Angio-oedeem: Soorten van zwelling van diepere huidlagen

Angio-oedeem is een aandoening die wordt gekenmerkt door een snelle zwelling van de diepere huidlagen of slijmvliezen door vochtophoping. De zwelling kan zich voordoen in gebieden zoals het gezicht, de keel, de ledematen en de geslachtsorganen, en soms kan ook het maagdarmkanaal worden aangetast. Angio-oedeem kan erfelijk zijn, maar kan ook voortkomen uit allergische reacties. Hoewel de symptomen vaak mild zijn, kan angio-oedeem in sommige gevallen levensbedreigend zijn, vooral als de luchtwegen worden aangetast. Behandeling varieert afhankelijk van de oorzaak, en vermijding van uitlokkende factoren kan helpen om de symptomen te verlichten. De prognose is afhankelijk van de oorzaak en kan variëren van mild tot ernstig.

• Epidemiologie
• Oorzaken: Zwelling van dieper gelegen huidlagen
• Soorten angio-oedeem
• Allergisch angio-oedeem
• Door geneesmiddelen geïnduceerd angio-oedeem
• Erfelijk angio-oedeem
• Idiopathisch angio-oedeem
• Andere oorzaken
• Symptomen
• Milde symptomen
• Ernstige symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie van angio-oedeem
• Identificeren en vermijden van triggers
• Erfelijk angio-oedeem
• Levensstijl en algemene gezondheid
• Voorbereiding op noodsituaties

Epidemiologie

Angio-oedeem is een veelvoorkomende aandoening die ongeveer 10-20% van de mensen in de loop van hun leven treft. Sommige vormen van angio-oedeem komen echter vaker voor dan andere. Erfelijk angio-oedeem is veel zeldzamer en komt voor bij ongeveer 1 op 10.000 tot 1 op 50.000 mensen wereldwijd.

Oorzaken: Zwelling van dieper gelegen huidlagen

Angio-oedeem ontstaat door een zwelling van de diepere huidlagen, zoals de lederhuid, het onderhuidse weefsel, het slijmvlies en de submucosale weefsels. Diverse factoren kunnen bijdragen aan deze zwelling:

Soorten angio-oedeem

Allergisch angio-oedeem

Allergisch angio-oedeem is de meest voorkomende vorm en wordt vaak veroorzaakt door allergische reacties op insectenbeten, contact met latex, nikkel, of bepaalde medicijnen, zoals penicilline of aspirine. Dit type angio-oedeem wordt vaak gezien bij mensen met voedselallergieën, medicatie-allergieën, of allergieën voor gif (bijvoorbeeld van insectensteken), pollen of huidschilfers van dieren. Bij allergisch angio-oedeem kan de keel opzwellen, wat ademhalingsproblemen kan veroorzaken, en er kan een plotselinge daling van de bloeddruk optreden, wat kan leiden tot anafylactische shock. De symptomen verdwijnen meestal zodra de uitlokkende factor is geïdentificeerd en vermeden wordt.

Door geneesmiddelen geïnduceerd angio-oedeem

ACE-remmers, een klasse van medicijnen die vaak worden voorgeschreven voor hoge bloeddruk, kunnen angio-oedeem veroorzaken. Ongeveer dertig procent van de patiënten die ACE-remmers gebruiken, kunnen angio-oedeem ontwikkelen. Alternatieve bloeddrukmedicijnen kunnen worden voorgeschreven door de arts. Ook NSAID’s zoals ibuprofen en aspirine kunnen angio-oedeem veroorzaken. Opiaten (sterke pijnstillers) zijn ook een bekende risicofactor.

Erfelijk angio-oedeem

Erfelijk angio-oedeem is een autosomaal dominante aandoening waarbij meerdere familieleden symptomen vertonen. Dit type angio-oedeem wordt veroorzaakt door een genetische mutatie die het C1-remmende eiwit beïnvloedt. De symptomen treden periodiek op en kunnen ernstig zijn.

Idiopathisch angio-oedeem

In sommige gevallen is de oorzaak van angio-oedeem onbekend. Dit wordt idiopathisch angio-oedeem genoemd, waarbij de arts geen specifieke oorzaak kan vaststellen.

Andere oorzaken

Andere factoren die angio-oedeem kunnen uitlokken zijn onder andere:

• Auto-immuunziekten zoals lupus, thyroiditis van Hashimoto (verminderde schildklierfunctie)
• Blootstelling aan schadelijke UV-stralen van zonlicht
• Blootstelling aan extreme hitte of kou
• Infecties zoals hepatitis (leverontsteking), HIV, cytomegalovirus, of klierkoorts
• Trauma
• Zwangerschap
• Intensievere lichamelijke inspanning
• Kanker zoals lymfoom of myeloom
• Stress
• Trillingen

Symptomen

Milde symptomen

Angio-oedeem kan de handen, de voeten, geslachtsorganen, keel en gezicht (inclusief lippen en tong) aantasten. Soms kunnen ook de organen van het maagdarmkanaal worden aangetast, wat de symptomen minder zichtbaar maakt. De symptomen verschijnen vaak plotseling en kunnen maximaal drie dagen aanhouden. Sommige patiënten ervaren netelroos met jeuk en een rode, verhoogde huiduitslag. De gezwollen gebieden kunnen warm en pijnlijk aanvoelen. Soms kunnen ook visuele veranderingen optreden. Buikpijn kan voorkomen als het maagdarmkanaal is aangetast.

Ernstige symptomen

Ernstige gevallen van angio-oedeem kunnen bronchospasmen veroorzaken, wat leidt tot ademhalingsproblemen door spierkrampen in de luchtpijp. Dit kan resulteren in ademhalingsproblemen en in ernstige gevallen in een levensbedreigende anafylactische shock. Medische noodbehandeling is noodzakelijk wanneer:

• Er plotseling symptomen van angio-oedeem optreden, vooral bij een allergische reactie
• De patiënt ademhalingsproblemen ervaart
• De patiënt zich flauw voelt, flauwvalt of last heeft van duizeligheid

Patiënten met bekende allergieën moeten altijd een auto-injector, zoals een EpiPen, bij zich dragen voor noodgevallen.

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek
De arts zal de patiënt vragen naar de symptomen, mogelijke uitlokkende factoren en de leeftijd waarop de klachten begonnen zijn. Daarnaast is informatie over de familiale en medische geschiedenis van de patiënt en het medicatiegebruik cruciaal.

Diagnostisch onderzoek
Om de diagnose angio-oedeem te bevestigen en het type te identificeren, kunnen de volgende onderzoeken worden uitgevoerd:

• Een bloedonderzoek om de immuunreactie op mogelijke allergenen te testen
• Een bloedonderzoek om het niveau van C1-esteraseremmer te meten; een laag niveau kan wijzen op erfelijk angio-oedeem
• Een huidpriktest om allergieën te identificeren, waarbij een kleine hoeveelheid van het verdachte allergeen op de huid wordt aangebracht

Differentiële diagnose
Angio-oedeem kan lijken op andere aandoeningen. Het is belangrijk om te onderscheiden van:

• Acute netelroos
• Anafylaxie
• Cellulitis (huidinfectie met rode en gezwollen huid)
• Insectensteken
• Insectenovergevoeligheid
• Latexallergie
• Medicatie-allergieën
• Nikkelallergie
• Onmiddellijke en vertraagde overgevoeligheidsreacties
• Voedselallergie

Behandeling

De behandeling van angio-oedeem hangt af van de oorzaak en kan bestaan uit:

• Ondersteuning van de luchtwegen: In ernstige gevallen kan een ademhalingsbuisje worden geplaatst om de luchtwegen open te houden.
• Allergische reacties: Epinefrine wordt vaak gebruikt bij allergische reacties. Andere medicijnen kunnen antihistaminica (voor allergische reacties) en corticosteroïden (ontstekingsremmers) omvatten.
• Erfelijk angio-oedeem: Behandeling kan bestaan uit het toedienen van een C1-remmer concentraat en vers ingevroren plasma. Het identificeren en vermijden van uitlokkende factoren is ook cruciaal.

Prognose

De prognose voor angio-oedeem varieert afhankelijk van de oorzaak. Als de oorzaak kan worden geïdentificeerd, kan angio-oedeem vaak worden voorkomen door het vermijden van triggers. Angio-oedeem zonder duidelijke oorzaak kan variëren van mild tot ernstig en kan enkele dagen tot vele jaren aanhouden. Bij erfelijk angio-oedeem is doorgaans een levenslange behandeling noodzakelijk.

Complicaties

Angio-oedeem kan ernstige complicaties veroorzaken, vooral als de keel en luchtwegen worden aangetast. Mogelijke complicaties zijn:

• Flauwvallen of duizeligheid
• Instorting
• Plotselinge of snel verergerende ademhalingsproblemen

In geval van deze ernstige symptomen moet onmiddellijk een ambulance worden ingeschakeld, aangezien dit een medische noodsituatie is.

Preventie van angio-oedeem

Preventie van angio-oedeem richt zich voornamelijk op het vermijden van bekende triggers en risicofactoren. Hieronder volgen enkele strategieën om het risico op angio-oedeem te verminderen:

Identificeren en vermijden van triggers

• Allergische reacties: Identificeer en vermijd allergenen die angio-oedeem kunnen uitlokken, zoals bepaalde voedingsmiddelen, insectenbeten, latex, of medicijnen zoals penicilline en aspirine. Dit kan door allergietests en het bijhouden van een symptomenlogboek.
• Medicatie: Bespreek met je arts alternatieve medicijnen als je een geschiedenis hebt van medicatie-geïnduceerd angio-oedeem. Bijvoorbeeld, ACE-remmers en NSAID’s kunnen risicofactoren zijn.

Erfelijk angio-oedeem

• Regelmatige medische controle: Patiënten met erfelijk angio-oedeem moeten regelmatig hun arts raadplegen om hun toestand te monitoren en behandelingsstrategieën aan te passen.
• Preventieve medicatie: Soms wordt een preventieve behandeling met antihistaminica of corticosteroïden voorgeschreven om opvlammingen te voorkomen.

Levensstijl en algemene gezondheid

• Stressmanagement: Stress kan bijdragen aan angio-oedeem. Technieken zoals meditatie, yoga en ademhalingsoefeningen kunnen helpen om stress te verminderen.
• Gezonde levensstijl: Een uitgebalanceerd dieet, voldoende lichaamsbeweging, en voldoende slaap kunnen bijdragen aan een betere algehele gezondheid en mogelijk het risico op angio-oedeem verlagen.

Voorbereiding op noodsituaties

• Auto-injector: Personen met een ernstige allergie moeten altijd een auto-injector, zoals een EpiPen, bij zich hebben voor het geval er een anafylactische reactie optreedt.
• Noodplan: Ontwikkel een noodplan met je arts en deel dit met vrienden en familie, zodat ze weten hoe te handelen in geval van een angio-oedeem aanval.

Lees verder

• Erfelijk angio-oedeem: Onderhuidse zwelling van gezicht
• Oedeem (vochtretentie): Getroffen lichaamsdelen en oorzaken