Afwijkend neustussenschot (septum): Oorzaken en behandeling

Het neustussenschot (septum) is de dunne wand tussen de neusgaten. Dit septum bestaat uit botten en kraakbeen. Bij sommige patiënten is het neustussenschot aanzienlijk afwijkend omdat het kraakbeen of bot naar één kant afwijkt of omdat het septum krom is geplaatst. Deze afwijking kan het ademhalen bemoeilijken en leiden tot klachten zoals hoofdpijn, een bloedneus en snurken tijdens de slaap. Hoewel medicatie kan helpen bij het verlichten van de symptomen, kan in sommige gevallen een operatie noodzakelijk zijn om het afwijkende neustussenschot te corrigeren.

• Oorzaken van afwijkend neustussenschot
• Aangeboren
• Verworven
• Symptomen: Verstopte neus
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van afwijking aan het septum
• Medicatie
• Irriterende stoffen vermijden
• Operatie
• Risico’s van operatie aan het neustussenschot
• Prognose
• Complicaties van misvorming van het septum
• Preventie

Oorzaken van afwijkend neustussenschot

Aangeboren

Sommige mensen worden geboren met een afwijkend septum. Aangeboren afwijkingen van het neustussenschot hebben vaak de vorm van een S- of C-vorm en komen meestal voor in het voorste deel van de neus. Deze afwijkingen kunnen zich verergeren naarmate de patiënt ouder wordt.

Verworven

Een afwijkend septum kan ook ontstaan door verwondingen of trauma aan de neus of het gezicht, zoals bij een gebroken neus. Andere oorzaken zijn chronische sinusitis of neusallergieën. Bij verworven afwijkingen kan het septum een extreme hoek hebben en onregelmatig van vorm zijn.

Symptomen: Verstopte neus

Patiënten met een afwijkend septum ervaren vaak een verstopte neus. Eén neusgat is doorgaans meer verstopt dan het andere. Andere symptomen kunnen zijn:

• Een bloedneus
• Een fluitend geluid tijdens het ademhalen
• Luidruchtige ademhaling en snurken tijdens de slaap
• Gezichtspijn
• Hoofdpijn
• Postnasale drip (overmatig slijm in de achterkant van de keel: keelslijm)
• Slaapapneu (in ernstige gevallen: tijdelijk stoppen met ademhalen tijdens de slaap)
• Slaap vaak aan de kant tegenover de verstopte neusholte
• Veelvuldige korstvorming of een droge neus door verhoogde luchtstroom en uitdroging van de slijmvliezen
• Vermoeidheid overdag

Diagnose en onderzoeken

Tijdens een lichamelijk onderzoek kan de arts een afwijkend septum diagnosticeren met behulp van een helder licht en een nasaal speculum. Dit speciale instrument opent het neustussenschot via de neusgaten, zodat de arts de neusomgeving kan inspecteren en een diagnose kan stellen. Als het septum diep verborgen is, kan verder onderzoek met een kleine telescoop of endoscoop noodzakelijk zijn. In sommige gevallen worden beeldvormende onderzoeken zoals een CT-scan ingezet om de ernst van de afwijking te evalueren, hoewel deze tests zelden worden toegepast. Een zorgvuldige diagnose is essentieel, omdat de symptomen ook kunnen wijzen op een luchtweginfectie, een verkoudheid of een allergie. Ook neuspoliepen kunnen een vergelijkbaar klinisch beeld vertonen.

Behandeling van afwijking aan het septum

Medicatie

Voor symptomen zoals een verstopte neus of postnasale drip kan de arts medicatie voorschrijven, waaronder:

• Antihistaminica (medicijnen voor allergische reacties)
• Decongestiva (om zwelling van slijmvliezen in de neus te verminderen)
• Nasale dilatoren (om de neusgaten te verwijden)
• Neussprays
• Steroid sprays (om ontstekingen te verminderen)
• Zoutspoelingen

Irriterende stoffen vermijden

Het vermijden van blootstelling aan irriterende stoffen zoals allergenen kan helpen om de symptomen van een afwijkend septum te verminderen en te voorkomen dat ze verergeren.

Operatie

Wanneer medicatie niet effectief is, kan een chirurgische ingreep nodig zijn. Via een septoplastiek kan een afwijkend neustussenschot worden gecorrigeerd om de ademhaling te verbeteren. De arts voert de operatie vaak uit op patiënten vanaf de leeftijd van vijftien jaar, omdat de neus dan gestopt is met groeien. Tijdens de septoplastiek maakt de chirurg een kleine incisie in het septum en verwijdert overtollig bot of kraakbeen om de ademruimte te herstellen. Soms wordt de septoplastiek gecombineerd met een neuscorrectie (septorinoplastiek) om zowel de functie als het uiterlijk van de neus te verbeteren. De operatie wordt doorgaans uitgevoerd onder lokale of algehele anesthesie en duurt ongeveer één tot anderhalf uur. Na de operatie moet de patiënt drie tot vier uur op de afdeling blijven voor observatie. Spalken worden geplaatst om het septum te stabiliseren tijdens het genezingsproces. Na een septoplastiek ervaren patiënten doorgaans weinig tot geen zwelling of blauwe plekken. Bij een septorinoplastiek kunnen zwelling en blauwe plekken tot ongeveer twee weken aanhouden.

Risico’s van operatie aan het neustussenschot

Zoals bij elke operatie zijn er risico’s verbonden aan het herstellen van een afwijkend septum, hoewel complicaties zelden voorkomen. Mogelijke complicaties zijn:

• Bloedingen
• Een perforatie van het septum
• Infectie
• Verlies van het vermogen om te ruiken (anosmie)

Prognose

De prognose voor patiënten met een afwijkend septum is over het algemeen goed na een septoplastiek. De meeste patiënten ervaren een aanzienlijke verbetering in ademhaling en vermindering van symptomen na de operatie. De resultaten zijn meestal langdurig, hoewel verdere veroudering en andere veranderingen in de neus mogelijk opnieuw aanpassingen vereisen. Regelmatige controle door de arts is belangrijk om de effecten van de operatie te monitoren en om eventuele complicaties vroegtijdig op te sporen.

Complicaties van misvorming van het septum

Bij een ernstig afwijkend neustussenschot bij baby's kunnen de gevolgen ernstiger zijn dan bij volwassenen. Baby's hebben kleinere ademhalingswegen en zijn afhankelijk van neusademhaling. In ernstige gevallen kan een afwijkend septum levensbedreigend zijn, hoewel meestal tijdig een operatie mogelijk is.

Preventie

Hoewel het volledig voorkomen van een afwijkend neustussenschot moeilijk is, kunnen de volgende maatregelen helpen om symptomen te verlichten of verergering te voorkomen:

• Bescherming van de neus tegen trauma door het dragen van een beschermende helm bij risicovolle activiteiten
• Vermijden van blootstelling aan irriterende stoffen en allergenen die ontstekingen kunnen verergeren
• Handhaven van een gezonde levensstijl en een goede hygiëne om infecties te voorkomen
• Regelmatige medische controles om vroege tekenen van problemen met het neustussenschot op te sporen