Benigne fasciculatiesyndroom: Onvrijwillige spiertrekkingen

Het Benigne Fasciculatiesyndroom (BFS) is een neurologische aandoening met een onbekende oorzaak. Deze aandoening leidt tot kleine, onvrijwillige spiertrekkingen in de ledematen of door het gehele lichaam, die niet gerelateerd zijn aan een ernstige ziekte (vandaar de term ‘benigne’ = goedaardig). De milde spiertrekkingen gaan vaak gepaard met andere symptomen zoals zwakte, pijn en stijfheid. Ondanks de goedaardige aard van de aandoening, kunnen de symptomen voor patiënten erg storend zijn. Er zijn diverse zelfzorgmaatregelen beschikbaar om de spiergerelateerde en andere problemen te verminderen, maar soms is medicamenteuze behandeling noodzakelijk. Afhankelijk van de betrokken risicofactoren kan doorverwijzing naar een specialist nodig zijn. De vooruitzichten zijn doorgaans variabel.

• Oorzaken van Benigne Fasciculatiesyndroom
• Risicofactoren
• Symptomen: Onvrijwillige spiertrekkingen en andere klachten
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Levensstijl en preventie

Oorzaken van Benigne Fasciculatiesyndroom

Het benigne fasciculatiesyndroom (BFS) wordt gekenmerkt door snelle, onwillekeurige samentrekkingen van spieren die daarna weer ontspannen, wat resulteert in zogenaamde spiertrekkingen of spiertrillingen. Deze aandoening, die niet het gevolg is van zenuwschade, kan leiden tot af en toe tot bijna constante trekkingen van de vrijwillige spieren. De exacte oorzaak van deze aandoening is nog onbekend, en er zijn geen duidelijke aanwijzingen voor een letsel, aandoening of infectie die ermee samenhangt. Anno oktober 2020 is de precieze oorzaak van dit syndroom nog steeds niet vastgesteld.

Risicofactoren

Hoewel het benigne fasciculatiesyndroom kan optreden zonder duidelijke oorzaak, worden de symptomen soms geassocieerd met bepaalde aandoeningen en omgevingsfactoren. Mogelijke risicofactoren zijn onder andere:

• Angst of depressie
• Intensieve of overmatige inspanning
• Recente virale infecties
• Trauma
• Electrolytenstoornissen, zoals hypomagnesiëmie (verlaagd magnesiumgehalte in het bloed) en hypocalciëmie (verlaagd calciumgehalte in het bloed)
• Alcoholgebruik of cafeïne
• Medicamenteus gebruik, zoals:
• Difenhydramine (Benadryl, Nytol)
• Dimenhydrinaat (Dramamine)
• Methylfenidaat (Ritalin)
• Pseudoefedrine (Sudafed)
• Salbutamol (Proventil, Combivent, Ventolin) voor astma
Sigaretten roken
Spanning of stress
Vermoeidheid

Symptomen: Onvrijwillige spiertrekkingen en andere klachten

De symptomen van het benigne fasciculatiesyndroom kunnen variëren van af en toe tot vrijwel constant. Vaak zijn de symptomen het meest merkbaar in rusttoestand. Soms kunnen de symptomen na enkele minuten van het ene naar het andere spiergebied verschuiven. De spiertrekkingen komen vooral voor in de ledematen, zoals de armen, benen en voeten, maar kunnen zich ook door het hele lichaam verspreiden. Patiënten beschrijven de spiertrillingen vaak als een soort stroomstootjes.

Symptomen van het benigne fasciculatiesyndroom kunnen onder andere omvatten:

• Angst door onbekende oorzaak van de spanning
• Globusgevoel (brokgevoel in de keel), mogelijk als gevolg van angst
• Hyperreflexie (verhoogde reactie op prikkels)
• Intolerantie voor lichamelijke activiteit
• Jeuk
• Myoclonus (plotselinge, onvrijwillige spierkrampen)
• Onggevoeligheid of tintelingen in de aangetaste spieren
• Overmatige peesreflexen
• Plotselinge spiercontracties (spiersamentrekkingen)
• Spierkrampen, die vaak een gevoel van krampen geven zonder dat daadwerkelijk krampen zichtbaar zijn; af en toe kan het ‘krampfasciculatiesyndroom’ optreden
• Spierontsteking (myositis)
• Spierpijn
• Spierstijfheid
• Spiertrekkingen zoals onvrijwillige spiertrekkingen aan de wenkbrauwen
• Spierzwakte
• Tremoren (bevingen)
• Vermoeidheid en zwakte (asthenie)

Diagnose en onderzoeken

Er is geen specifiek onderzoek beschikbaar dat de diagnose van het benigne fasciculatiesyndroom (BFS) bevestigt. Daarom moet de arts andere aandoeningen uitsluiten die ook onvrijwillige spiertrekkingen veroorzaken. Dit omvat aandoeningen zoals multiple sclerose (chronische auto-immuunziekte), ALS (amyotrofe laterale sclerose), de ziekte van Parkinson (neurologische aandoening met verlies van beweging, coördinatieproblemen en bevingen), de ziekte van Lyme, chronisch vermoeidheidssyndroom, fibromyalgie, een vitamine B12-tekort, en andere neuropathieën. De arts zal een grondig neurologisch onderzoek uitvoeren en een elektromyografie (EMG) uitvoeren om zenuwschade uit te sluiten. Een MRI-scan kan ook noodzakelijk zijn om andere aandoeningen uit te sluiten. Het benigne fasciculatiesyndroom is niet geassocieerd met structurele zenuwschade. Verdere tests kunnen de spierkracht, het weerstandsvermogen van de spieren en de peesreflexen evalueren.

Behandeling

Zelfzorg

Hoewel het benigne fasciculatiesyndroom vaak lastig kan zijn, zijn er enkele zelfzorgmaatregelen die de symptomen kunnen verlichten:

• Gezonde en evenwichtige voeding volgen
• Massage of aromatherapie toepassen
• Cafeïneconsumptie verminderen
• Eten van voedingsmiddelen rijk aan magnesium, zoals bananen, avocado’s, bladgroenten, en donkere chocolade
• Regelmatig lichamelijke activiteit beoefenen
• Stress en angst vermijden of technieken leren om hiermee om te gaan, zoals yoga, ademhalingsoefeningen of het gebruik van essentiële oliën

Professionele Medische zorg
Wanneer zelfzorgmaatregelen niet voldoende zijn, kan medicamenteuze behandeling noodzakelijk zijn. Artsen kunnen benzodiazepinen voorschrijven om angst en slaapstoornissen te behandelen die voortkomen uit de aandoening. Bij spierpijn of ontsteking kunnen ontstekingsremmers worden ingezet. Magnesiumsupplementen kunnen worden voorgeschreven als er een tekort aan magnesium wordt vastgesteld. Indien psychische klachten aanwezig zijn, kan psychologische ondersteuning worden aanbevolen.

Prognose

Benigne spiertrekkingen kunnen soms moeilijk te behandelen zijn, maar vaak verdwijnen ze spontaan. De klachten kunnen variëren van enkele dagen tot jaren, en in sommige gevallen kunnen ze terugkeren na een periode van verbetering. Bij aanzienlijke klachten is het raadzaam om een arts te raadplegen voor diagnose en behandeling.

Complicaties

De complicaties van het benigne fasciculatiesyndroom kunnen omvatten:

• Angst
• Verminderde kwaliteit van leven
• Psychische problemen
• Slaapstoornissen

Levensstijl en preventie

Hoewel er geen specifieke manier is om benigne fasciculaties te voorkomen, kunnen bepaalde levensstijlkeuzes bijdragen aan het verminderen van de symptomen. Het handhaven van een gezond dieet, regelmatig oefenen, en stressmanagement kunnen helpen bij het verbeteren van het algehele welzijn en het verminderen van symptomen.