kinderen met roodvonk vaak antibiotica voorgeschreven vanwege bepaalde gevolgen van roodvonk die thans nauwelijks meer voorkomen, zoals acuut reuma. Roodvonk wordt nu beschouwd als een kinderziekte die vanzelf over gaat en verder geen kwaad kan.

Verbrande tong

Een verbrande tong kan de tong rood doen verkleuren. Tongverbranding treedt typisch op na het eten of drinken van iets dat te heet is. Een eerste hulp behandeling voor brandwonden kan ook werken voor een verbrande tong. Een milde verbranding op je tong kan behoorlijk vervelend zijn, maar het zal uiteindelijk genezen. Bij ernstige brandwonden is het belangrijk onmiddellijk medische hulp in te schakelen.

Long- en hartproblemen

Vooral de paars-rode of blauwe tongpunt vormt een typische en betrouwbare indicatie van blauwzucht of cyanose door hart- en longproblemen.

Felrode tong door candidiasis (schimmelinfectie)

De meest voorkomende mondinfectie is candidiasis. Deze schimmelinfectie wordt veroorzaakt door de schimmel Candida albicans en zorgt voor een ontsteking van het tongoppervlak. De tong krijgt een rode kleur en is bedekt met een witte coating. Zodra de coating verwijderd is, wordt de felrode kleur van de tong zichtbaar.

Koortsblaasjes in de mond

Koortsblaasjes zijn kleine zweertjes, of blaarachtige letsels, die op de lippen, kin, wangen, in de neusgaten en minder vaak op het tandvlees, tong of het gehemelte voorkomen. Ze veroorzaken meestal pijn, een branderig gevoel of jeuk voordat ze openbarsten en er korstjes op komen. Ze worden vaak koortsblaren genoemd. De meest voorkomende oorzaak van een koortslip is het herpes simplex virus type 1 (HSV-1), maar soms kan het herpes simplex type 2 (HSV-2) dit ook veroorzaken.

Overige oorzaken van een rode tong

Erytroplakie

Erytroplakie, ook wel bekend als erytroplasie, is een afwijking op het slijmvlies die helderrood en fluweelachtig is met kleine plakken. Deze afwijking kan een voorloper zijn van kanker en is dus een premaligne slijmvliesafwijking). Erytroplakie is te herkennen als een rode, scherp begrensde, vlakke afwijking en kan overal in de mond voorkomen maar vooral in de mondbodem, tongrand en het zachte verhemelte. Het gaat veelal om een solitaire laesie.

Tongkanker

Een van de eerste tekenen van tongkanker is een knobbeltje of zweer aan één kant van je tong dat niet weggaat. Het zweertje of bultje op de tong of zwelling, kan roze-rood van kleur zijn. Soms bloedt de zweer als je het aanraakt of erin bijt. Tongkanker kan vroeg of laat gepaard gaan met andere klachten, zoals:

• een stinkende adem (halitose)
• pijn aan de tong ter plaatse van het wondje en soms uitstralende pijn naar het oor, de hals of de kaak;
• gevoelloosheid in de mond;
• een zwelling in de hals (van een klier);
• een rode of witte verkleuring van het slijmvlies op de tong;
• moeite met slikken of pijn bij het slikken of kauwen;
• pijn aan de tong (tongpijn);
• slechte adem (halitose);
• uitstralingspijn aan het oor (oorpijn), de hals (halspijn) of de kaak (kaakpijn) en keel (keelpijn).
• gezwollen lymfeklieren in de hals
• bloedende tong (niet het resultaat van tongbijten of een ander tongletsel)

Papillitis

Papillitis is een ontsteking van een papil. Het is zichtbaar als kleine witte of rode bultjes op de tong.

Lees verder

• Gele, rode, zwarte en witte tong: oorzaken en symptomen
• Tongaandoeningen: symptomen, oorzaak en behandeling
• Glossitis (ontstoken tong): symptomen, oorzaak & behandeling