Maagkanker (maagcarcinoom): Kanker in maagslijmvlies

Bij maagkanker (maagcarcinoom, carcinoma ventriculi) ontstaat kanker vanuit het maagslijmvlies. De precieze oorzaak van kanker in de maag is niet gekend, maar aandoeningen, medische behandelingen, genetische factoren en omgevingsfactoren spelen hierbij zeker een rol. De eerste symptomen van maagkanker zijn vaag zoals maagpijn en misselijkheid. De arts voert een inwendig kijkonderzoek van de maag uit en neemt hierbij weefsel weg om zeker te zijn van maagkanker, en nadien zijn nog meerdere beeldvormende onderzoeken uit. De behandeling van kanker in het maagslijmvlies bestaat vooral uit curatieve of palliatieve chirurgie, radiotherapie en/of chemotherapie. De vooruitzichten zijn meestal niet goed, tenzij de behandeling in een vroeg stadium heeft plaatsgevonden. Dit is het gevolg van de beginsymptomen die de arts vaak verwart met andere, minder ernstige aandoeningen.

• Oorzaken en risicofactoren maagkanker
• Risicofactoren van kanker in maagslijmvlies
• Soorten maagcarcinoom
• Symptomen: Pijn boven maagstreek
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling via chirurgie, chemotherapie en/of radiotherapie
• Prognose van kanker in maag

Oorzaken en risicofactoren maagkanker

Maagkanker begint wanneer kankercellen zich vormen in de bekleding van de maag, het maagslijmvlies. Deze cellen groeien vervolgens langzaam (gedurende vele jaren) uit tot een tumor. Waarom maagkanker precies ontstaat, is onduidelijk, maar wel zijn diverse risicofactoren bekend.

Risicofactoren van kanker in maagslijmvlies

Aandoeningen en medische behandelingen

Atrofische gastritis (maagslijmvliesontsteking met verschrompeling van de maag), pernicieuze anemie (falen van absorptie vitamine B12 met een vitamine B12-tekort als gevolg), een adenoom (soort maagpoliep) dat groter is dan 2 cm en een chronische infectie met de bacterie Helicobacter pylori (de veroorzaker van een maagzweer) zijn potentiële voorlopers van maagkanker. Daarnaast is maagchirurgie voor het behandelen van een maagzweer soms geassocieerd met de totstandkoming van een maagcarcinoom. Een infectie met het Epstein-Barr virus (veroorzaakt klierkoorts) vormt tot slot een risicofactor voor de ziekte.

Andere vormen van kanker

Het risico op het ontwikkelen van maagkanker is verhoogd bij de aanwezigheid van een andere vorm van kanker, zoals slokdarmkanker of een non-Hodgkin lymfoom (kanker die zich ontwikkelt in de witte bloedcellen). Bij mannen is het risico op een maagcarcinoom verhoogd na prostaatkanker, blaaskanker, borstkanker en teelbalkanker. Bij vrouwen neemt het risico op maagkanker toe na eierstokkanker, borstkanker of baarmoederhalskanker.

Genetische factoren

Genetische factoren spelen een rol in de totstandkoming van maagkanker. Soms is namelijk een familiale geschiedenis bekend van de ziekte.

Omgevingsfactoren
Mannen zijn meer dan vrouwen aangetast door kanker in de maag. Het risico neemt tevens toe bij het verouderen (vooral bij 55-plussers), bij overgewicht, bij bloedtype A en bij roken. Een slechte voeding die bestaat uit veel zoute, gekruide en gerookte voedingsmiddelen, veel rood vlees en weinig vers fruit en groenten, evenals het eten van voedsel besmet met de schimmel aflatoxine, zijn andere bijdragende factoren. Bepaalde stoffen of materialen zijn ook gekend als potentiële uitlokkende factor, met name werken met asbest, kolen, metaal, hout of rubber. Het langdurig gebruik van aspirine of NSAID’s (niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen) verhoogt tot slot de kans op maagkanker.

Soorten maagcarcinoom

Verschillende vormen van maagkanker zijn bekend. Meer dan 95% van de patiënten met een maagcarcinoom ontwikkelt een adenocarcinoom (kwaadaardig klierweefsel- en klierepitheelgezwel). Minder voorkomende vormen van maagkanker omvatten een lymfoom van de maag, wat zich ontwikkelt in het lymfatische weefsel (weefsel dat vocht afvoert en infecties bestrijdt) en gastro-intestinale stromale tumoren (GIST), die zich ontwikkelen in de spieren of het bindweefsel van de maagwand.

Symptomen: Pijn boven maagstreek

Beginstadium kanker

In een erg vroeg stadium treden weinig of geen symptomen op waardoor het stellen van een diagnose veelal niet gebeurt. Enkele veel voorkomende symptomen in het beginstadium zijn vaak weinig specifiek zoals halitose (een slechte adem), een verlies aan eetlust, vermagering, epigastrische pijn (pijn boven het maaggebied in het midden van de bovenbuik (maagpijn), brandend maagzuur en een opgeblazen gevoel na het eten van een (kleine) maaltijd. Een afkeer van vlees (horror carnis) komt bij een aantal patiënten met maagkanker ook voor. Bovendien behoren tekenen van ferriprieve anemie (bloedarmoede door ijzertekort) zoals zwakte of vermoeidheid / kankervermoeidheid tot de mogelijkheden. Acanthosis nigricans komt tot slot sporadisch voor bij een maagcarcinoom; hierbij is de huid verdikt en verkleurd.

Verspreiding kanker

Wanneer maagkanker zich verspreid (gemetastaseerd) heeft via direct naastgelegen weefsels, via het bloed of de lymfeklieren, zijn ook andere symptomen mogelijk afhankelijk van de locatie van de metastasen: lever (levermetastasen), longen (longmetastasen), klieren (kliermetastasen) en peritoneum (buikvlies: peritoneummetaasten). Enkele meer ernstige symptomen omvatten:

• bloed in de ontlasting
• braken
• chronische buikpijn (soms ernstig)
• clubbing (nagelafwijking: trommelstokvingers)
• constipatie of diarree
• een maagperforatie (gat in maagwand met ernstige buikpijn en braken)
• een zwelling in de maag (veroorzaakt door ophoping van vocht)
• het dumpingsyndroom (snelle maaglediging na maagoperatie)
• geelzucht (icterus)
• slikproblemen

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek

Een gastroscopie (inwendig kijkonderzoek van de maag) met een biopsiename (stukje weefsel van het maagslijmvlies wegnemen) is nodig, wat dan maagkanker onthult. Daarnaast zijn een röntgenfoto van de slokdarm, de maag en het duodenum (twaalfvingerige darm) en een inwendige echografie van de maagwand (echo-endoscopie) vereist. Voor het bepalen van het kankerstadium (enscenering) is het nodig om een CT-scan van de borstkas en de buik, een PET-scan en/of een diagnostische laparoscopie (inwendig kijkonderzoek van de buikholte) uit te voeren.

Differentiële diagnoses

Door de algemene symptomen die optreden in het beginstadium van de ziekte, maakt de arts soms een foute diagnose. Hij moet met andere woorden aan de hand van de gastroscopie en de vele beeldvormende onderzoeken de diagnose van maagkanker bevestigen. Volgende differentiële diagnoses zijn bekend voor een maagcarcinoom:

• acute gastritis (maagslijmvliesontsteking)
• atrofische gastritis
• bacteriële gastro-enteritis (buikgriep veroorzaakt door bacteriën)
• chronische gastritis (aanhoudende ontsteking van het maagslijmvlies)
• een maagzweer
• een non-Hodgkin lymfoom
• een slokdarmstrictuur (vernauwing in slokdarm met slikproblemen)
• kwaadaardige gezwellen van de dunne darm (dunnedarmkanker)
• oesofagitis (slokdarmontsteking)
• slokdarmkanker
• virale gastro-enteritis (buikgriep veroorzaakt door een virus)

Behandeling via chirurgie, chemotherapie en/of radiotherapie

Zelfzorg

Een gezonde voeding met dagelijks verse groenten en fruit is nodig om het risico op kanker te verlagen. Bij een gezonde en gevarieerde voeding valt ook te denken aan het weglaten van erg zoute, gekruide of gerookte voedingsproducten zoals hotdogs of gerookte kazen. Een gezond gewicht en stoppen met roken zijn tevens nodig om een maagcarcinoom te voorkomen. Het is daarnaast aanbevolen om het medicatiegebruik regelmatig te bekijken met de arts en zich grondig te laten opvolgen, vooral bij het langdurig nemen van NSAID’s en aspirine, omdat deze soms resulteren in maagkanker.

Professionele medische zorg

Diagnosticeert de arts de kanker in een vroeg stadium, dan is hij via endoscopie (inwendig kijkonderzoek van de binnenkant van het lichaam) in staat om het verdachte maagslijmvlies te verwijderen (bij een gastroscopie). Een chirurgische ingreep is echter vaak nodig bij maagkanker om een deel van de maag of de volledige maag te verwijderen ((partiële) gastrectomie). Dit is echter niet goed mogelijk wanneer sprake is van metastasen. Chemotherapie is veelal uitsluitend mogelijk wanneer de arts metastasen detecteert. In andere gevallen krijgt de patiënt naast de chirurgische ingreep zowel radiotherapie als chemotherapie. Soms plaatst de arts een stent tussen de maag en de twaalfvingerige darm wanneer sprake is van een obstructie (verstopping) door de kanker.

Prognose van kanker in maag

De vijfjaarsoverleving bedraagt 20% bij maagkanker, al is dit wel afhankelijk van het tumorstadium. Veelal gebeurt de diagnose echter in een laat stadium omdat de eerste symptomen van een maagcarcinoom niet-specifiek zijn en de arts deze aanvankelijk soms verwart met andere, mildere ziekten.

Lees verder

• Maagzweer: Zweer in slijmvlies van maag met branderige pijn
• Maagkrampen: Oorzaken van maagspasmen (krampen in maag)
• Maagbloeding: Symptomen van bloed braken & zwarte ontlasting
• Herhaling kanker (recidief): Soorten, risicofactoren en tips
• Maagpijn: Oorzaken van pijn in maag (pijnlijke maag)