Maagkanker (maagcarcinoom): Kanker in maagslijmvlies

Bij maagkanker (maagcarcinoom, carcinoma ventriculi) ontstaat kanker vanuit de bekleding van de maag, het maagslijmvlies. Hoewel de precieze oorzaak van maagkanker niet volledig bekend is, spelen aandoeningen, medische behandelingen, genetische factoren en omgevingsfactoren een belangrijke rol. De eerste symptomen van maagkanker zijn vaak vaag en kunnen maagpijn en misselijkheid omvatten. De arts voert doorgaans een inwendig kijkonderzoek (gastroscopie) uit en neemt weefselmonsters om de diagnose te bevestigen. Aanvullende beeldvormende onderzoeken kunnen noodzakelijk zijn. De behandeling van maagkanker omvat meestal curatieve of palliatieve chirurgie, radiotherapie en/of chemotherapie. De vooruitzichten zijn vaak minder gunstig, vooral als de behandeling niet vroegtijdig start. Dit komt doordat de beginsymptomen vaak worden verward met minder ernstige aandoeningen.

• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken en risicofactoren van maagkanker
• Aandoeningen en medische behandelingen
• Andere vormen van kanker
• Genetische factoren
• Omgevingsfactoren
• Risicogroepen
• Soorten maagcarcinoom
• Adenocarcinoom
• Lymfoom van de maag
• Gastro-intestinale stromale tumoren (GIST)
• Symptomen: Pijn boven maagstreek
• Beginstadium kanker
• Verspreiding kanker
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Diagnostisch onderzoek
• Differentiële diagnoses
• Behandeling via chirurgie, chemotherapie en/of radiotherapie
• Zelfzorg en preventie
• Professionele medische zorg
• Prognose van maagkanker
• Complicaties van maagkanker
• Preventie van maagkanker
• Praktische tips voor het leven met / omgaan met maagkanker
• Volg de medische adviezen op
• Ondersteun je voedingspatroon
• Zorg voor je mentale gezondheid

Epidemiologie

Maagkanker, ook wel gastric cancer genoemd, is een van de meest voorkomende vormen van kanker wereldwijd, hoewel de incidentie in veel westerse landen de afgelopen decennia is afgenomen. Desondanks blijft maagkanker een ernstige aandoening, vooral in sommige Aziatische landen, zoals Japan, China en Zuid-Korea, waar de prevalentie aanzienlijk hoger ligt.

Prevalentie wereldwijd
Volgens recente gegevens is maagkanker wereldwijd de vijfde meest voorkomende kanker, met ongeveer 1 miljoen nieuwe gevallen per jaar. In ontwikkelde landen is de incidentie gedaald, terwijl in opkomende landen zoals Japan en China de prevalentie hoger is. Maagkanker is verantwoordelijk voor een aanzienlijk aantal sterfgevallen, vooral in landen met een hoge incidentie.

Leeftijd en geslacht
De kans op maagkanker neemt toe met de leeftijd, en het komt vaker voor bij mensen ouder dan 50 jaar. Het komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen, met een verhouding van ongeveer 2:1. De prevalentie is het hoogst in oudere leeftijdsgroepen, hoewel jongere mensen in zeldzame gevallen ook getroffen kunnen worden.

Regionale verschillen
Er is een opvallend verschil in de incidentie van maagkanker tussen verschillende regio's van de wereld. In Azië is de incidentie van maagkanker veel hoger dan in Europa en Noord-Amerika, wat deels te maken heeft met dieetgewoonten, infecties zoals Helicobacter pylori en genetische factoren.

Mechanisme

Maagkanker ontwikkelt zich meestal uit de slijmvliezen van de maagwand, die zich kunnen transformeren van een normale naar een kwaadaardige toestand door een opeenstapeling van genetische mutaties. De meeste gevallen van maagkanker zijn adenocarcinomen, die ontstaan uit de cellen die het slijm produceren dat de maagwand beschermt.

Genetische veranderingen
Maagkanker wordt vaak veroorzaakt door een combinatie van genetische veranderingen, omgevingsfactoren en infecties. De genetische mutaties kunnen leiden tot de ophoping van oncogenen (genen die de groei van kankercellen bevorderen) en het verlies van tumoronderdrukkende genen (genen die de groei van tumoren tegengaan). Deze genetische veranderingen kunnen de cellen in de maagwand kwaadaardig maken.

Helicobacter pylori-infectie
Een belangrijke risicofactor voor maagkanker is infectie met de bacterie Helicobacter pylori, die een ontstekingsreactie in de maag veroorzaakt en in verband wordt gebracht met maagzweren en het ontwikkelen van maagkanker. Langdurige infectie kan de kans op het ontwikkelen van kankercellen in de maagwand vergroten.

Chronische gastritis en maagzweren
Langdurige ontsteking van de maagwand, zoals bij chronische gastritis of maagzweren, kan ook bijdragen aan de ontwikkeling van maagkanker. De voortdurende schade aan de maagwand door ontsteking kan genetische veranderingen veroorzaken die tumoren in de maag bevorderen.

Oorzaken en risicofactoren van maagkanker

Maagkanker begint wanneer kankercellen zich vormen in de bekleding van de maag, het maagslijmvlies. Deze cellen groeien langzaam uit tot een tumor. De exacte oorzaak van maagkanker is niet bekend, maar verschillende risicofactoren zijn vastgesteld.

Aandoeningen en medische behandelingen

Atrofische gastritis (maagslijmvliesontsteking met verschrompeling van de maag), pernicieuze anemie (gebrek aan vitamine B12 door slechte opname), en een adenoom (maagpoliep) groter dan 2 cm kunnen voorlopers van maagkanker zijn. Chronische infectie met de bacterie Helicobacter pylori, de veroorzaker van een maagzweer, wordt ook als risicofactor beschouwd. Bovendien kan maagchirurgie voor de behandeling van een maagzweer geassocieerd worden met een verhoogd risico op maagcarcinoom. Een infectie met het Epstein-Barr virus, dat klierkoorts veroorzaakt, kan eveneens een risicofactor zijn.

Andere vormen van kanker

Het risico op maagkanker is verhoogd bij de aanwezigheid van andere vormen van kanker, zoals slokdarmkanker of non-Hodgkin lymfoom. Bij mannen kan het risico na prostaatkanker, blaaskanker, borstkanker en teelbalkanker verhoogd zijn. Bij vrouwen kan het risico toenemen na eierstokkanker, borstkanker of baarmoederhalskanker.

Genetische factoren

Genetische factoren spelen een rol bij de ontwikkeling van maagkanker. Een familiaire geschiedenis van maagkanker kan het risico verhogen, vooral bij erfelijke syndromen zoals het Lynch-syndroom en familiaire diffuse maagkanker.

Omgevingsfactoren

Mannen hebben een hoger risico op maagkanker dan vrouwen, en het risico neemt toe met de leeftijd, vooral bij mensen ouder dan 55 jaar. Andere risicofactoren zijn overgewicht, bloedgroep A en roken. Een dieet rijk aan zoute, gekruide en gerookte voedingsmiddelen, veel rood vlees en weinig vers fruit en groenten verhoogt het risico. Voedsel besmet met aflatoxine, een schimmel, kan ook bijdragen aan het risico. Blootstelling aan asbest, kolen, metaal, hout of rubber kan eveneens een risicofactor zijn. Langdurig gebruik van aspirine of NSAID's (niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen) verhoogt ook het risico op maagkanker.

Risicogroepen

Bepaalde groepen lopen een groter risico op het ontwikkelen van maagkanker door genetische, omgevings- of levensstijlfactoren.

Mensen ouder dan 50
De meerderheid van de gevallen van maagkanker wordt gediagnosticeerd bij mensen ouder dan 50 jaar. De incidentie neemt significant toe met de leeftijd, waarbij oudere mannen een verhoogd risico lopen.

Mensen met een familiegeschiedenis van maagkanker
Individuen met een eerste-graads familielid dat maagkanker heeft gehad, lopen een verhoogd risico om zelf deze ziekte te ontwikkelen. De erfelijkheid speelt een belangrijke rol bij de ontwikkeling van maagkanker, vooral wanneer er meerdere gevallen in een gezin zijn.

Personen met Helicobacter pylori-infectie
Mensen die besmet zijn met de bacterie Helicobacter pylori, vooral als de infectie chronisch is, lopen een aanzienlijk verhoogd risico op het ontwikkelen van maagkanker. Dit geldt vooral voor mensen die geen behandeling voor de infectie hebben ontvangen.

Mensen die roken
Roken is een belangrijke risicofactor voor maagkanker, vooral wanneer het wordt gecombineerd met andere risicofactoren, zoals een infectie met Helicobacter pylori. Roken verhoogt de kans op het ontwikkelen van maagkanker, vooral in de bovenste delen van de maag.

Soorten maagcarcinoom

Adenocarcinoom

Meer dan 95% van de maagkankergevallen betreft adenocarcinoom, een kwaadaardig gezwel van klierweefsel en epitheelweefsel in de maag.

Lymfoom van de maag

Een minder voorkomende vorm van maagkanker is een lymfoom, dat zich ontwikkelt in het lymfatische weefsel van de maag.

Gastro-intestinale stromale tumoren (GIST)

Gastro-intestinale stromale tumoren (GIST) ontwikkelen zich in de spieren of het bindweefsel van de maagwand en zijn zeldzaam maar agressief.

Symptomen: Pijn boven maagstreek

Beginstadium kanker

In het vroege stadium van maagkanker kunnen de symptomen vaag en niet-specifiek zijn, wat het stellen van een diagnose bemoeilijkt. Veelvoorkomende symptomen in dit stadium zijn halitose (slechte adem), verlies van eetlust, gewichtsverlies, epigastrische pijn (pijn in het bovenste deel van de buik), brandend maagzuur en een opgeblazen gevoel na het eten. Sommige patiënten ervaren een afkeer van vlees (horror carnis). Tekenen van ferriprieve anemie (bloedarmoede door ijzertekort) zoals zwakte en vermoeidheid kunnen ook optreden. Acanthosis nigricans, een aandoening waarbij de huid verdikt en verkleurd is, komt soms voor.

Verspreiding kanker

Wanneer maagkanker zich verspreidt (gemetastaseerd) naar andere delen van het lichaam via direct naastgelegen weefsels, bloed of lymfeklieren, kunnen symptomen variëren afhankelijk van de locatie van de metastasen. Mogelijke symptomen zijn:

• bloed in de ontlasting
• braken
• chronische buikpijn (soms ernstig)
• clubbing (nagelafwijking: trommelstokvingers)
• constipatie of diarree
• maagperforatie (gat in maagwand met ernstige buikpijn en braken)
• een buikzwelling door vochtophoping
• dumpingsyndroom (snelle maaglediging na een maagoperatie)
• geelzucht (icterus)
• slikproblemen

Alarmsymptomen

Er zijn verschillende symptomen die kunnen wijzen op maagkanker. Het is belangrijk om medische hulp in te schakelen bij het optreden van een of meer van deze symptomen.

Onverklaarbaar gewichtsverlies
Gewichtsverlies zonder duidelijke oorzaak is een veelvoorkomend symptoom van maagkanker. Dit kan optreden doordat de tumor de normale werking van de maag verstoort, waardoor de opname van voedingsstoffen wordt beïnvloed.

Maagpijn en ongemak
Pijn in de maagstreek of een gevoel van volheid na het eten, zelfs bij kleine hoeveelheden voedsel, kan een teken zijn van maagkanker. Dit wordt vaak geassocieerd met een gevoel van misselijkheid en indigestie.

Bloed in de ontlasting of braken
Bloed in de ontlasting (wat kan leiden tot zwarte, teerachtige ontlasting) of braken van bloed (hematemesis) zijn ernstige symptomen die kunnen wijzen op interne bloedingen veroorzaakt door een maagtumor.

Misselijkheid en braken
Misselijkheid en braken, vooral wanneer ze gepaard gaan met een verlies van eetlust, kunnen ook wijzen op maagkanker. Deze symptomen kunnen optreden als gevolg van verstopping of blokkades in de maag door de tumor.

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek

De diagnose van maagkanker wordt vaak bevestigd door een gastroscopie (inwendig kijkonderzoek van de maag) met biopsie (weefselmonstername). Dit wordt gevolgd door beeldvormende onderzoeken zoals een röntgenfoto van de maag en slokdarm, en een echografie van de maagwand (echo-endoscopie). Om het stadium van de kanker te bepalen, kunnen aanvullende onderzoeken nodig zijn, zoals een CT-scan van de borstkas en buik, een PET-scan, en/of diagnostische laparoscopie (inwendig kijkonderzoek van de buikholte).

Differentiële diagnoses

Gezien de onduidelijke symptomen in het beginstadium, kunnen andere aandoeningen de symptomen van maagkanker nabootsen. Differentiële diagnoses omvatten:

• acute gastritis (maagslijmvliesontsteking)
• atrofische gastritis
• bacteriële gastro-enteritis (buikgriep door bacteriën)
• chronische gastritis (aanhoudende ontsteking van het maagslijmvlies)
• maagzweer
• non-Hodgkin lymfoom
• slokdarmstrictuur (vernauwing van de slokdarm)
• kwaadaardige gezwellen van de dunne darm (dunnedarmkanker)
• oesofagitis (slokdarmontsteking)
• slokdarmkanker
• virale gastro-enteritis (buikgriep door een virus)

Behandeling via chirurgie, chemotherapie en/of radiotherapie

Zelfzorg en preventie

Een gezonde voeding met veel verse groenten en fruit kan het risico op maagkanker helpen verlagen. Het vermijden van zeer zoute, gekruide en gerookte voedingsmiddelen, evenals het handhaven van een gezond gewicht en stoppen met roken zijn belangrijke preventieve maatregelen. Regelmatige controle van medicatiegebruik, vooral bij langdurig gebruik van NSAID's en aspirine, is cruciaal, omdat deze medicijnen soms bijdragen aan maagkanker.

Professionele medische zorg

Bij een vroege diagnose kan de arts het verdachte maagslijmvlies verwijderen via endoscopie (gastroscopie). Chirurgie, zoals een (partiële) gastrectomie, kan nodig zijn om een deel van de maag of de gehele maag te verwijderen. Indien er metastasen aanwezig zijn, kan chemotherapie worden toegepast. In andere gevallen kan een combinatie van chirurgische ingreep, radiotherapie en chemotherapie worden aanbevolen. Bij obstructie door de kanker kan de arts een stent plaatsen tussen de maag en de twaalfvingerige darm.

Prognose van maagkanker

De prognose van maagkanker hangt sterk af van het stadium waarin de kanker wordt gediagnosticeerd en de algehele gezondheid van de patiënt.

Vroege diagnose
Als maagkanker in een vroeg stadium wordt ontdekt, kan de prognose aanzienlijk verbeteren. In deze gevallen kan een chirurgische verwijdering van de tumor vaak leiden tot genezing. De 5-jaars overlevingskans is veel hoger bij vroege stadia.

Gevorderde ziekte
In gevallen waar de kanker zich naar andere delen van het lichaam heeft verspreid, zoals de lymfeklieren of andere organen, is de prognose meestal slechter. Chemotherapie en bestraling kunnen nodig zijn om de ziekte te beheersen, maar de kans op genezing is in deze gevallen kleiner.

Levensverwachting
De overlevingskans bij maagkanker varieert, maar de overleving na 5 jaar is over het algemeen 30% voor patiënten in gevorderde stadia. Vroege detectie en behandeling kunnen de overleving echter aanzienlijk verbeteren.

Complicaties van maagkanker

Metastase
Maagkanker kan zich verspreiden naar andere organen zoals de lever, longen en lymfeklieren, wat de behandeling bemoeilijkt en de prognose verslechtert.

Maagperforatie
In gevorderde stadia kan de kanker de maagwand doorbreken, wat leidt tot een maagperforatie. Dit veroorzaakt acute buikpijn en vereist onmiddellijke chirurgische interventie.

Obstructie
De groei van tumoren kan leiden tot een gedeeltelijke of volledige obstructie van de maag, wat problemen met voedselpassage veroorzaakt en kan leiden tot misselijkheid en braken.

Bloeding
Maagkanker kan bloeden, wat kan resulteren in bloedige ontlasting of braken van bloed. Dit kan leiden tot anemie en andere complicaties.

Cachexie
Een ernstige en onverklaarbare gewichtsverlies en verzwakking, bekend als cachexie, kan optreden door de gevolgen van maagkanker en de behandeling ervan.

Preventie van maagkanker

Gezonde voeding
Een voedingspatroon dat rijk is aan verse groenten, fruit en vezels kan helpen het risico op maagkanker te verlagen. Vermijd overmatige consumptie van zoute, gekruide en gerookte voedingsmiddelen.

Stoppen met roken
Roken is een erkende risicofactor voor maagkanker. Het vermijden van tabak kan het risico verminderen.

Beheersing van Helicobacter pylori
Behandeling van een infectie met Helicobacter pylori, die kan bijdragen aan maagzweren en gastritis, kan het risico op maagkanker verlagen.

Regelmatige controles
Voor mensen met een familiegeschiedenis van maagkanker of risicofactoren, kunnen regelmatige medische controles en screening helpen bij de vroege detectie en preventie.

Beperking van alcoholconsumptie
Het beperken van alcoholgebruik kan bijdragen aan een verminderd risico op maagkanker.

Praktische tips voor het leven met / omgaan met maagkanker

Maagkanker is een ernstige aandoening die invloed heeft op de maag en andere delen van het spijsverteringsstelsel. Het is belangrijk om goed geïnformeerd te blijven en effectieve stappen te ondernemen om je gezondheid te ondersteunen tijdens de behandeling en het herstelproces.

Volg de medische adviezen op

Bij de behandeling van maagkanker speelt gastro-enterologie een belangrijke rol. Je arts zal je informeren over de meest geschikte behandelingen, zoals chirurgie, radiotherapie, of chemotherapie. Het is essentieel om alle anesthesie en andere medische richtlijnen op te volgen om complicaties te voorkomen.
Zorg ervoor dat je regelmatig controleafspraken maakt voor opvolging na de behandeling, zodat je arts je voortgang kan monitoren en je de juiste zorg krijgt.

Ondersteun je voedingspatroon

Een evenwichtig voedingspatroon is van groot belang wanneer je te maken hebt met maagkanker. Het kan zijn dat je moeite hebt met eten of dat je dieet moet worden aangepast vanwege je behandeling. Werk samen met een diëtist om een evenwichtig voedingspatroon samen te stellen dat je helpt om je energie op peil te houden en je herstel te bevorderen.
Probeer gemakkelijk verteerbare, voedzame maaltijden te kiezen die rijk zijn aan vitamines en mineralen, en die je maag niet te veel belasten. Vermijd sterk gekruide of vette gerechten die ongemak kunnen veroorzaken.

Zorg voor je mentale gezondheid

De diagnose maagkanker kan mentaal zwaar zijn. Het is belangrijk om je emoties serieus te nemen en steun te zoeken bij vrienden, familie, of een therapeut. Therapie kan je helpen om de psychische belasting van de ziekte en de behandeling beter te verwerken.
Zorg ervoor dat je regelmatig tijd maakt voor ontspanning en activiteiten die je geestelijke gezondheid ondersteunen. Dit kan je helpen om sterker te blijven, zowel mentaal als fysiek, gedurende je behandeling en herstel.

Lees verder

• Maagzweer: Zweer in slijmvlies van maag met branderige pijn
• Maagkrampen: Oorzaken van maagspasmen (krampen in maag)
• Maagbloeding: Symptomen van bloed braken & zwarte ontlasting
• Herhaling kanker (recidief): Soorten, risicofactoren en tips
• Maagpijn: Oorzaken van pijn in maag (pijnlijke maag)