Wat is dermografisme/urticaria factitia?

Soms gebeurt het weleens dat je bij druk of wrijving over de huid al snel rode plekken en/of striemen krijgt. Dit verschijnsel wordt (positief) dermografisme genoemd en is een onschadelijke maar vooral een heel vervelende aandoening. Vaak wordt er geen directe oorzaak gevonden voor deze aandoening, maar gelukkig bestaan er middelen om de symptomen te verlichten.

Wat is dermografisme/urticaria factitia?

Dermografisme of urticaria factitia wordt ook wel in de volksmond het “medisch tekenen” of de “medische tatoeage” genoemd. Het is het verschijnsel waarbij er na wrijven of krabben een jeukende en rode verhevenheid ontstaat. Deze lijken op galbulten en kunnen grote ‘kwaddels’ vormen die na enkele uren weer verdwijnen.

Wat gebeurt er eigenlijk in de huid?

De huid bevat talrijke ‘mestcellen’. Deze cellen bevatten een stof dat histamine wordt genoemd. Histamine is een chemische neurotransmitter die onder andere wordt aangemaakt bij een allergische reactie. Iedereen kent wel symptomen van een allergische reactie zoals zwelling, jeuk en uitslag. Bij dermografisme komt er reeds histamine vrij als er over de huid wordt gewreven.

Hoe ontstaat dermografisme?

In ongeveer 70-75% van de gevallen vindt men geen oorzaak voor de aandoening. Wanneer het langer dan 6 weken aanhoudt (acute fase) gaat het over in de chronische fase en kan het enkele jaren duren eer het verdwijnt. Enkele mogelijke oorzaken zijn:

• Geneesmiddelen zoals antibiotica, analgetica en contraststoffen
• Allergie voor voedingsmiddelen zoals aardbeien, noten, schaalvruchten en koemelk
• Contactallergieën zoals conserveermiddelen, latex, nikkel en zelfs zeepproducten
• Insectenbeten waaronder muggen, teken, vlooien, luizen, wespen, bijen en dazen
• Ziekten: auto-immuunziekten, hepatitis, stofwisselingsziekten
• Fysische prikkels: koude, warmte, druk, zonlicht, inspanning
• Allergieën voor dieren, meer bepaald voor honden, katten en paarden

Vaak gebeurt het dat men vroeger niet allergisch was voor een bepaalde stof/product en dat opeens wel is. Ook kan een allergie met het ouder worden verdwijnen/uitdoven.

Het optreden van angio-oedeem

Angio-oedeem kan samen optreden met dermografisme en ontstaat vooral aan de oogleden, wangen, lippen, genitale zone, handrug en de voetzool. Ook bij dit verschijnsel is er een sprake van een zwelling. Echter, angio-oedeem kan ook ontstaan op de slijmvliezen zoals de keel en de tong. Bij een ernstige acute reactie kan men in ademnood raken en spreekt met van een anafylactische shock. Het is van levensbelang om zo snel mogelijk medische hulp in te schakelen om hersenletsel te voorkomen vanwege het zuurstoftekort. Sommige mensen hebben een Epipen (bevat adrenaline) bij zich welke kan toegediend door een buitenstaander.

Ofschoon er vaak geen directe oorzaak gevonden wordt voor de aandoening kan men wel een behandeling opstarten. Deze behandeling verlicht voornamelijk de symptomen (jeuk, uitslag, zwelling).

Waaruit bestaat de behandeling?

Heden ten dage bestaan er geneesmiddelen, oftewel antihistaminica, die de symptomen kunnen verlichten. Ze hebben als doel om het vrijgeven van de histamine tegen te gaan. Er wordt weleens gezegd dat men van deze geneesmiddelen suf en slaperig wordt. Echter, bestaan er tegenwoordig recentere varianten dat deze bijwerking veel minder/niet hebben.

Enkele voorbeelden van antihistaminica zijn:

• Xyzall/Levocetirizine
• Zyrtec/Cetirizine
• Rupatall
• Atarax

Het kan helpen om de huid in te smeren met een verzachtende lotion/crème. Indien de behandeling weinig doeltreffend is kan er overgegaan worden op corticosteroïden. Het dient vermeden te worden men gaat krabben. Gebruik maken van coldpacks en/of natte handdoeken op de aangedane plek kan verlichting brengen. Regelmatig insmeren voorkomt een droge huid wat eveneens een reactie kan uitlokken.

Wat zijn de verwachtingen?

In de acute fase kan de urticaria na enkele uren/dagen al verdwenen zijn. Eenmaal de chronische fase is opgetreden kan het maanden tot jaren duren vooraleer de urticaria verdwijnt. Door het gebruik van antihistaminica/corticosteroïden kunnen de symptomen verlicht worden.