Buikpijn of maagpijn na het eten: Oorzaken en symptomen

Buik- of maagpijn na het eten kent vele mogelijke oorzaken, zoals een aandoening of een probleem met de voeding. Deze symptomen variëren van mild tot ernstig en soms gaan ook nog andere symptomen gepaard met maag- of buikpijn na het eten. De behandeling is afhankelijk van de oorzaak. Wanneer bepaalde voedingsmiddelen bijvoorbeeld buikpijn veroorzaken, elimineert de patiënt deze voedingsproducten. Een ander voedingspatroon is eveneens vaak mogelijk om de symptomen te verminderen. Maar in sommige gevallen is medisch advies belangrijk en zet de arts medicijnen, chirurgie en/of andere therapieën in. Vaak verdwijnen de symptomen als de oorzaak effectief behandeld is.

• Aandoeningen die maag- en buikpijn veroorzaken
• Appendicitis
• Brandend maagzuur
• Buikgriep/Gastro-enteritis
• Darmobstructie
• Diverticulitis
• Galstenen
• Maagkanker
• Maagzweren
• Pancreatitis
• Prikkelbaredarmsyndroom
• Andere aandoeningen
• Voeding die buik- en maagpijn na het eten veroorzaakt
• Coeliakie
• Hete of kruidige voedingsproducten
• Koude dranken en warm eten
• Lactose-intolerantie
• Overeten
• Voedselallergie
• Voedselvergiftiging
• Medisch advies bij bepaalde combinatie van symptomen

Aandoeningen die maag- en buikpijn veroorzaken

Appendicitis

Een heel intense buikpijn in de onderste rechterkant van de buik wijst mogelijk in de richting van appendicitis (ontsteking van het wormvormig aanhangsel van de blindedarm). Deze pijn is vaak erger na het eten, en gaat gepaard met braken en lichte koorts. Deze situatie is potentieel levensbedreigend dus is dringende professionele medische hulp is noodzakelijk.

Brandend maagzuur

De patiënt voelt hierbij een branderig gevoel onder het borstbeen. Deze branderige pijn verergert nadat de patiënt gaat liggen of buigt. Soms treedt ernstige pijn op onmiddellijk na het eten. De arts maakt voor het stellen van de diagnose een röntgenfoto. Hij voert tevens een endoscopie (inwendig kijkonderzoek van de binnenkant van het lichaam), een slokdarmbeweeglijkheidstest en een test die de gastro-oesofageale reflux (brandend maagzuur door maaginhoud die terugvloeit naar slokdarm) in de slokdarm meet (pH-metrie) uit. De behandeling van brandend maagzuur bestaat uit medicijnen die de symptomen verminderen. Daarnaast wijzigt de patiënt het voedingspatroon. Vette en zure voedingsmiddelen zijn uit den boze. Ook met thee, koffie en alcoholgebruik past hij op. Roken is daarnaast een boosdoener voor brandend maagzuur dus ook hiermee stopt hij. Kleine maaltijden om de paar uur zijn beter dan drie zware maaltijden per dag voor patiënten met brandend maagzuur. Voorts is een regelmatige lichaamsbeweging en een gezond gewicht belangrijk in het voorkomen of verminderen van brandend maagzuur.

Buikgriep/Gastro-enteritis

Gastro-enteritis (buikgriep) is een maagdarminfectie als gevolg van de consumptie van besmet voedsel of water. De patiënt heeft hierdoor waterige diarree, krampen en pijn in de buik, hoofdpijn, spierpijn en koorts. Deze symptomen treden veelal twee tot vier uur na het eten van de maaltijd op. De arts onderzoekt de patiënt lichamelijk, overloopt de medische geschiedenis en symptomen en onderzoekt een ontlastingsstaaltje. Bacteriële gastro-enteritis komt niet zo snel voor maar behandelt de arts met antibiotica. Deze medicijnen werken niet voor virale gastro-enteritis (buikgriep veroorzaakt door een virus). Veel vocht drinken, voldoende drinken en rusten en medicijnen tegen diarree zijn mogelijke behandelingen voor een buikgriep.

Darmobstructie

Een darmobstructie (verstopping in darm met buikpijn en braken) is een blokkade waardoor voedsel of drank niet door de dunne darm of dikke darm (colon) kan gaan. Een obstructie is het gevolg van een aantal mogelijke oorzaken zoals een groot stuk voedsel dat niet correct afbreekt, een hernia, een tumor of een adhesie (verkleving). Een belangrijk teken van een obstructie is ernstig krampachtige en aanhoudende pijn in de buik na de maaltijd, gevolgd door stinkend braaksel. De ontlasting is waterig of soms ontbreekt deze helemaal.

Diverticulitis

Deze pijnlijke aandoening is het gevolg van de vorming van zakvormige uitstulpingen of cysten (abnormaal gevormde blaasvormige holten in lichaam) in de darmwand die geïnfecteerd en/of ontstoken zijn. Dit gaat meestal gepaard met ernstige maagkrampen die direct na het eten starten. Aangezien diverticulitis mogelijk leidt tot een zeer gevaarlijke infectie, is dringende professionele medische hulp vereist.

Galstenen

Galstenen (harde afzettingen in de galblaas met typische buikpijn (galkoliek) als symptoom) ontwikkelen zich wanneer het gal te veel cholesterol of bilirubine (galkleurstof) bevat, of wanneer de galblaas niet volledig geleegd is. Deze galstenen veroorzaken buikpijn na het eten, en dan met name in het rechterdeel van de bovenbuik. Daarnaast heeft de patiënt pijn tussen de schouderbladen en eveneens pijn rechts in de schouder. Vette voedingsmiddelen verergeren vaak de symptomen. Zwaarlijvige mensen hebben een verhoogde kans op het ontwikkelen van galstenen. De arts bevestigt de diagnose van galstenen met behulp van een CT-scan van de galblaas, een HIDA-scan, (radiografisch onderzoek van galwegen en lever), een MRI-scan, een ERCP (inwendig kijkonderzoek van galwegen en pancreas) en/of een bloedonderzoek. Grote stenen verwijdert de arts met een chirurgische ingreep (cholecystectomie). Bovendien zijn medicijnen beschikbaar. De patiënt moet daarnaast een vezelrijke voeding consumeren.

Maagkanker

Maagkanker veroorzaakt direct na het eten mogelijk ernstige buikpijn. Maagkanker ontstaat in slijmproducerende cellen die aanwezig zijn op de binnenkant van de maag. Maagkanker leidt tot indigestie (maagklachten na het eten of drinken), maagklachten, pijn en een opgeblazen gevoel na het eten. Minder vaak voorkomende symptomen zijn misselijkheid, braken, brandend maagzuur, een verlies van eetlust, angst voor het eten en het gevoel van volheid. Gewichtsverlies is een ander kenmerk dat af en toe optreedt. De arts verwijdert (een deel van de) maag en het omliggende weefsel. Deze chirurgische ingreep is in medische termen gekend als een "gastrectomie". Deze operatie gebeurt veelal in combinatie met radiotherapie en/of chemotherapie.

Maagzweren

Zweren in de maag veroorzaken (scherpe) buikpijn na het eten. Bacteriën eten hierbij letterlijk gaten in de maag of darmen. Voedingsmiddelen met een hoog zuurgehalte verergeren de zweren en veroorzaken pijn. Buikpijn, brandend maagzuur, misselijkheid, braken en een zwarte of teerachtige ontlasting zijn enkele mogelijke symptomen van maagzweren die gewoonlijk ongeveer twee uur na een maaltijd optreden. De arts voert een bloedonderzoek uit. Ook een ontlastingscultuur, een endoscopie en een röntgenfoto zijn nodig om de diagnose van een maagzweer te stellen. De arts zet antibiotica in indien de patiënt een maagzweer heeft opgelopen door de bacterie Helicobacter pylori. Protonpompremmers (medicijnen die het maagzuur verminderen) en antacida zijn medicijnen die de maagklachten verminderen.

Pancreatitis

Pancreatitis is een aandoening waarbij de alvleesklier ontstoken is. Galstenen, hyperlipidemie (verhoogd aantal lipiden (vetten in het bloed)), hyperparathyroïdie (overactieve bijschildklier), virusinfecties, en (overmatig) alcoholmisbruik zijn veelal de oorzaak van de alvleesklierontsteking. Een ontsteking van de alvleesklier treedt mogelijk op direct na het eten van een grote maaltijd. De patiënt ervaart meteen ernstige buikpijn die mogelijk meer dan zes uur aanhoudt. Binnen zes tot twaalf uur na het eten van de maaltijd, volgen soms maagkrampen. Dit soort pijn begint meestal in de bovenbuik en breidt zich uit naar de rug. De symptomen die hiermee gepaard gaan, omvatten misselijkheid, een zeer snelle hartslag en/of koorts.

Prikkelbaredarmsyndroom

Bij deze chronische aandoening van de dikke darm is de beweeglijkheid van het darmstelsel verstoord (te traag of te snel). Stress of een te vezelarme voeding zijn hiervan meestal de oorzaak. Vooral jonge en volwassen patiënten kampen met het prikkelbaredarmsyndroom (symptomen van diarree en obstipatie), vroeger gekend als een "spastisch colon". De darmaandoening gaat gepaard met buikklachten en een afwijkende, afwisselende stoelgang. De patiënt heeft diverse symptomen zoals buikkrampen en buikpijn, een opgeblazen gevoel, winderigheid, constipatie of diarree en slijm in de ontlasting. Diverse onderzoeken zijn nodig nadat de arts de patiënt bevraagd heeft over zijn medische geschiedenis. Hij voert een lichamelijk onderzoek, een bloedonderzoek, een flexibele sigmoïdoscopie, een colonoscopie, een CT-scan en een lactose-intolerantietest uit om het prikkelbaredarmsyndroom te identificeren. De patiënt nuttigt een maaltijd met meer vezels of hij neemt vezelsupplementen. Daarnaast elimineert hij alle voedingsproducten die gasvorming veroorzaken. De arts schrijft mogelijk diverse medicijnen voor. Tot slot is bewegen belangrijk voor het verkrijgen van een gezonde darmperistaltiek (darmbewegingen).

Andere aandoeningen

Andere oorzaken van buik- of maagpijn na het eten zijn:

• constipatie
• ziekte van Crohn (aandoening met buikpijn, diarree en gewichtsverlies)
• een urineweginfectie
• winderigheid

Voeding die buik- en maagpijn na het eten veroorzaakt

Coeliakie

Bij coeliakie reageert het immuunsysteem na het nuttigen van gluten. Gluten is een eiwit dat zich in gerst, tarwe, haver, gerst, mout, griesmeel en rogge bevindt. Het gliadine-eiwit (bestanddeel van gluten) oefent een toxisch effect uit op het slijmvlies van de dunne darm. Deze beschadiging van het slijmvlies leidt tot het afsterven van de darmvilli (vlokvormige uitstulpingen van het slijmvlies van de darm). De dunne darm is daarom slecht in staat om de voedingsstoffen op te nemen. Na het eten van gluten, ontstaan bij de patiënt bijgevolg deze symptomen: buikpijn, diarree, gewichtsverlies, osteoporose (verlies van botmassa met risico op botbreuken), gewrichtspijn, erosie van het tandglazuur, vermoeidheid, hoofdpijn en zure reflux. De patiënt identificeert coeliakie aan de hand van een bloedonderzoek en een endoscopie. De patiënt met coeliakie eet levenslang glutenvrije producten. Eventueel schrijft de arts corticosteroïden voor om de ontsteking te verlichten. Bij sommige patiënten helpen vitaminesupplementen eveneens bij het verlichten van de symptomen.

Hete of kruidige voedingsproducten

Pittige gerechten leiden bij sommige patiënten tot buikpijn na het eten. Veel kruiden die vaak gebruikt zijn in de hedendaagse keuken zoals pepers, bevatten de chemische stof capsaïcine, die maagklachten veroorzaakt. Capsaïcine bevindt zich eveneens in chilipoeder, Tabasco, salsa en paprikakruiden.

Koude dranken en warm eten

Het drinken van koude dranken bij warm eten veroorzaakt mogelijk maagpijn en maagkrampen. Door het nuttigen van extreem gekoelde dranken gebeuren plotse, hevige, onwillekeurige en pijnlijke samentrekkingen van de buikspieren en ontstaat een maagkramp. De patiënt vermijdt bijgevolg koude dranken tijdens het nuttigen van een warme maaltijd. De pijn verdwijnt dan automatisch binnen een paar minuten.

Lactose-intolerantie

Lactose-intolerantie is een aandoening waarbij een patiënt niet over het enzym lactase beschikt, waardoor de patiënt intolerant is ten opzichte van lactose. Als een patiënt deze producten consumeert (melk of melkproducten), resulteert dit in pijn en kramp in de buik, diarree, misselijkheid, braken, een opgeblazen gevoel en flatulentie (winderigheid). De arts identificeert lactose-intolerantie door middel van een lactose tolerantietest, een waterstofademtest en een zuurgraadonderzoek van de ontlasting. De behandeling van lactose-intolerantie bestaat uit het vermijden van voedingsproducten die lactose bevatten en pijnstillers die de buikpijn te verminderen.

Overeten

Een patiënt die zich overeet, eet meer voedsel dan hij nodig heeft. Veel patiënten die zich overeten, verbruiken tevens bewerkte voedingsmiddelen, vette voedingsmiddelen, zuivelproducten en andere eetwaren die moeilijk te verteren zijn. Dit overmatig veel eten veroorzaakt spijsverteringsproblemen (indigestie) want de vertering van het voedsel gebeurt hierdoor niet of niet snel genoeg. Dit resulteert dan weer in buikpijn en winderigheid. De patiënt eet beperkte porties hij behoudt gezonde en evenwichtige voeding. Daarnaast drinkt de patiënt veel water om niet uit te drogen (dehydratie). Maar te veel water drinken na een maaltijd is dan weer niet aanbevolen. Wandelen na het eten is een goede activiteit om na het eten uit te voeren want dit helpt bij de spijsvertering.

Voedselallergie

Bij voedselallergie is een patiënt allergisch voor bepaalde voedingseiwitten. Bij de voedselovergevoeligheid ontstaat een immunologische reactie voor één of meer bestanddelen uit het voedsel wat aantoonbaar is. Dit gebeurt vaak bij koemelkeiwit (kinderen tot drie jaar), kippeneiwit, vis, en schaal- en schelpdieren, pinda's, noten, soja, graanmeel, zaden (mosterd, zonnebloem- en pijnboompitten) en selderij. De patiënt ontwikkelt meestal binnen een paar uur na het eten van deze producten, symptomen van de voedselallergie. Deze symptomen omvatten prikkeling, jeuk en zwelling in de mond (oraal allergiesyndroom), netelroos (huidziekte met jeukende bultjes op de huid), angio-oedeem (zich herhalende aanvallen van voorbijgaande jeukende zwelling van huid en/of slijmvliezen), buikklachten, anafylaxie (ernstige allergische reactie met als gevolg bloeddrukdaling en onvoldoende bloedstroom naar vitale organen) en een shock. Het vermijden van deze voedingsmiddelen uit de voeding voorkomt de buikpijn en de andere symptomen.

Voedselvergiftiging

Deze aandoening treedt op na het nuttigen van besmet voedsel en drank. De symptomen verschijnen gewoonlijk twee tot vier uur na het consumeren van besmet voedsel of drank. Mogelijke symptomen omvatten pijn en kramp in de onderbuik, diarree, misselijkheid, braken en koorts. De symptomen van voedselvergiftiging (diarree door inname van besmet voedsel) houden meestal ongeveer één tot twee dagen aan, maar bij sommige patiënten zijn deze symptomen ernstig of zelfs fataal. De arts bevraagt de patiënt, voert een lichamelijk onderzoek uit en ook een bloedonderzoek en een ontlastingsonderzoek zijn nodig. De patiënt moet veel vocht drinken en rusten. Heeft de patiënt een bacteriële infectie opgelopen en zijn de symptomen ernstig, dan schrijft de arts antibiotica voor.

Medisch advies bij bepaalde combinatie van symptomen

Bij hevige buikpijn of maagpijn na het eten in combinatie met bloed in de ontlasting, braken, bleekheid (pallor) of een acuut gevoelige buik, dan is onmiddellijke medische hulp vereist.

Lees verder

• Indigestie (dyspepsie): Maagklachten na het eten of drinken
• Maagpijn: Oorzaken van pijn in maag (pijnlijke maag)
• Buikpijn: Veelvoorkomende oorzaken van pijn in buikstreek
• Maagdarminfecties (gastro-enteritis, buikgriep): Oorzaken