Maagkrampen: Oorzaken van maagspasmen (krampen in maag)

Maagspasmen (maagkrampen) zijn krampende pijnklachten die voelbaar zijn rond de maag. Deze krampen treden op wanneer de spieren in de maag en darm samentrekken. Deze spasmen variëren in intensiteit en duur. Meestal verschijnen de krampen met tussenpozen, maar spasmen zijn soms ook chronisch. Meestal veroorzaken maagkrampen geen schade aan het lichaam, maar ze wijzen mogelijk wel op een onderliggende aandoening waarvoor een medische behandeling vereist is. De vooruitzichten voor patiënten met maagkrampen hangen af van de onderliggende oorzaak. Maagspasmen verdwijnen vaak zonder behandeling of met zelfzorgmaatregelen. In bepaalde omstandigheden is medische zorg nodig.

• Oorzaken van maagkrampen
• Constipatie
• Galstenen
• Gasvorming
• Gastritis en gastro-enteritis
• Ileus en gastroparese
• Infectieuze colitis
• Inflammatoire darmaandoening
• Ischemische enteritis en colitis
• Maagzweren
• Prikkelbaredarmsyndroom
• Spieroverbelasting
• Stress
• Uitdroging
• Voeding
• Zuurbranden
• Zwangerschap
• Symptomen
• Alarmsymptomen bij spasmen in maag
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van maagspasmen
• Huismiddeltjes
• Medicatie
• Preventie van krampen in maag

Oorzaken van maagkrampen

Constipatie

Bekende symptomen van constipatie zijn onder meer:

• een opgeblazen gevoel in de maag
• kleine of harde ontlasting passeren
• krampen en spasmen
• weinig ontlasting hebben (meestal minder dan drie per week)
• zich inspannen om ontlasting te passeren

Galstenen

In de galblaas vormen zich galstenen (harde afzettingen in galblaas met galkoliek). Meestal bestaan deze stenen uit cholesterol. De galblaas trekt hard samen wanneer galstenen aanwezig zijn, maar ook de maag knijpt hard samen met een kramp in de maag als resultaat.

Gasvorming

Spasmen in de maag komen tot stand door te veel ingesloten lucht in de maag. De spieren in de darmen proberen het opgehoopte gas namelijk te laten ontsnappen. Overtollig lucht in de maag leidt soms ook tot de drang om een wind of boer te laten, een gevoel van volheid, een opgeblazen gevoel en (scherpe) maagpijn.

Gastritis en gastro-enteritis

Gastritis is een ontsteking van het maagslijmvlies. Bij gastro-enteritis (buikgriep) zijn zowel de maag als de darmen ontstoken. Meestal leiden infecties tot deze aandoeningen. Gastritis en gastro-enteritis gaan eveneens gepaard met volgende tekenen braken, buikpijn, diarree (alleen bij gastro-enteritis), een opgeblazen gevoel en misselijkheid.

Ileus en gastroparese

Dankzij golfbewegingen (peristaltiek) gaat het voedsel door de darmen. Wanneer de peristaltiek vertraagt of stopt, is sprake van een ileus (gestopte darmbewegingen met verstopping van darmen). Dit is het gevolg van chirurgie, een gebrek aan lichaamsbeweging, een infectie, een ontsteking of het gebruik van verdovende middelen. Andere symptomen van ileus zijn onder andere braken, buikpijn en misselijkheid. Een ileus waarbij de maag is betrokken, staat bekend als ‘gastroparese’ (vertraagde maaglediging, vaak veroorzaakt door diabetes mellitus). Dit leidt eveneens tot maagkrampen, vooral na de maaltijd.

Infectieuze colitis

Colitis is de medische term voor een ontsteking van de dikke darm (colon). Als de ontsteking resulteert uit een infectie, is sprake van infectieuze colitis. Andere symptomen zijn maagkrampen, diarree, frequente stoelgang en uitdroging. Infectieuze colitis is het gevolg van het eten van besmet voedsel of water dat ziekteverwekkers zoals E. coli, Salmonella of Giardia bevat.

Inflammatoire darmaandoening

Een inflammatoire darmaandoening verwijst naar een chronische aandoening waarbij een ontsteking van het spijsverteringskanaal ontstaat. Bekende voorbeelden van een darmontstekingsaandoening zijn de ziekte van Crohn (aandoening met diarree en buikpijn) en colitis ulcerosa (chronische darmziekte met diarree). Beide aandoeningen veroorzaken spasmen en andere symptomen, waaronder constipatie, de drang om zich vaak te ontlasten, diarree, gewichtsverlies, koorts, nachtzweten en vermoeidheid.

Ischemische enteritis en colitis

Wanneer een slechte bloedtoevoer een ontsteking van de dikke darm veroorzaakt, staat dit bekend als ischemische colitis. Wanneer de dunne darm getroffen is, spreken artsen over ischemische enteritis. Beide aandoeningen leiden tot maagkrampen en andere symptomen, waaronder braken, diarree, een verminderde eetlust, koorts en misselijkheid.

Maagzweren

Bij patiënten met een maagzweer ontstaat een zweer in de maagwand of in de twaalfvingerige darm. Maagspasmen en branderige pijn in de maag komen hierbij regelmatig tot stand.

Prikkelbaredarmsyndroom

Bij het prikkelbaredarmsyndroom lijkt het spijsverteringskanaal onbeschadigd, maar toch komen symptomen tot uiting zoals buikpijn, constipatie, diarree, een opgeblazen gevoel, gasvorming en ook krampen in de maag.

Spieroverbelasting

Wanneer de buikspieren te hard of te vaak moeten werken, leidt dit tot maagkrampen. Patiënten die regelmatig sit-ups doen, lopen het meeste risico. Andere symptomen van de spieroverbelasting zijn pijn die verergert bij bewegingen en gevoelige spieren.

Stress

Stress en angst leiden sneller tot krampen in de maag, wat vooral te zien is bij kinderen die met vaak met buikpijn, maagpijn en maagkrampen kampen.

Uitdroging

Uitdroging veroorzaakt elektrolytenstoornissen in het lichaam met name hyponatriëmie (een tekort aan natrium in het bloed) en hypokaliëmie (een tekort aan kalium in het bloed). Spieren hebben deze voedingsstoffen nodig voor een correcte functie. Spierkrampen verschijnen wanneer de spieren te weinig vitaminen en voedingsstoffen bezitten. Bijkomende symptomen van uitdroging zijn donkere urine, duizeligheid, extreme dorst (polydipsie) en hoofdpijn.

Voeding

Door te veel of te snel eten, moet het lichaam extra hard werken, wat leidt tot lichte maagkrampen. Tevens leiden vette, pikante en suikerrijke voedingsmiddelen en drank met cafeïne mogelijk tot de krampen. Ook suikervrije voedingsmiddelen zijn vaak een boosdoener; ze bevatten namelijk vaak sorbitol. Sorbitol staat er voor bekend om bij gevoelige personen maagkrampen te veroorzaken. Overmatig alcoholgebruik is verder een andere risicofactor voor maagspasmen. Een voedselvergiftiging is een andere oorzaak van maagkrampen. Hierbij consumeert een patiënt besmette dranken of voedingsmiddelen.

Zuurbranden

Verder veroorzaken brandend maagzuur of zuurbranden (gastro-oesofageale reflux) vaak krampen in de maag en oprispingen. De zure maaginhoud komt hierbij terug in de slokdarm terecht.

Zwangerschap

Tijdens de zwangerschap treden veranderingen op in het lichaam waardoor mogelijk maagspasmen ontstaan. Meestal zijn deze krampen geen ernstig symptoom, maar wanneer dit regelmatig optreedt of erg pijnlijk is, moet een zwangere vrouw een arts bezoeken. Bij Braxton-Hicks samentrekkingen komen ook spasmen in de maag tot stand. Hierbij treden valse weeën op waarbij de baarmoederspieren gespannen en strakker zijn gedurende dertig seconden tot twee minuten. De weeën komen niet vaak voor, zijn onregelmatig van intensiteit en voelen eerder ongemakkelijk dan pijnlijk aan. Verder ervaren veel zwangere vrouwen gasvorming in de maag als gevolg van een toename van progesteron in het lichaam. De spieren van de maag en de baarmoeder strekken zich verder uit tijdens de zwangerschap om de groeiende baby voldoende ruimte te geven, wat mogelijk pijn of spasmen met zich meebrengt. Bij ernstige maagkrampen, bloedingen of heel veel pijn is medische hulp wel nodig. Verder veroorzaken bewegingen of het trappen van de groeiende baby ook maagkrampen, wat vooral voelbaar is in het tweede zwangerschapstrimester.

Symptomen

Veel patiënten beschrijven maagkrampen als krampachtige pijn die voelbaar is rond de maag. De patiënt ervaart hierdoor plots opkomende snijdende pijnscheuten rond de navel. Deze pijn houdt afhankelijk van de oorzaak enkele seconden tot enkele minuten aan. Verder neemt de patiënt vaak een ingeklapte houding aan bij het voelen van een pijnscheut, wat het gevolg is van een plotse pijnscheut bij de navel. De patiënt krijgt bovendien te maken met uitstralingspijn die voelbaar is pijn achter het borstbeen (retrosternale pijn). Verder kampt hij met volgende tekenen: boeren, een gevoel dat voedsel blijft hangen in het lichaam, een overvol gevoel en een opgeblazen gevoel. Verder zijn een verminderde eetlust, misselijkheid en zuurbanden eveneens kenmerkend bij maagkrampen.

Alarmsymptomen bij spasmen in maag

In veel gevallen verdwijnen maagkrampen vanzelf en zijn ze geen reden tot bezorgdheid. Maagspasmen die echter ernstig of frequent optreden, wijzen soms op een ernstiger aandoening. Als één van de volgende symptomen optreedt, is onmiddellijk medische hulp nodig:

• ademhalingsproblemen
• bloed in de ontlasting
• braken
• een gele huid
• emotionele stress als gevolg van spasmen
• ernstige pijn
• gewichtsverlies
• koorts
• pijn op de borst

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek
De arts bevraagt de patiënt over de symptomen, bijvoorbeeld wanneer de spasmen opgetreden zijn alsook of de krampen optreden door bepaalde situaties. Soms vraagt de arts aan de patiënt om de maagkrampen bij te houden, alsook om op te schrijven wat hij die dag gegeten heeft alsook welke fysieke activiteiten heeft uitgevoerd. Hierdoor probeert de arts de oorzaak te achterhalen.

Diagnostisch onderzoek
Na het uitvoeren van een lichamelijk onderzoek en het bevragen van de medische geschiedenis van de patiënt, diagnosticeert de arts de maagkrampen op basis van beeldvormende onderzoeken zoals een echografie of een CT-scan en een bloedonderzoek

Behandeling van maagspasmen

Huismiddeltjes

Veel patiënten gebruiken huismiddeltjes voor het verlichten van maagkrampen. Zwangere vrouwen nemen wel steeds eerst contact op met de arts alvorens huismiddeltjes te proberen, want deze zijn niet altijd geschikt of veilig.

Ademen
Goed en gelijkmatig blijven ademen is essentieel, want de adem inhouden verergert vaak de klachten.

Epsom-zoutbaden
Warme baden met Epsom-zouten behandelen vele krampen en spasmen. Het warme water ontspant de spieren en de Epsom-zouten bevatten veel magnesium, wat spierkrampen vermindert.

Massage
Het voorzichtig masseren van de buikspieren verbetert de bloedcirculatie en verlicht de krampen in de maag.

Natuurlijke middeltjes
Gember en pepermuntolie zijn voorts bekende krampstillende middelen.

Rechtstaan
Rechtstaan vermindert vaak pijnscheuten omdat patiënten zich hierdoor vlotter ontspannen.

Rust
Patiënten die maagspasmen als gevolg van spierspanning moeten hun buikspieren voldoende laten rusten en buikspieroefeningen vermijden.

Vochtinname
Veel water drinken voorkomt uitdrogingsverschijnselen. Sportdranken die elektrolyten aanvullen, zijn ook nuttig maar de patiënt moet deze met mate gebruiken omdat ze vaak veel suiker bevatten.

Warmte
Het aanbrengen van een warmtepak of een fles met warm water op de maag ontspant de spieren en verlicht spasmen.

Medicatie

Zowel vrij verkrijgbare als voorgeschreven medicijnen zijn beschikbaar voor het behandelen van maagkrampen. De gebruikte medicatie hangt af van de onderliggende oorzaak van de maagkrampen. Volgende medicijnen zijn inzetbaar:

• Aminosalicylaten en corticosteroïden: Deze geneesmiddelen behandelen vormen van een inflammatoire darmaandoening.
• Antacida of protonpompremmers (PPI's): Deze medicijnen verminderen het maagzuur wat bijdraagt aan spasmen veroorzaakt door gastritis.
• Antibiotica: Bacteriële infecties die gastritis of gastro-enteritis veroorzaken, behandelt de arts met antibiotica.
• Krampstillende medicijnen: Patiënten met het prikkelbaredarmsyndroom zijn gebaat bij krampstillende medicatie.
• Pijnstillers: ibuprofen (Advil, Motrin) of paracetamol (Tylenol) verlichten de pijn.

Preventie van krampen in maag

Het voorkomen van maagkrampen is mogelijk door het volgen van volgende maatregelen:

Onderliggend probleem behandelen
Maagspasmen die het gevolg zijn van een aandoening, verdwijnen of verminderen zodra de aandoening onder controle is door medicatie en/of veranderingen in de levensstijl.

Spieren niet overbelasten
Het is belangrijk om de spieren niet te overbelasten; dit leidt namelijk tot schade aan de spieren en spierkrampen. Voldoende drinken, een goede houding en regelmatig rusten voorkomen spasmen.

Voedingsaanpassingen
Het is belangrijk om problematisch voedsel te beperken, zoals alcohol, gekruid voedsel, erg koude dranken en vetrijke voedingsmiddelen. Verder leiden sommige voedingsmiddelen bij patiënten met gastritis, het prikkelbaredarmsyndroom en een inflammatoire darmaandoening tot problemen. De patiënt experimenteert zelf om deze dan te vermijden of beperken of anders krijgt hij adviezen van een diëtist of voedingsdeskundige. Voor het verminderen van een pijnlijke gasophoping (ingesloten lucht) is het verstandig om de vezelinname te beperken.

Voldoende drinken
Uitdroging leidt tot maagkrampen, dus het is essentieel om voldoende vocht (liefst water) te drinken (1,5 tot 2 liter water per dag). Mensen moeten ook meer drinken bij warm weer en tijdens een intensieve training.

Lees verder

• Indigestie (dyspepsie): Maagklachten na het eten of drinken
• Buikpijn of maagpijn na het eten: Oorzaken en symptomen
• Maagbloeding: Symptomen van bloed braken & zwarte ontlasting
• Maagpijn: Oorzaken van pijn in maag (pijnlijke maag)
• Maagzweer: Zweer in slijmvlies van maag met branderige pijn