Afwijkend neustussenschot (septum): Oorzaken en behandeling

Het neustussenschot (septum) is de dunne wand tussen neusgaten. Het septum bestaat uit botten en kraakbeen. Bij sommige patiënten is dit neustussenschot sterk afwijkend omdat het kraakbeen of bot afwijkt naar één kant of omdat het septum krom geplaatst is. Door de neusafwijking is het voor de patiënt moeilijker om goed te kunnen ademhalen. Hoofdpijn, een bloedneus en snurken tijdens de slaap zijn enkele symptomen van een afwijkend neustussenschot. Medicatie is beschikbaar voor het verlichten van de klachten maar soms is een operatie nodig om het afwijkend neustussenschot te herstellen.

• Oorzaken van afwijkend neustussenschot
• Aangeboren
• Verworven
• Symptomen: Verstopte neus
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van afwijking aan septum
• Medicatie
• Irriterende stoffen vermijden
• Operatie
• Risico’s van operatie aan tussenschot van de neus
• Complicaties van misvorming van septum

Oorzaken van afwijkend neustussenschot

Aangeboren

Sommige patiënten komen ter wereld met een afwijkend septum. Afwijkende septums die vanaf de geboorte aanwezig zijn, hebben bij veel patiënten een S- of C-vorm. Ze zijn meestal glad en komen vaker voor in het voorste gedeelte van de neus. De afwijking verergert mogelijk nog naarmate de patiënt veroudert.

Verworven

Bij andere patiënten ontstaat de afwijking aan het neustussenschot door een verwonding of trauma aan de neus of het gezicht, zoals een gebroken neus. Chronische sinusitis of neusallergieën liggen bijvoorbeeld aan de basis van de neusafwijking. Vaak heeft het afwijkend septum een extreme hoek en is dit onregelmatig van vorm.

Symptomen: Verstopte neus

Meestal kampen patiënten met een verstopte neus. Eén kant van de neus is meer verstopt dan de andere kant. Daarnaast ervaart de patiënt ademhalingsproblemen. Terugkerende of herhaalde infecties van de sinussen (sinusitis) die vaak resistent zijn tegen medicijnen, wijzen soms ook op een afwijkend septum. Andere symptomen waaraan patiënten mogelijk lijden zijn:

• een bloedneus
• een fluitend geluid tijdens het inademen of uitademen
• een luide ademhaling en snurken tijdens de slaap
• gezichtspijn
• hoofdpijn
• postnasale drip (overmatig veel slijm in de achterkant van de keel: keelslijmen)
• slaapapneu (in ernstige gevallen): gestopte ademhaling tijdens de slaap
• vaak aan één kant slapen, vaak de kant tegenover de verstopte neusholte
• veelvuldige korstvorming of een droge neus, vaak in het grotere neusgat door een verhoogde luchtstroom waardoor de slijmvliezen uitdrogen
• vermoeidheid overdag

Diagnose en onderzoeken

De arts diagnosticeert tijdens een lichamelijk onderzoek een afwijkend septum. Meestal gebruikt hij hiervoor een helder licht en een nasaal speculum. Dit is een speciaal instrument waarmee het mogelijk is om het neustussenschot door het neusgat te openen. Op deze manier krijgt de arts een beeld van de neusomgeving en is hij in staat om de juiste diagnose te stellen. Soms ligt een afwijkend neustussenschot diep in de neus en is mogelijk verder onderzoek nodig met een kleine telescoop of endoscoop. Af en toe zet de arts beeldvormende onderzoeken zoals een CT-scan in om de ernst te evalueren, al gebruikt de arts zelden deze test. Het is belangrijk om een goede diagnose te stellen want de symptomen doen soms denken aan deze van een luchtweginfectie, een verkoudheid of een allergie. Ook neuspoliepen hebben een gelijkaardig klinisch beeld.

Behandeling van afwijking aan septum

Medicatie

Sommige symptomen zoals een verstopte neus of postnasale drip verhelpt de arts door medicatie voor te schrijven, zoals:

• antihistaminica (medicijnen voor het behandelen van een allergische reactie)
• decongestiva (zwelling van slijmvliezen in neus verminderen)
• nasale dilatoren (verwijden van de neusgaten)
• neussprays
• steroïde sprays om ontstekingen te verminderen
• zoutspoelingen

Irriterende stoffen vermijden

Patiënten met vervelende symptomen moeten voorts de blootstelling aan irriterende stoffen, zoals allergenen (stoffen die een allergische reactie uitlokken) verminderen of vermijden. Hierdoor verergeren de symptomen van een misvormd neustussenschot niet.

Operatie

Niet altijd is medicatie effectief, en dan is een chirurgische ingreep nodig. Via een septoplastiek is het mogelijk om een afwijkend neustussenschot te repareren en de ademhaling te verbeteren. De arts voert indien mogelijk de operatie uit vanaf een vroegste leeftijd van vijftien jaar omdat de neus dan gestopt is met groeien. Tijdens neuscorrectie maakt de chirurg een kleine incisie (chirurgische insnijding) in het septum. Vervolgens verwijdert hij het overtollige bot of kraakbeen zodat de patiënt weer de nodige ademruimte krijgt. Soms combineert de arts een neuscorrectie met septoplastiek om het uiterlijk van de neus te verbeteren. Deze procedure staat in medische termen bekend als ‘septorinoplastiek’. Soms combineert de arts ook met een sinusoperatie. De arts voert de operatie om een afwijkend septum te repareren meestal uit onder lokale of algehele anesthesie. De totale duurtijd van de chirurgische ingreep bedraagt circa één tot anderhalf uur. Na de operatie moet de patiënt nog drie tot vier uur op de kamer blijven alvorens hij naar huis mag. De arts plaatst spalken in de neus om het septum te stabiliseren tijdens het genezingsproces. Na een septoplastiek heeft de patiënt weinig tot geen zwelling of blauwe plekken. Wanneer de arts een septorinoplastiek heeft uitgevoerd, ervaart de patiënt wel circa twee weken een zwelling en blauwe plekken.

Risico’s van operatie aan tussenschot van de neus

Net zoals bij elke operatie zijn er enkele risico’s verbonden aan een reparatie van het neustussenschot, al komen deze slechts zelden tot stand. Complicaties zijn:

• bloedingen
• een gat (perforatie) van het tussenschot
• een infectie
• een verlies van het vermogen om te ruiken (anosmie)

Complicaties van misvorming van septum

Wanneer een baby een ernstig misvormd neustussenschot heeft, zijn de gevolgen vaak ernstiger dan bij volwassenen. Baby’s hebben namelijk kleinere ademhalingswegen en zijn afhankelijk van de neusademhaling. In ernstige gevallen is de neusafwijking dodelijk, al is meestal wel tijdig een operatie mogelijk.