Globus pharyngeus: Brokgevoel in keel (meestal onschuldig)

Ongeveer één op de twintig patiënten die een KNO-arts bezoekt, heeft last van globus pharyngeus, een symptoom waarbij een brokgevoel in de keel optreedt. De keel lijkt daardoor gedeeltelijk geblokkeerd, maar is dit in werkelijkheid niet. Vaak is de oorzaak van globus pharyngeus niet ernstig en verbeteren de symptomen nadat de patiënt gerustgesteld is. Af en toe leidt een medische aandoening tot dit brokgevoel in de keel. Vaak gaan dan andere symptomen (zoals pijn of verstikking) gepaard met het globusgevoel waarvoor medisch advies noodzakelijk is. Behandelt de arts deze onderliggende problemen, dan verdwijnt het brokgevoel in de keel meestal eveneens.

• Synoniemen globus pharyngeus
• Terminologie globusgevoel
• Oorzaken van meestal onschuldig brokgevoel
• Symptomen: Gevoel van brok in de keel
• Diagnose en onderzoeken
• Medisch advies
• Behandeling van onderliggende aandoeningen
• Prognose globusgevoel

Synoniemen globus pharyngeus

Synoniemen voor globus pharyngeus omvatten

• (gevoel van) brok in de keel
• brokgevoel (in de keel)
• globus nervosus
• globusgevoel
• globussensatie

Terminologie globusgevoel

Het verschil tussen globus pharyngeus en andere keelproblemen is dat bij het globusgevoel geen werkelijke brok in de keel aanwezig is. Ook is de globussensatie niet hetzelfde als dysfagie, de medische term voor slikproblemen. Wel leidt een brokgevoel in de keel mogelijk tot angst of slikproblemen en zelfs verstikking door deze symptomen. Dysfagie is een aandoening die slikproblemen veroorzaakt. Patiënten met dysfagie hebben mogelijk wel het globusgevoel, maar de meeste patiënten met globus pharyngeus ervaren geen dysfagie. Odynofagie, de term voor pijn bij het slikken, veroorzaakt ook slikproblemen, maar patiënten met globus pharyngeus ervaren geen pijn bij het slikken.

Oorzaken van meestal onschuldig brokgevoel

Keelproblemen

Divertikel van Zenker
Bij het divertikel van Zenker bevindt zich een soort uitstulping in de wand van de keel op de grens met de slokdarm.

Droge keel
Vaak is globus pharyngeus te wijten aan kleine ontstekingen in de keel of aan de achterkant van de mond. De keelspieren en slijmvliezen hebben het moeilijk bij een droge keel, waardoor een globussensatie mogelijk tot stand komt. Een droge keel is het gevolg van het gebruik van bepaalde geneesmiddelen, maar sommige medische aandoeningen leiden ook tot een droge keel. Een van de meest voorkomende oorzaken van een droge keel is vaak slikken door angst. Aangezien sommige patiënten op het globusgevoel reageren door vaker te slikken, verergert de angst van het brokgevoel in de keel soms.

Gezwel of letsel in de keel
Brandend maagzuur en angst zijn de meest voorkomende oorzaken van globus pharyngeus. Maar af en toe veroorzaakt een (meestal goedaardig) gezwel of letsel in de keel het globusgevoel. Volgende gezwellen of letsels zijn hiervoor dan verantwoordelijk:

• een cyste (abnormaal met vocht gevormde blaasvormige holte in lichaam) of andere goedaardig gezwel
• een grote of gezwollen schildklier
• een kwaadaardige tumor (keelkanker of slokdarmkanker)
• een slijmvliesletsel: Dit resulteert uit een trauma (zoals het inslikken van een groot voorwerp) of zweren aan de achterkant van de keel

Andere keelproblemen
Een allergische reactie (pollen, huisstofmijt, chemische stoffen, …) veroorzaakt een verstopte neus en keelklachten waardoor soms een brokgevoel in de keel tot stand komt. Globus pharyngeus ontstaat eveneens mogelijk als gevolg van een chronische keelontsteking (farnygitis) of een ontsteking van de neusbijholten (sinusitis). Bij postnasale drip (overmatig veel slijm in de achterkant van de keel) komt het brokgevoel in de keel ook tot stand. Verkeerd stemgebruik zorgt tot slot mogelijk voor dit vervelende gevoel in de keel.

Neurologische aandoeningen

Neurologische problemen zoals de ziekte van Parkinson (neurologische aandoening met verlies van beweging, coördinatieproblemen en bevingen) en een beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen met lichamelijke en mentale symptomen) zijn soms de oorzaak van het globusgevoel.

Psychologische problemen

Een angststoornis, stress, spanningen, onverwerkte emoties en een depressie zijn enkele psychologische problemen die bij een aantal patiënten het globusgevoel veroorzaken. Bij bepaalde stemmingswisselingen komt het brokgevoel in de keel ook tot stand.

Skeletspieraandoeningen

Patiënten met bepaalde skeletspierstoornissen, zoals onder andere het benigne fasciculatiesyndroom (onvrijwillige spiertrekkingen) en myasthenia gravis (ziekte met spierzwakte aan het gezicht = gezichtszwakte, de ledematen en de ogen) en myotonia ondervinden problemen in de keelspieren wat leidt tot de globussensatie.

Slokdarmproblemen

Eosinofiele oesofagitis
De slokdarm is chronisch ontstoken bij oesofagitis, wat meestal veroorzaakt is van allergieën.

Gastro-oesofageale refluxziekte (brandend maagzuur)
Brandend maagzuur is een vorm van zure reflux waarbij de maaginhoud terugkeert naar de slokdarm en soms ook naar de keel, hetgeen mogelijk leidt tot globus pharyngeus. Brandend maagzuur veroorzaakt eveneens spierkrampen die het gevoel van een brok in de keel doen versterken.

Slokdarmspasmen
Bij slikdarmspasmen (slokdarmkrampen) ontstaat een verhoogde spanning van de spieren in de slokdarmwand, hetgeen mogelijk leidt tot het globusgevoel.

Symptomen: Gevoel van brok in de keel

Sommige patiënten beschrijven globus pharyngeus als een gevoel van de aanwezigheid van een brok, klont, slijmprop, graatje, korreltje of pilletje in de keel, maar ook een krassig, kloppend of gespannen gevoel in de keel behoort tot de mogelijkheden. Vooral bij het slikken van speeksel treden de meestal onschuldige klachten op. Het brokgevoel in de keel is niet pijnlijk maar vaak wel vervelend voor de patiënt. Meestal bevindt de globussensatie zich ter hoogte van het strottenhoofd. Iets drinken of eten doet de symptomen vaak tijdelijk verbeteren. Verder gaat dit symptoom mogelijk gepaard met angst en psychologische symptomen, want soms heeft het globusgevoel psychologische oorzaken.

Diagnose en onderzoeken

Een KNO-arts diagnosticeert globus pharyngeus nadat hij geen andere tekenen heeft gevonden van een voorwerp dat in de keel van een patiënt is blijven zitten. Hij inspecteert eerst de keel, en voert desnoods een röntgenfoto van de borstkas (thoraxfoto) en hals uit. Een inwendig kijkonderzoek van de slokdarm en maag (gastroscopie) is soms nodig om andere oorzaken van het brokgevoel in de keel uit te sluiten. Vaak is een arts bij de globussensatie niet in staat om een duidelijke oorzaak te vinden van dit gevoel. De arts stelt de patiënt veelal gerust waardoor de symptomen verdwijnen.

Medisch advies

Wanneer het globusgevoel gepaard gaat met volgende symptomen, is het nodig om een arts te raadplegen:

• aanhoudende of regelmatig terugkerende klachten
• braken
• een hese stem of schorre stem
• een voelbare of zichtbare zwelling (massa) in of rond de nek of keel
• gewichtsverlies
• moeite met slikken
• pijn in de keel of hals
• pijn tijdens het slikken
• plotselinge symptomen na de leeftijd van vijftig jaar
• spierzwakte in de keel of elders in het lichaam
• symptomen die gepaard gaan met een infectie, koorts of gezwollen lymfeklieren (lymfadenopathie)
• symptomen die verergeren
• verstikking bij het inslikken

Behandeling van onderliggende aandoeningen

Voor globus pharyngeus is geen medicatie of andere medische behandeling beschikbaar. Indien mogelijk behandelt de arts wel het onderliggende probleem, meestal reflux of angst. Bij brandend maagzuur zet de arts antacida (soort maagzuurremmers) of andere medicijnen in en adviseert hij de patiënt om een andere levensstijl te hanteren. Bepaalde neussprays helpen bij patiënten met allergieën of neusproblemen. Vaak verminderen hierdoor ook de klachten van het globusgevoel. Ademhalings- en ontspanningsoefeningen (leren ontspannen van spieren in de hals en keel), fietsen, wandelen, mediatie, yoga enzovoort verminderen angst en stress. Helpt dit niet, dan zijn medicijnen (antidepressiva) en diverse therapieën beschikbaar. Tot slot is in sommige situaties fysiotherapie en/of logopedie aangewezen.

Prognose globusgevoel

Het brokgevoel in de keel komt mogelijk opnieuw terug, vooral wanneer de patiënt stress ervaart.