Globus pharyngeus: Brokgevoel in keel (meestal onschuldig)

Ongeveer één op de twintig patiënten die een KNO-arts bezoekt, heeft last van globus pharyngeus, een symptoom waarbij een brokgevoel in de keel optreedt. De keel lijkt daardoor gedeeltelijk geblokkeerd, maar is dit in werkelijkheid niet. Vaak is de oorzaak van globus pharyngeus niet ernstig en verbeteren de symptomen nadat de patiënt gerustgesteld is. Af en toe leidt een medische aandoening tot dit brokgevoel in de keel. Vaak gaan dan andere symptomen (zoals pijn of verstikking) gepaard met het globusgevoel waarvoor medisch advies noodzakelijk is. Behandelt de arts deze onderliggende problemen, dan verdwijnt het brokgevoel in de keel meestal eveneens.

• Synoniemen globus pharyngeus
• Terminologie globusgevoel
• Anatomie keel en relatie tot brokgevoel in keel (globus pharyngeus)
• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken van meestal onschuldig brokgevoel
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen: Gevoel van brok in de keel
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Diagnose en onderzoeken
• Medisch advies
• Behandeling van onderliggende aandoeningen
• Prognose globusgevoel
• Complicaties van globus pharyngeus
• Preventieve maatregelen
• Leven met globus pharyngeus

Synoniemen globus pharyngeus

Synoniemen voor globus pharyngeus omvatten:

• (gevoel van) brok in de keel
• brokgevoel (in de keel)
• globus nervosus
• globusgevoel
• globussensatie

Terminologie globusgevoel

Het verschil tussen globus pharyngeus en andere keelproblemen is dat bij het globusgevoel geen werkelijke brok in de keel aanwezig is. Ook is de globussensatie niet hetzelfde als dysfagie, de medische term voor slikproblemen. Wel leidt een brokgevoel in de keel mogelijk tot angst of slikproblemen en zelfs verstikking door deze symptomen. Dysfagie is een aandoening die slikproblemen veroorzaakt. Patiënten met dysfagie hebben mogelijk wel het globusgevoel, maar de meeste patiënten met globus pharyngeus ervaren geen dysfagie. Odynofagie, de term voor pijn bij het slikken, veroorzaakt ook slikproblemen, maar patiënten met globus pharyngeus ervaren geen pijn bij het slikken.

Anatomie keel en relatie tot brokgevoel in keel (globus pharyngeus)

Globale kennis over de anatomie van de keel helpt bij het begrijpen van het brokgevoel in de keel, ook wel globus pharyngeus genoemd. Dit brokgevoel kan ontstaan door diverse anatomische en functionele factoren binnen de keelholte en de aangrenzende structuren.

Anatomische structuren betrokken bij globus pharyngeus

De keel, oftewel de pharynx, bestaat uit meerdere delen: de nasofarynx (neus-keelholte), orofarynx (mond-keelholte), en hypofarynx (onderste deel van de keelholte). Dit hele gebied bevat spieren, slijmvliezen, zenuwen en lymfatisch weefsel, die gezamenlijk bijdragen aan slikken, ademhaling, en het voorkomen van reflux. Spierspanning in de keelspieren, met name de onderste keelconstrictor, kan leiden tot een brokgevoel wanneer er sprake is van overmatige contractie.

Sfincterfunctie en globus pharyngeus

De onderste en bovenste slokdarmsfincters spelen een rol in het sluiten van de slokdarm en het voorkomen van terugstroming van maaginhoud. Disfunctie in de onderste slokdarmsfincter kan bijdragen aan globus pharyngeus door terugvloeiend zuur of voedseldeeltjes die de keelholte irriteren. Dit kan resulteren in een gespannen gevoel, vooral tijdens of na het slikken.

Zenuwbanen en brokgevoel

De sensatie van een brok in de keel wordt grotendeels overgedragen door de nervus vagus en nervus glossopharyngeus, die signalen doorgeven aan de hersenen. Een verhoogde gevoeligheid van deze zenuwen door bijvoorbeeld reflux, stress of spanning kan leiden tot een aanhoudend brokgevoel.

Epidemiologie

Voorkomen van globus pharyngeus in de algemene bevolking

Globus pharyngeus komt voor bij een breed scala van patiënten en wordt geschat dat tussen de 4% en 6% van de bevolking op een bepaald moment last heeft van deze aandoening. De klachten komen vaker voor bij patiënten tussen de 30 en 50 jaar, met een lichte vrouwelijke oververtegenwoordiging.

Geografische variaties en culturele invloeden

Onderzoek suggereert dat geografische en culturele factoren invloed kunnen hebben op de perceptie en meldingen van het brokgevoel in de keel. Het lijkt erop dat de klacht vaker wordt gemeld in Westerse populaties, mogelijk vanwege andere voedingspatronen en sociale gewoonten.

Mechanisme

Spanning van de keelspieren

Spieren in de keel kunnen bij spanning een gevoel van benauwdheid of een brok veroorzaken. Stress en angst spelen hierbij een belangrijke rol. Onder stress spannen de spieren in de keel zich vaak onbewust aan, wat het brokgevoel verergert.

Rol van gastro-oesofageale reflux (GERD)

Terugvloei van maagzuur kan leiden tot irritatie van het slijmvlies in de keel. Het zuur prikkelt de keelzenuwen, wat kan leiden tot globus pharyngeus. Ook zonder brandend maagzuur kan reflux een aanhoudend brokgevoel veroorzaken.

Verhoogde sensibilisatie van de keelzenuwen

Bij sommige patiënten is er sprake van een verhoogde gevoeligheid van de keelzenuwen, wat resulteert in een verhoogde waarneming van ongemak, zelfs bij normale prikkels.

Oorzaken van meestal onschuldig brokgevoel

Keelproblemen

Divertikel van Zenker
Bij het divertikel van Zenker bevindt zich een soort uitstulping in de wand van de keel op de grens met de slokdarm.

Droge keel
Vaak is globus pharyngeus te wijten aan kleine ontstekingen in de keel of aan de achterkant van de mond. De keelspieren en slijmvliezen hebben het moeilijk bij een droge keel, waardoor een globussensatie mogelijk tot stand komt. Een droge keel is het gevolg van het gebruik van bepaalde geneesmiddelen, maar sommige medische aandoeningen leiden ook tot een droge keel. Een van de meest voorkomende oorzaken van een droge keel is vaak slikken door angst. Aangezien sommige patiënten op het globusgevoel reageren door vaker te slikken, verergert de angst van het brokgevoel in de keel soms.

Gezwel of letsel in de keel
Brandend maagzuur en angst zijn de meest voorkomende oorzaken van globus pharyngeus. Maar af en toe veroorzaakt een (meestal goedaardig) gezwel of letsel in de keel het globusgevoel. Volgende gezwellen of letsels zijn hiervoor dan verantwoordelijk:

• een cyste (abnormaal met vocht gevormde blaasvormige holte in lichaam) of ander goedaardig gezwel
• een grote of gezwollen schildklier
• een kwaadaardige tumor (keelkanker of slokdarmkanker)
• een slijmvliesletsel: Dit resulteert uit een trauma (zoals het inslikken van een groot voorwerp) of zweren aan de achterkant van de keel

Andere keelproblemen
Een allergische reactie (pollen, huisstofmijt, chemische stoffen, etc.) veroorzaakt een verstopte neus en keelklachten waardoor soms een brokgevoel in de keel tot stand komt. Globus pharyngeus ontstaat eveneens mogelijk als gevolg van een chronische keelontsteking (faryngitis) of een ontsteking van de neusbijholten (sinusitis). Bij postnasale drip (overmatig veel slijm in de achterkant van de keel) komt het brokgevoel in de keel ook tot stand. Verkeerd stemgebruik zorgt tot slot mogelijk voor dit vervelende gevoel in de keel.

Neurologische aandoeningen

Neurologische problemen zoals de ziekte van Parkinson (neurologische aandoening met verlies van beweging, coördinatieproblemen en bevingen) en een beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen met lichamelijke en mentale symptomen) zijn soms de oorzaak van het globusgevoel.

Psychologische problemen

Een angststoornis, stress, spanningen, onverwerkte emoties en een depressie zijn enkele psychologische problemen die bij een aantal patiënten het globusgevoel veroorzaken. Bij bepaalde stemmingswisselingen komt het brokgevoel in de keel ook tot stand.

Skeletspieraandoeningen

Patiënten met bepaalde skeletspierstoornissen, zoals onder andere het benigne fasciculatiesyndroom (onvrijwillige spiertrekkingen) en myasthenia gravis (ziekte met spierzwakte aan het gezicht = gezichtszwakte, de ledematen en de ogen) en myotonia ondervinden problemen in de keelspieren wat leidt tot de globussensatie.

Slokdarmproblemen

Eosinofiele oesofagitis
De slokdarm is chronisch ontstoken bij oesofagitis, wat meestal veroorzaakt is door allergieën.

Gastro-oesofageale refluxziekte (brandend maagzuur)
Brandend maagzuur is een vorm van zure reflux waarbij de maaginhoud terugkeert naar de slokdarm en soms ook naar de keel, hetgeen mogelijk leidt tot globus pharyngeus. Brandend maagzuur veroorzaakt eveneens spierkrampen die het gevoel van een brok in de keel doen versterken.

Slokdarmspasmen
Bij slokdarmspasmen (slokdarmkrampen) ontstaat een verhoogde spanning van de spieren in de slokdarmwand, hetgeen mogelijk leidt tot het globusgevoel.

Risicofactoren

Chronische stress en angst

Langdurige stress en angst kunnen de symptomen van globus pharyngeus verergeren doordat deze leiden tot een verhoogde spierspanning in de keel. Deze factoren zorgen ervoor dat de spieren in de keel strakker aanvoelen, wat kan resulteren in een aanhoudend brokgevoel.

Maagzuurreflux en GERD

Maagzuurreflux is een belangrijke risicofactor, omdat het zure maaginhoud de keel kan irriteren. Dit kan leiden tot klachten als een brokgevoel, vooral na het eten van grote of vettige maaltijden.

Risicogroepen

Patiënten met gastro-oesofageale refluxziekte (GERD)

Personen met GERD hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van globus pharyngeus, aangezien het terugvloeien van zuur irritatie in de keel veroorzaakt.

Patiënten met een verhoogde gevoeligheid voor spanning

Mensen die gevoelig zijn voor stress en spanning, of die lijden aan angststoornissen, rapporteren vaak globusklachten. Dit komt omdat emotionele factoren de spierspanning in de keel kunnen beïnvloeden.

Symptomen: Gevoel van brok in de keel

Sommige patiënten beschrijven globus pharyngeus als een gevoel van de aanwezigheid van een brok, klont, slijmprop, graatje, korreltje of pilletje in de keel, maar ook een krassig, kloppend of gespannen gevoel in de keel behoort tot de mogelijkheden. Vooral bij het slikken van speeksel treden de meestal onschuldige klachten op. Het brokgevoel in de keel is niet pijnlijk maar vaak wel vervelend voor de patiënt. Meestal bevindt de globussensatie zich ter hoogte van het strottenhoofd. Iets drinken of eten doet de symptomen vaak tijdelijk verbeteren. Verder gaat dit symptoom mogelijk gepaard met angst en psychologische symptomen, want soms heeft het globusgevoel psychologische oorzaken.

Risicofactoren

Chronische stress en angst

Langdurige stress en angst kunnen de symptomen van globus pharyngeus verergeren doordat deze leiden tot een verhoogde spierspanning in de keel. Deze factoren zorgen ervoor dat de spieren in de keel strakker aanvoelen, wat kan resulteren in een aanhoudend brokgevoel.

Maagzuurreflux en GERD

Maagzuurreflux is een belangrijke risicofactor, omdat het zure maaginhoud de keel kan irriteren. Dit kan leiden tot klachten als een brokgevoel, vooral na het eten van grote of vettige maaltijden.

Risicogroepen

Patiënten met gastro-oesofageale refluxziekte (GERD)

Personen met GERD hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van globus pharyngeus, aangezien het terugvloeien van zuur irritatie in de keel veroorzaakt.

Patiënten met een verhoogde gevoeligheid voor spanning

Mensen die gevoelig zijn voor stress en spanning, of die lijden aan angststoornissen, rapporteren vaak globusklachten. Dit komt omdat emotionele factoren de spierspanning in de keel kunnen beïnvloeden.

Diagnose en onderzoeken

Een KNO-arts diagnosticeert globus pharyngeus nadat hij geen andere tekenen heeft gevonden van een voorwerp dat in de keel van een patiënt is blijven zitten. Hij inspecteert eerst de keel, en voert desnoods een röntgenfoto van de borstkas (thoraxfoto) en hals uit. Een inwendig kijkonderzoek van de slokdarm en maag (gastroscopie) is soms nodig om andere oorzaken van het brokgevoel in de keel uit te sluiten. Vaak is een arts bij de globussensatie niet in staat om een duidelijke oorzaak te vinden van dit gevoel. De arts stelt de patiënt veelal gerust waardoor de symptomen verdwijnen.

Medisch advies

Wanneer het globusgevoel gepaard gaat met volgende symptomen, is het nodig om een arts te raadplegen:

• aanhoudende of regelmatig terugkerende klachten
• braken
• een hese stem of schorre stem
• een voelbare of zichtbare zwelling (massa) in of rond de nek of keel
• gewichtsverlies
• moeite met slikken
• pijn in de keel of hals
• pijn tijdens het slikken
• plotselinge symptomen na de leeftijd van vijftig jaar
• spierzwakte in de keel of elders in het lichaam
• symptomen die gepaard gaan met een infectie, koorts of gezwollen lymfeklieren (lymfadenopathie)
• symptomen die verergeren
• verstikking bij het inslikken

Behandeling van onderliggende aandoeningen

Voor globus pharyngeus is geen medicatie of andere medische behandeling beschikbaar. Indien mogelijk behandelt de arts wel het onderliggende probleem, meestal reflux of angst. Bij brandend maagzuur zet de arts antacida (soort maagzuurremmers) of andere medicijnen in en adviseert hij de patiënt om een andere levensstijl te hanteren. Bepaalde neussprays helpen bij patiënten met allergieën of neusproblemen. Vaak verminderen hierdoor ook de klachten van het globusgevoel. Ademhalings- en ontspanningsoefeningen (leren ontspannen van spieren in de hals en keel), fietsen, wandelen, meditatie, yoga enzovoort verminderen angst en stress. Helpt dit niet, dan zijn medicijnen (antidepressiva) en diverse therapieën beschikbaar. Tot slot is in sommige situaties fysiotherapie en/of logopedie aangewezen.

Prognose globusgevoel

Globus pharyngeus is meestal een chronische aandoening, maar de ernst van de klachten kan variëren. Voor de meeste mensen is de aandoening niet ernstig en heeft het geen invloed op de levensverwachting. Globus pharyngeus is meestal geen teken van een ernstige ziekte.

Complicaties van globus pharyngeus

Hoewel globus pharyngeus meestal onschuldig is, kunnen er complicaties ontstaan als het probleem niet adequaat wordt aangepakt. Deze complicaties zijn onder meer:

• Chronische irritatie van de keel
• Verhoogde angst en stress
• Verstoord dagelijks leven door het constante gevoel van een brok in de keel
• Eetproblemen en gewichtsverlies bij ernstige gevallen

Preventieve maatregelen

Er zijn verschillende preventieve maatregelen die kunnen helpen bij het voorkomen van globus pharyngeus, waaronder:

• Regelmatig water drinken om de keel vochtig te houden
• Stressmanagementtechnieken zoals meditatie en yoga
• Vermijden van irriterende stoffen zoals rook en allergenen
• Goede houding behouden, vooral tijdens het eten en drinken
• Gebruik van luchtbevochtigers om de luchtvochtigheid in huis te verhogen

Leven met globus pharyngeus

Het leven met globus pharyngeus kan een uitdaging zijn, maar met de juiste aanpak en mindset kunnen patiënten hun kwaliteit van leven behouden. Enkele tips zijn:

• Zoek steun bij familie en vrienden om gevoelens van isolatie te verminderen
• Volg de voorgeschreven behandelingen en adviezen van artsen nauwgezet op
• Overweeg deelname aan een ondersteuningsgroep voor mensen met soortgelijke symptomen
• Houd een symptoomdagboek bij om triggers en effectieve behandelingen te identificeren