Maagkanker (maagcarcinoom): Kanker in maagslijmvlies

Bij maagkanker (maagcarcinoom, carcinoma ventriculi) ontstaat kanker vanuit de bekleding van de maag, het maagslijmvlies. Hoewel de precieze oorzaak van maagkanker niet volledig bekend is, spelen aandoeningen, medische behandelingen, genetische factoren en omgevingsfactoren een belangrijke rol. De eerste symptomen van maagkanker zijn vaak vaag en kunnen maagpijn en misselijkheid omvatten. De arts voert doorgaans een inwendig kijkonderzoek (gastroscopie) uit en neemt weefselmonsters om de diagnose te bevestigen. Aanvullende beeldvormende onderzoeken kunnen noodzakelijk zijn. De behandeling van maagkanker omvat meestal curatieve of palliatieve chirurgie, radiotherapie en/of chemotherapie. De vooruitzichten zijn vaak minder gunstig, vooral als de behandeling niet vroegtijdig start. Dit komt doordat de beginsymptomen vaak worden verward met minder ernstige aandoeningen.

• Oorzaken en risicofactoren van maagkanker
• Aandoeningen en medische behandelingen
• Andere vormen van kanker
• Genetische factoren
• Omgevingsfactoren
• Soorten maagcarcinoom
• Adenocarcinoom
• Lymfoom van de maag
• Gastro-intestinale stromale tumoren (GIST)
• Symptomen: Pijn boven maagstreek
• Beginstadium kanker
• Verspreiding kanker
• Diagnose en onderzoeken
• Diagnostisch onderzoek
• Differentiële diagnoses
• Behandeling via chirurgie, chemotherapie en/of radiotherapie
• Zelfzorg en preventie
• Professionele medische zorg
• Prognose van maagkanker
• Complicaties van maagkanker
• Preventie van maagkanker

Oorzaken en risicofactoren van maagkanker

Maagkanker begint wanneer kankercellen zich vormen in de bekleding van de maag, het maagslijmvlies. Deze cellen groeien langzaam uit tot een tumor. De exacte oorzaak van maagkanker is niet bekend, maar verschillende risicofactoren zijn vastgesteld.

Aandoeningen en medische behandelingen

Atrofische gastritis (maagslijmvliesontsteking met verschrompeling van de maag), pernicieuze anemie (gebrek aan vitamine B12 door slechte opname), en een adenoom (maagpoliep) groter dan 2 cm kunnen voorlopers van maagkanker zijn. Chronische infectie met de bacterie Helicobacter pylori, de veroorzaker van een maagzweer, wordt ook als risicofactor beschouwd. Bovendien kan maagchirurgie voor de behandeling van een maagzweer geassocieerd worden met een verhoogd risico op maagcarcinoom. Een infectie met het Epstein-Barr virus, dat klierkoorts veroorzaakt, kan eveneens een risicofactor zijn.

Andere vormen van kanker

Het risico op maagkanker is verhoogd bij de aanwezigheid van andere vormen van kanker, zoals slokdarmkanker of non-Hodgkin lymfoom. Bij mannen kan het risico na prostaatkanker, blaaskanker, borstkanker en teelbalkanker verhoogd zijn. Bij vrouwen kan het risico toenemen na eierstokkanker, borstkanker of baarmoederhalskanker.

Genetische factoren

Genetische factoren spelen een rol bij de ontwikkeling van maagkanker. Een familiaire geschiedenis van maagkanker kan het risico verhogen, vooral bij erfelijke syndromen zoals het Lynch-syndroom en familiaire diffuse maagkanker.

Omgevingsfactoren

Mannen hebben een hoger risico op maagkanker dan vrouwen, en het risico neemt toe met de leeftijd, vooral bij mensen ouder dan 55 jaar. Andere risicofactoren zijn overgewicht, bloedgroep A en roken. Een dieet rijk aan zoute, gekruide en gerookte voedingsmiddelen, veel rood vlees en weinig vers fruit en groenten verhoogt het risico. Voedsel besmet met aflatoxine, een schimmel, kan ook bijdragen aan het risico. Blootstelling aan asbest, kolen, metaal, hout of rubber kan eveneens een risicofactor zijn. Langdurig gebruik van aspirine of NSAID's (niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen) verhoogt ook het risico op maagkanker.

Soorten maagcarcinoom

Adenocarcinoom

Meer dan 95% van de maagkankergevallen betreft adenocarcinoom, een kwaadaardig gezwel van klierweefsel en epitheelweefsel in de maag.

Lymfoom van de maag

Een minder voorkomende vorm van maagkanker is een lymfoom, dat zich ontwikkelt in het lymfatische weefsel van de maag.

Gastro-intestinale stromale tumoren (GIST)

Gastro-intestinale stromale tumoren (GIST) ontwikkelen zich in de spieren of het bindweefsel van de maagwand en zijn zeldzaam maar agressief.

Symptomen: Pijn boven maagstreek

Beginstadium kanker

In het vroege stadium van maagkanker kunnen de symptomen vaag en niet-specifiek zijn, wat het stellen van een diagnose bemoeilijkt. Veelvoorkomende symptomen in dit stadium zijn halitose (slechte adem), verlies van eetlust, gewichtsverlies, epigastrische pijn (pijn in het bovenste deel van de buik), brandend maagzuur en een opgeblazen gevoel na het eten. Sommige patiënten ervaren een afkeer van vlees (horror carnis). Tekenen van ferriprieve anemie (bloedarmoede door ijzertekort) zoals zwakte en vermoeidheid kunnen ook optreden. Acanthosis nigricans, een aandoening waarbij de huid verdikt en verkleurd is, komt soms voor.

Verspreiding kanker

Wanneer maagkanker zich verspreidt (gemetastaseerd) naar andere delen van het lichaam via direct naastgelegen weefsels, bloed of lymfeklieren, kunnen symptomen variëren afhankelijk van de locatie van de metastasen. Mogelijke symptomen zijn:

• bloed in de ontlasting
• braken
• chronische buikpijn (soms ernstig)
• clubbing (nagelafwijking: trommelstokvingers)
• constipatie of diarree
• maagperforatie (gat in maagwand met ernstige buikpijn en braken)
• een buikzwelling door vochtophoping
• dumpingsyndroom (snelle maaglediging na een maagoperatie)
• geelzucht (icterus)
• slikproblemen

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek

De diagnose van maagkanker wordt vaak bevestigd door een gastroscopie (inwendig kijkonderzoek van de maag) met biopsie (weefselmonstername). Dit wordt gevolgd door beeldvormende onderzoeken zoals een röntgenfoto van de maag en slokdarm, en een echografie van de maagwand (echo-endoscopie). Om het stadium van de kanker te bepalen, kunnen aanvullende onderzoeken nodig zijn, zoals een CT-scan van de borstkas en buik, een PET-scan, en/of diagnostische laparoscopie (inwendig kijkonderzoek van de buikholte).

Differentiële diagnoses

Gezien de onduidelijke symptomen in het beginstadium, kunnen andere aandoeningen de symptomen van maagkanker nabootsen. Differentiële diagnoses omvatten:

• acute gastritis (maagslijmvliesontsteking)
• atrofische gastritis
• bacteriële gastro-enteritis (buikgriep door bacteriën)
• chronische gastritis (aanhoudende ontsteking van het maagslijmvlies)
• maagzweer
• non-Hodgkin lymfoom
• slokdarmstrictuur (vernauwing van de slokdarm)
• kwaadaardige gezwellen van de dunne darm (dunnedarmkanker)
• oesofagitis (slokdarmontsteking)
• slokdarmkanker
• virale gastro-enteritis (buikgriep door een virus)

Behandeling via chirurgie, chemotherapie en/of radiotherapie

Zelfzorg en preventie

Een gezonde voeding met veel verse groenten en fruit kan het risico op maagkanker helpen verlagen. Het vermijden van zeer zoute, gekruide en gerookte voedingsmiddelen, evenals het handhaven van een gezond gewicht en stoppen met roken zijn belangrijke preventieve maatregelen. Regelmatige controle van medicatiegebruik, vooral bij langdurig gebruik van NSAID's en aspirine, is cruciaal, omdat deze medicijnen soms bijdragen aan maagkanker.

Professionele medische zorg

Bij een vroege diagnose kan de arts het verdachte maagslijmvlies verwijderen via endoscopie (gastroscopie). Chirurgie, zoals een (partiële) gastrectomie, kan nodig zijn om een deel van de maag of de gehele maag te verwijderen. Indien er metastasen aanwezig zijn, kan chemotherapie worden toegepast. In andere gevallen kan een combinatie van chirurgische ingreep, radiotherapie en chemotherapie worden aanbevolen. Bij obstructie door de kanker kan de arts een stent plaatsen tussen de maag en de twaalfvingerige darm.

Prognose van maagkanker

De vijfjaarsoverleving voor maagkanker bedraagt ongeveer 20%, afhankelijk van het stadium van de ziekte bij diagnose. De diagnose wordt vaak in een laat stadium gesteld, omdat de vroege symptomen vaak niet-specifiek zijn en gemakkelijk kunnen worden verward met andere aandoeningen. Vroegtijdige detectie en behandeling verbeteren echter de overlevingskansen aanzienlijk.

Complicaties van maagkanker

Metastase

Maagkanker kan zich verspreiden naar andere organen zoals de lever, longen en lymfeklieren, wat de behandeling bemoeilijkt en de prognose verslechtert.

Maagperforatie

In gevorderde stadia kan de kanker de maagwand doorbreken, wat leidt tot een maagperforatie. Dit veroorzaakt acute buikpijn en vereist onmiddellijke chirurgische interventie.

Obstructie

De groei van tumoren kan leiden tot een gedeeltelijke of volledige obstructie van de maag, wat problemen met voedselpassage veroorzaakt en kan leiden tot misselijkheid en braken.

Bloeding

Maagkanker kan bloeden, wat kan resulteren in bloedige ontlasting of braken van bloed. Dit kan leiden tot anemie en andere complicaties.

Cachexie

Een ernstige en onverklaarbare gewichtsverlies en verzwakking, bekend als cachexie, kan optreden door de gevolgen van maagkanker en de behandeling ervan.

Preventie van maagkanker

Gezonde voeding

Een dieet rijk aan verse groenten, fruit en vezels kan helpen het risico op maagkanker te verlagen. Vermijd overmatige consumptie van zoute, gekruide en gerookte voedingsmiddelen.

Stoppen met roken

Roken is een erkende risicofactor voor maagkanker. Het vermijden van tabak kan het risico verminderen.

Beheersing van Helicobacter pylori

Behandeling van een infectie met Helicobacter pylori, die kan bijdragen aan maagzweren en gastritis, kan het risico op maagkanker verlagen.

Regelmatige controles

Voor mensen met een familiegeschiedenis van maagkanker of risicofactoren, kunnen regelmatige medische controles en screening helpen bij de vroege detectie en preventie.

Beperking van alcoholconsumptie

Het beperken van alcoholgebruik kan bijdragen aan een verminderd risico op maagkanker.

Lees verder

• Maagzweer: Zweer in slijmvlies van maag met branderige pijn
• Maagkrampen: Oorzaken van maagspasmen (krampen in maag)
• Maagbloeding: Symptomen van bloed braken & zwarte ontlasting
• Herhaling kanker (recidief): Soorten, risicofactoren en tips
• Maagpijn: Oorzaken van pijn in maag (pijnlijke maag)