Pure (donkere) chocolade: Gezondheidsvoordelen en kritiek

Pure chocolade zit boordevol voedingsstoffen die mogelijk positieve effecten hebben op de gezondheid. Donkere chocolade verlaagt namelijk mogelijk het risico op hartaandoeningen, ontstekingen en insulineresistentie en verder is de consumptie van donkere chocolade ook in verband gebracht met een verbeterde hersenfunctie. Om de meest maximale gezondheidseffecten te behalen, is het raadzaam om dagelijks 5 à maximaal 30 gram pure chocolade te consumeren. Deze moet bestaan uit minstens 70% cacao. Wel bevat pure chocolade veel vet en calorieën en daarom moeten mensen hier steeds rekening mee houden wanneer ze dit in hun voedingspatroon willen toevoegen. Tot slot is er ook nog andere kritiek op de potentiële gezondheidsvoordelen van pure chocolade.

• Voedingsstoffen in donkere chocolade
• Voedingswaarden
• Antioxidanten
• Hartziekten verminderen door eten van pure chocolade
• Bloeddruk
• Cholesterol
• Hersenfunctie verbeteren
• Insulineresistentie
• Ontstekingsremmende effecten door consumptie van donkere chocolade
• Risico's en kritiek op gezondheidsvoordelen
• Tegenstrijdige wetenschappelijke resultaten
• Flavanolen zijn verschillend
• Suiker en vetten
• Tips voor aankoop

Voedingsstoffen in donkere chocolade

Voedingswaarden

Een reep van 100 gram pure chocolade met 70-85 procent vaste stoffen uit cacao bevat:

• 604 calorieën
• 7,87 gram eiwitten
• 43,06 gram vetten
• 46,36 gram koolhydraten
• 11,00 gram voedingsvezels
• 24,23 gram suikers
• 12,02 milligram (mg) ijzer
• 230,00 mg magnesium
• 3,34 mg zink

Ook zijn kalium, mangaan, fosfor, selenium en andere mineralen aanwezig in pure chocolade.

Antioxidanten

Pure chocolade bevat diverse verbindingen met antioxiderende eigenschappen zoals flavanolen en polyfenolen. Antioxidanten neutraliseren vrije radicalen en voorkomen oxidatieve stress. Oxidatieve stress verwijst naar de schade die overmatige hoeveelheden vrije radicalen aan cellen en weefsels in het lichaam kunnen toebrengen. Oxidatieve stress draagt bij aan het natuurlijke verouderingsproces. Na verloop van tijd is oxidatieve stress ook geassocieerd met ontwikkeling van een aantal aandoeningen zoals:

• de ziekte van Alzheimer
• de ziekte van Parkinson
• een hartziekte
• een oogziekte
• kanker
• suikerziekte (diabetes mellitus)

Hartziekten verminderen door eten van pure chocolade

Door regelmatig donkere chocolade te eten, zou het mogelijk kunnen zijn om het risico op hartaandoeningen te verminderen. Sommige verbindingen in pure chocolade, met name flavanolen, verlagen een hoge bloeddruk en een hoog cholesterolgehalte in het bloed.

Bloeddruk

De flavanolen in donkere chocolade stimuleren de productie van stikstofoxide in het lichaam. Stikstofoxide doet de bloedvaten verwijden (vasodilatatie), waardoor de bloedstroom verbetert en de bloeddruk verlaagt. De voordelen van donkere chocolade op de bloeddruk zijn mogelijk groter bij ouderen en patiënten met een hoger risico op hart- en vaatziekten.

Cholesterol

Pure chocolade bevat ook polyfenolen en theobromine. Deze verbindingen zijn in staat om het gehalte aan lipoproteïne met lage dichtheid (LDL: ‘slechte’ cholesterol) in het lichaam te verlagen en het gehalte aan lipoproteïne (HDL: ‘goede’ cholesterol) met hoge dichtheid te verhogen.

Hersenfunctie verbeteren

Het eten van pure chocolade verbetert mogelijk de hersenfunctie en verlaagt daardoor het risico op neurodegeneratieve aandoeningen, zoals de ziekte van Alzheimer en de ziekte van Parkinson (neurologische aandoening met bevingen). De flavanolen in donkere chocolade verbeteren namelijk mogelijk de neuroplasticiteit. Dit houdt in dat de hersenen zichzelf kunnen reorganiseren door deze verbinding, en dan vooral als reactie op een letsel en ziekte. Verder verbetert het regelmatig eten van donkere chocolade mogelijk ook de cognitieve prestaties, maar verder wetenschappelijk onderzoek is nog nodig anno oktober 2020 om deze conclusie te bevestigen.

Insulineresistentie

Insulineresistentie treedt op wanneer de lichaamscellen niet meer reageren op het hormoon insuline. Insulineresistentie veroorzaakt abnormaal hoge bloedsuikerspiegels (hyperglykemie), wat mogelijk leidt tot prediabetes (waarschuwingssignaal van suikerziekte) en diabetes mellitus type 2. De dagelijkse consumptie van pure chocolade zou mogelijk kunnen helpen om de nuchtere glucosespiegel te verlagen en insulineresistentie te verminderen.

Ontstekingsremmende effecten door consumptie van donkere chocolade

Een ontsteking is een onderdeel van de natuurlijke immuunrespons van het lichaam op ziektekiemen en andere schadelijke stoffen. Door een chronische ontsteking ontstaat echter mogelijk schade aan de cellen en weefsels hetgeen het risico op bepaalde ziekten verhoogt, zoals diabetes mellitus (suikerziekte) type 2, artritis (gewrichtsontsteking) en bepaalde soorten kanker. In pure chocolade bevinden zich verbindingen met ontstekingsremmende eigenschappen, waardoor minder ontstekingen tot stand komen in het lichaam.

Risico's en kritiek op gezondheidsvoordelen

Tegenstrijdige wetenschappelijke resultaten

Het Voedingscentrum in Nederland meldt op zijn website dat wetenschappelijke onderzoeken rond de gezondheidsvoordelen van pure chocolade wisselende resultaten opleveren. Mensen die donkere chocolade eten, lijden minder vaak aan hart- en vaataandoeningen volgens wetenschappelijk onderzoek, maar ze onthullen niet of mensen gezonder worden door het consumeren van meer pure chocolade. Verder staat op de website van het Voedingscentrum te lezen dat donkere chocolade veel verzadigde vetten bevat, wat de slechte cholesterol verhoogt waardoor mensen juist meer risico lopen op het ontwikkelen van hart- en vaataandoeningen. Het verzadigde vetzuur stearinezuur heeft echter mogelijk wel een positieve invloed op het hart en de bloedvaten, maar hiernaar is meer wetenschappelijk onderzoek nodig anno oktober 2020.

Flavanolen zijn verschillend

De voordelige effecten van donkere chocolade voor de gezondheid zijn voornamelijk afkomstig van de flavanolen in de vaste stoffen van cacao. Het gehalte aan flavanol varieert echter tussen pure chocoladeproducten. Ook de verwerkingsmethoden zijn verschillend tussen fabrikanten. Hierdoor is het flavanolgehalte van de chocolade ook verschillend. Pure chocoladeproducten met een hoger percentage vaste cacao bevatten over het algemeen wel meer flavanolen.

Suiker en vetten

Donkere chocolade bevat verder ook vaak veel suiker en vetten (cacaoboter = ongezonde verzadigde vetten), waardoor het een zeer calorierijk voedingsmiddel is. Het is daarom belangrijk om pure chocolade beperkt te consumeren, omdat mensen anders te veel calorieën, vetten en suikers opnemen. Pure chocolade bevat meestal wel minder suiker dan melkchocolade en witte chocolade. Pure chocolade met hogere percentages cacaobestanddelen bevat meestal nog minder suiker. Het suikergehalte varieert tussen chocoladefabrikanten, dus het is raadzaam om het voedingsetiket te controleren.

Tips voor aankoop

Voor het verkrijgen van een donkere chocolade in reepvorm is de cacao vaak verhit geweest. De antioxidanten in pure chocolade kunnen echter niet tegen hitte, waardoor veel voedingsstoffen verloren gaan. Het is daarom aangewezen om rauwe chocolade (raw chocolate) aan te schaffen, die bestaat uit minstens 70% cacao. Dit soort pure chocolade is in speciaalzaken of online verkrijgbaar. Mensen verwerken deze chocolade best niet maar eten dit dan best op als snack, omdat bij verhitte rauwe chocolade ook antioxidanten verloren gaan.