Afwijkend neustussenschot (septum): Oorzaken en behandeling

Het neustussenschot (septum) is de dunne wand tussen de neusgaten. Dit septum bestaat uit botten en kraakbeen. Bij sommige patiënten is het neustussenschot aanzienlijk afwijkend omdat het kraakbeen of bot naar één kant afwijkt of omdat het septum krom is geplaatst. Deze afwijking kan het ademhalen bemoeilijken en leiden tot klachten zoals hoofdpijn, een bloedneus en snurken tijdens de slaap. Hoewel medicatie kan helpen bij het verlichten van de symptomen, kan in sommige gevallen een operatie noodzakelijk zijn om het afwijkende neustussenschot te corrigeren.

• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken van afwijkend neustussenschot
• Aangeboren
• Verworven
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen: Verstopte neus
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van afwijking aan het septum
• Medicatie
• Irriterende stoffen vermijden
• Operatie
• Risico’s van operatie aan het neustussenschot
• Prognose
• Complicaties van misvorming van het septum
• Preventie
• Praktische tips voor het omgaan met een afwijkend neustussenschot
• Raadpleeg een arts voor een diagnose
• Overweeg chirurgische ingreep indien nodig
• Gebruik een zoutoplossing voor de neusholtes
• Beheers allergieën die de symptomen kunnen verergeren
• Gebruik een luchtbevochtiger in droge omgevingen
• Probeer neusstrips om ademhalen te vergemakkelijken
• Vermijd irriterende stoffen
• Let op je slaaphouding
• Beheer sinusinfecties goed
• Versterk je immuunsysteem met een gezond dieet
• Overweeg ademhalingsoefeningen
• Wees geduldig met het herstelproces na een operatie

Epidemiologie

Afwijkingen van het neustussenschot, zoals een scheef of gebogen neustussenschot, komen vaak voor en zijn een veelvoorkomend probleem bij zowel volwassenen als kinderen. In veel gevallen wordt een afwijkend neustussenschot geassocieerd met verstopte luchtwegen, wat kan leiden tot ademhalingsproblemen, vooral tijdens de slaap. Studies tonen aan dat ongeveer 80% van de volwassenen een vorm van een afwijkend neustussenschot heeft, maar niet altijd symptomen ervaart. De prevalentie kan variëren afhankelijk van de populatie en andere factoren zoals leeftijd en geslacht.

Prevalentie bij volwassenen
Bij volwassenen komt een afwijkend neustussenschot vaak voor, maar het leidt niet altijd tot ernstige klachten. De meeste mensen hebben een lichte vorm van een scheef neustussenschot, maar ervaren geen ademhalingsproblemen of andere symptomen. In gevallen waar ademhalingsmoeilijkheden of frequente infecties optreden, is de afwijking echter vaak meer uitgesproken. Het kan leiden tot aandoeningen zoals chronische sinusitis, slaapapneu of verstopte neus.

Prevalentie bij kinderen
Bij kinderen is de prevalentie van een afwijkend neustussenschot ook hoog, hoewel dit vaak niet tot symptomen leidt. In veel gevallen kan een afwijking van het neustussenschot zich ontwikkelen tijdens de groeifase, en symptomen kunnen later in het leven beginnen op te treden. Kinderen met een afwijkend neustussenschot kunnen vaker last hebben van verstopte neus, chronische verstopte sinussen en frequent terugkerende infecties.

Geografische variatie
Er zijn aanwijzingen dat de prevalentie van een afwijkend neustussenschot varieert tussen verschillende geografische gebieden. In sommige studies wordt een hogere prevalentie van deze aandoening gevonden in stedelijke gebieden, mogelijk door verhoogde blootstelling aan luchtvervuiling en andere omgevingsfactoren. Ook kan genetische variatie een rol spelen bij de frequentie van afwijkingen in het neustussenschot tussen verschillende etnische groepen.

Mechanisme

Het mechanisme achter een afwijkend neustussenschot heeft vaak te maken met de manier waarop de neustussenschot zich ontwikkelt. Het neustussenschot is het kraakbeen- en botgedeelte dat de neus verdeelt in twee holtes. Wanneer het scheef of gebogen is, kan dit de luchtstroom door de neus belemmeren, wat leidt tot ademhalingsproblemen en andere symptomen. Dit kan het gevolg zijn van een aangeboren afwijking, een verwonding of een andere aandoening die de structuur van het neustussenschot beïnvloedt.

Aangeboren afwijkingen
Sommige mensen worden geboren met een scheef neustussenschot, wat kan worden veroorzaakt door genetische factoren. Bij een aangeboren afwijking is het kraakbeen of bot in de neus niet symmetrisch verdeeld, waardoor de luchtstroom wordt belemmerd. Deze afwijkingen kunnen al bij de geboorte aanwezig zijn, maar vaak worden ze pas later in het leven opgemerkt wanneer symptomen beginnen op te treden, zoals verstopte neus of ademhalingsmoeilijkheden.

Verwondingen
Een scheef neustussenschot kan ook het gevolg zijn van een verwonding, zoals een breuk van de neus door een val of een trauma. Dit kan zowel de botten als het kraakbeen van de neus beïnvloeden, waardoor het neustussenschot in een abnormale positie komt te liggen. In sommige gevallen kan het neustussenschot na een verwonding blijven verschuiven, wat leidt tot een aanhoudend probleem met ademhaling.

Veroudering en degeneratie
Naarmate mensen ouder worden, kunnen er veranderingen optreden in de structuur van het neustussenschot. Het kraakbeen kan verzwakken en veranderen, wat kan leiden tot een scheefstand van het neustussenschot. Deze veranderingen kunnen de luchtstroom beïnvloeden, wat problemen kan veroorzaken bij het ademen, vooral tijdens de slaap.

Oorzaken van afwijkend neustussenschot

Aangeboren

Sommige mensen worden geboren met een afwijkend septum. Aangeboren afwijkingen van het neustussenschot hebben vaak de vorm van een S- of C-vorm en komen meestal voor in het voorste deel van de neus. Deze afwijkingen kunnen zich verergeren naarmate de patiënt ouder wordt.

Verworven

Een afwijkend septum kan ook ontstaan door verwondingen of trauma aan de neus of het gezicht, zoals bij een gebroken neus. Andere oorzaken zijn chronische sinusitis of neusallergieën. Bij verworven afwijkingen kan het septum een extreme hoek hebben en onregelmatig van vorm zijn.

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die de kans vergroten dat iemand een afwijkend neustussenschot ontwikkelt. Sommige van deze factoren zijn genetisch, terwijl andere het gevolg zijn van externe invloeden, zoals trauma of infecties.

Genetische factoren
Genetische factoren spelen een rol bij de ontwikkeling van een afwijkend neustussenschot. Erfelijkheid kan invloed hebben op de vorm en structuur van de neus en het neustussenschot. In families waar al gevallen van een scheef neustussenschot of gerelateerde aandoeningen zoals sinusitis of ademhalingsproblemen voorkomen, is de kans groter dat andere leden van de familie deze aandoening ontwikkelen.

Trauma
Trauma aan de neus kan ook leiden tot een scheef neustussenschot. Mensen die een neusblessure oplopen, bijvoorbeeld door sport, een auto-ongeluk of een andere verwonding, lopen het risico dat het neustussenschot verschuift of breekt. Dit kan de luchtstroom beïnvloeden en leiden tot langdurige ademhalingsproblemen of sinusinfecties.

Aandoeningen van het bindweefsel
Sommige medische aandoeningen die het bindweefsel aantasten, kunnen bijdragen aan het ontwikkelen van een afwijkend neustussenschot. Aandoeningen zoals Marfan-syndroom en Ehlers-Danlos-syndroom kunnen de sterkte en stabiliteit van het neustussenschot verminderen, waardoor het meer vatbaar wordt voor afwijkingen en scheefstand.

Luchtvervuiling
Er zijn aanwijzingen dat blootstelling aan luchtvervuiling en andere omgevingsfactoren de gezondheid van de neus kan beïnvloeden en bijdragen aan de ontwikkeling van een afwijkend neustussenschot. Langdurige blootstelling aan vervuilde lucht kan leiden tot ontstekingen en veranderingen in het neusslijmvlies, wat op termijn invloed kan hebben op de positie en functie van het neustussenschot.

Risicogroepen

Er zijn specifieke groepen die een verhoogd risico lopen op het ontwikkelen van een afwijkend neustussenschot. Deze risicogroepen kunnen worden beïnvloed door genetische factoren, trauma, leeftijd en andere externe omstandigheden.

Kinderen
Kinderen lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van een afwijkend neustussenschot, vooral door trauma of een aangeboren afwijking. Het is belangrijk om kinderen regelmatig te laten controleren, vooral als ze vaak last hebben van verstopte neus, ademhalingsproblemen of frequente sinusinfecties.

Sporters
Sporters, vooral diegenen die contact- of contactsporten beoefenen, hebben een verhoogd risico op trauma aan de neus, wat kan leiden tot een afwijkend neustussenschot. Het dragen van beschermende uitrusting, zoals een neusbeschermer, kan helpen om het risico op verwondingen te verminderen.

Ouderen
Ouderen kunnen door het verouderingsproces veranderingen in hun neustussenschot ervaren. De afname van de sterkte van het kraakbeen kan leiden tot een scheefstand van het neustussenschot, wat ademhalingsproblemen kan veroorzaken. Ook verergeren bestaande aandoeningen zoals chronische sinusitis bij ouderen vaak, wat de kans op een afwijkend neustussenschot vergroot.

Mensen met bindweefselstoornissen
Patiënten met bindweefselstoornissen zoals Ehlers-Danlos-syndroom of Marfan-syndroom kunnen een verhoogd risico hebben op afwijkingen van het neustussenschot. Aangezien hun bindweefsel zwakker is, kunnen de structuren van de neus gemakkelijker verschuiven of vervormen.

Symptomen: Verstopte neus

Patiënten met een afwijkend septum ervaren vaak een verstopte neus. Eén neusgat is doorgaans meer verstopt dan het andere. Andere symptomen kunnen zijn:

• Een bloedneus
• Een fluitend geluid tijdens het ademhalen
• Luidruchtige ademhaling en snurken tijdens de slaap
• Gezichtspijn
• Hoofdpijn
• Postnasale drip (overmatig slijm in de achterkant van de keel: keelslijm)
• Slaapapneu (in ernstige gevallen: tijdelijk stoppen met ademhalen tijdens de slaap)
• Slaap vaak aan de kant tegenover de verstopte neusholte
• Veelvuldige korstvorming of een droge neus door verhoogde luchtstroom en uitdroging van de slijmvliezen
• Vermoeidheid overdag

Alarmsymptomen

Een afwijkend neustussenschot kan verschillende alarmsymptomen veroorzaken die wijzen op mogelijke complicaties of verergering van de aandoening. Het is belangrijk voor patiënten om zich bewust te zijn van deze symptomen, zodat tijdig medische hulp kan worden ingeschakeld.

Verstopte neus
Een van de meest voorkomende symptomen van een afwijkend neustussenschot is een verstopte neus, vooral aan de ene kant van de neus. Deze verstopping kan het ademen bemoeilijken en kan leiden tot slaapstoornissen, zoals slaapapneu. Als de verstopte neus aanhoudt, kan dit wijzen op een ernstiger probleem met het neustussenschot.

Chronische sinusitis
Chronische sinusitis is een veel voorkomende complicatie van een afwijkend neustussenschot. Door de verstopte luchtwegen kan de sinusholte niet goed worden geleegd, wat leidt tot ontsteking en infecties van de sinussen. Dit kan ernstige hoofdpijn, drukgevoelens in het gezicht en een verstopte neus veroorzaken.

Slaapstoornissen
Slaapstoornissen, zoals snurken of slaapapneu, kunnen optreden bij mensen met een afwijkend neustussenschot. Een verstopte neus kan het moeilijk maken om goed te ademen tijdens de slaap, wat leidt tot verstoorde ademhalingspatronen. In ernstige gevallen kan slaapapneu optreden, wat kan leiden tot vermoeidheid en andere gezondheidsproblemen.

Diagnose en onderzoeken

Tijdens een lichamelijk onderzoek kan de arts een afwijkend septum diagnosticeren met behulp van een helder licht en een nasaal speculum. Dit speciale instrument opent het neustussenschot via de neusgaten, zodat de arts de neusomgeving kan inspecteren en een diagnose kan stellen. Als het septum diep verborgen is, kan verder onderzoek met een kleine telescoop of endoscoop noodzakelijk zijn. In sommige gevallen worden beeldvormende onderzoeken zoals een CT-scan ingezet om de ernst van de afwijking te evalueren, hoewel deze tests zelden worden toegepast. Een zorgvuldige diagnose is essentieel, omdat de symptomen ook kunnen wijzen op een luchtweginfectie, een verkoudheid of een allergie. Ook neuspoliepen kunnen een vergelijkbaar klinisch beeld vertonen.

Behandeling van afwijking aan het septum

Medicatie

Voor symptomen zoals een verstopte neus of postnasale drip kan de arts medicatie voorschrijven, waaronder:

• Antihistaminica (medicijnen voor allergische reacties)
• Decongestiva (om zwelling van slijmvliezen in de neus te verminderen)
• Nasale dilatoren (om de neusgaten te verwijden)
• Neussprays
• Steroid sprays (om ontstekingen te verminderen)
• Zoutspoelingen

Irriterende stoffen vermijden

Het vermijden van blootstelling aan irriterende stoffen zoals allergenen kan helpen om de symptomen van een afwijkend septum te verminderen en te voorkomen dat ze verergeren.

Operatie

Wanneer medicatie niet effectief is, kan een chirurgische ingreep nodig zijn. Via een septoplastiek kan een afwijkend neustussenschot worden gecorrigeerd om de ademhaling te verbeteren. De arts voert de operatie vaak uit op patiënten vanaf de leeftijd van vijftien jaar, omdat de neus dan gestopt is met groeien. Tijdens de septoplastiek maakt de chirurg een kleine incisie in het septum en verwijdert overtollig bot of kraakbeen om de ademruimte te herstellen. Soms wordt de septoplastiek gecombineerd met een neuscorrectie (septorinoplastiek) om zowel de functie als het uiterlijk van de neus te verbeteren. De operatie wordt doorgaans uitgevoerd onder lokale of algehele anesthesie en duurt ongeveer één tot anderhalf uur. Na de operatie moet de patiënt drie tot vier uur op de afdeling blijven voor observatie. Spalken worden geplaatst om het septum te stabiliseren tijdens het genezingsproces. Na een septoplastiek ervaren patiënten doorgaans weinig tot geen zwelling of blauwe plekken. Bij een septorinoplastiek kunnen zwelling en blauwe plekken tot ongeveer twee weken aanhouden.

Risico’s van operatie aan het neustussenschot

Zoals bij elke operatie zijn er risico’s verbonden aan het herstellen van een afwijkend septum, hoewel complicaties zelden voorkomen. Mogelijke complicaties zijn:

• Bloedingen
• Een perforatie van het septum
• Infectie
• Verlies van het vermogen om te ruiken (anosmie)

Prognose

De prognose voor patiënten met een afwijkend septum is over het algemeen goed na een septoplastiek. De meeste patiënten ervaren een aanzienlijke verbetering in ademhaling en vermindering van symptomen na de operatie. De resultaten zijn meestal langdurig, hoewel verdere veroudering en andere veranderingen in de neus mogelijk opnieuw aanpassingen vereisen. Regelmatige controle door de arts is belangrijk om de effecten van de operatie te monitoren en om eventuele complicaties vroegtijdig op te sporen.

Complicaties van misvorming van het septum

Bij een ernstig afwijkend neustussenschot bij baby's kunnen de gevolgen ernstiger zijn dan bij volwassenen. Baby's hebben kleinere ademhalingswegen en zijn afhankelijk van neusademhaling. In ernstige gevallen kan een afwijkend septum levensbedreigend zijn, hoewel meestal tijdig een operatie mogelijk is.

Preventie

Hoewel het volledig voorkomen van een afwijkend neustussenschot moeilijk is, kunnen de volgende maatregelen helpen om symptomen te verlichten of verergering te voorkomen:

• Bescherming van de neus tegen trauma door het dragen van een beschermende helm bij risicovolle activiteiten
• Vermijden van blootstelling aan irriterende stoffen en allergenen die ontstekingen kunnen verergeren
• Handhaven van een gezonde levensstijl en een goede hygiëne om infecties te voorkomen
• Regelmatige medische controles om vroege tekenen van problemen met het neustussenschot op te sporen

Praktische tips voor het omgaan met een afwijkend neustussenschot

Een afwijkend neustussenschot, oftewel een septumdeviatie, is een aandoening waarbij het kraakbeen of bot in de neus niet in het midden van de neus zit, maar naar één kant verschuift. Dit kan leiden tot verstopte neus, snurken, hoofdpijn en ademhalingsproblemen. Hoewel het vaak geen ernstige medische aandoening is, kan het ongemak veroorzaken. Hier volgen praktische tips voor het omgaan met deze situatie.

Raadpleeg een arts voor een diagnose

Als je denkt dat je last hebt van een afwijkend neustussenschot, is het belangrijk om een arts te raadplegen voor een diagnose. De arts kan een lichamelijk onderzoek uitvoeren en mogelijk een neus-endoscopie of beeldvorming aanvragen om de ernst van de afwijking te beoordelen.

Overweeg chirurgische ingreep indien nodig

In ernstige gevallen, waarbij een afwijkend neustussenschot de ademhaling belemmert of chronische infecties veroorzaakt, kan een septoplastiek (operatie om het neustussenschot recht te zetten) noodzakelijk zijn. Overleg met je arts over de mogelijke voordelen en risico’s van deze procedure.

Gebruik een zoutoplossing voor de neusholtes

Het regelmatig gebruiken van een zoutoplossing om je neusholtes te spoelen kan helpen om de neusgangen schoon te houden, verstopte neuzen te verlichten en irritatie te verminderen. Dit kan vooral nuttig zijn als het afwijkende neustussenschot leidt tot een verstopte neus of sinusproblemen.

Beheers allergieën die de symptomen kunnen verergeren

Allergieën kunnen de symptomen van een afwijkend neustussenschot verergeren, doordat ze de neusslijmvliezen irriteren en zwelling veroorzaken. Zorg ervoor dat je allergieën goed beheert door allergiemedicatie te gebruiken of allergenen te vermijden.

Gebruik een luchtbevochtiger in droge omgevingen

Een droge omgeving kan de slijmvliezen in je neus verder irriteren. Het gebruik van een luchtbevochtiger in je kamer kan helpen om de luchtvochtigheid te verhogen en de neusslijmvliezen gehydrateerd te houden, wat het ademhalen vergemakkelijkt.

Probeer neusstrips om ademhalen te vergemakkelijken

Neusstrips die op de buitenkant van je neus worden geplaatst, kunnen de neusholtes tijdelijk openen, waardoor je gemakkelijker kunt ademhalen. Dit kan vooral handig zijn tijdens het slapen of bij fysieke inspanning.

Vermijd irriterende stoffen

Rook, chemische dampen en andere irriterende stoffen kunnen de symptomen van een afwijkend neustussenschot verergeren. Vermijd blootstelling aan dergelijke stoffen om verdere irritatie en verstopte neus te voorkomen.

Let op je slaaphouding

Als je snurkt door een afwijkend neustussenschot, kan de slaaphouding invloed hebben op de ernst van het snurken. Probeer op je zij te slapen in plaats van op je rug om te helpen de luchtwegen open te houden.

Beheer sinusinfecties goed

Een afwijkend neustussenschot kan het risico op sinusinfecties verhogen. Zorg ervoor dat je symptomen van een sinusinfectie snel aanpakt door voldoende vochtinname, het gebruik van neussprays of medicijnen om ontstekingen te verminderen, en het raadplegen van een arts indien de infectie aanhoudt.

Versterk je immuunsysteem met een gezond dieet

Een gezond en evenwichtig voedingspatroon kan helpen om je immuunsysteem te versterken, wat belangrijk is als je vatbaarder bent voor infecties door een afwijkend neustussenschot. Zorg ervoor dat je voldoende vitamines en mineralen binnenkrijgt, vooral vitamine C en zink.

Overweeg ademhalingsoefeningen

Ademhalingsoefeningen, zoals die welke worden aanbevolen bij yoga of andere ademhalingsmethoden, kunnen helpen om je ademhalingscapaciteit te verbeteren. Dit kan nuttig zijn, vooral als je last hebt van verstopping door een afwijkend neustussenschot.

Wees geduldig met het herstelproces na een operatie

Als je een operatie hebt ondergaan om het neustussenschot te corrigeren, wees dan geduldig tijdens het herstelproces. Het kan enkele weken duren voordat je volledige verlichting ervaart. Volg de instructies van je arts voor postoperatieve zorg om complicaties te voorkomen en het herstel te bevorderen.