Pijn achter het borstbeen (retrosternale pijn): Oorzaken

Het borstbeen (sternum) is een plat bot dat zich in het midden van de borst bevindt. Retrosternale pijn is pijn die zich voordoet achter (retro) het bot van het borstbeen. Deze vorm van pijn op de borst komt bij de meeste personen op een bepaald moment in het leven voor, bijvoorbeeld door brandend maagzuur. Diverse andere oorzaken zijn bekend voor retrosternale pijn op de borst. Niet altijd is de oorzaak ernstig, maar in sommige gevallen, zoals bijvoorbeeld bij een hartprobleem, is een snelle diagnose en medische behandeling vereist. Medicijnen behandelen tot slot de meeste oorzaken van retrosternale pijn, al is soms een medische procedure of chirurgische ingreep nodig om het onderliggende probleem van pijn achter het borstbeen te herstellen.

• Organen achter het borstbeen
• Oorzaken van retrosternale pijn
• Buikproblemen
• Hartproblemen
• Luchtwegproblemen
• Orthopedische problemen
• Tumoren
• Andere oorzaken
• Geassocieerde symptomen
• Ademhalingsproblemen, hoesten of koorts
• Slikproblemen
• Uitstralingspijn naar de arm
• Zure smaak in de mond
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van pijn achter het borstbeen
• Prognose van pijn achter het borstbeen
• Complicaties van retrosternale pijn
• Preventie van retrosternale pijn

Organen achter het borstbeen

Achter het borstbeen bevinden zich de volgende structuren:

• De grote bloedvaten: Deze omvatten onder andere de aorta en de longslagaders, die bloed vervoeren naar en van het hart.
• De luchtpijp (trachea): De luchtpijp is de buis die lucht van de keel naar de longen leidt en bevindt zich centraal in de borstholte.
• De oorsprong van de bronchi: Dit zijn de vertakkingen van de luchtpijp die de lucht naar de verschillende longkwabben verdelen.
• De slokdarm: De slokdarm is de buis die voedsel en vloeistoffen van de mond naar de maag transporteert.
• De wervels van de nek (cervicaal) en de borstwand (thoracaal): Deze wervels vormen de ruggengraat en ondersteunen de borstkas.
• Het hart: Dit vitaal orgaan bevindt zich in het midden van de borstholte en pompt bloed door het lichaam.
• Restanten van de thymusklier: De thymusklier is betrokken bij de ontwikkeling van het immuunsysteem, vooral tijdens de kindertijd.

Daarnaast overlappen organen en weefsels elkaar gedeeltelijk in het centrale gedeelte van de borstholte. Hierdoor kunnen deze structuren ook gedeeltelijk in het gebied achter het borstbeen liggen. Dit geldt voor:

• Het mediastinum: Het gebied tussen de longen, dat belangrijke structuren zoals de hartzakjes en de bloedvaten bevat.
• Het pericardium: Het membraan dat het hart omhult en beschermt.
• De pleura: De dubbele laag van membranen die de longen omhult en de binnenkant van de borstholte bekleedt.
• De longen: De ademhalingsorganen die verantwoordelijk zijn voor de gasuitwisseling.

Verder veranderen de borstholte en de omliggende structuren tijdens het in- en uitademen, wat ook retrosternale pijn kan veroorzaken. Dit gebeurt omdat de ademhalingsbewegingen invloed hebben op de positie en spanning van de betrokken structuren.

De pijn achter het borstbeen is echter niet altijd uitsluitend afkomstig van deze lichaamsstructuren. Soms kan de pijn uitstralen vanuit andere lichaamsdelen of een andere oorzaak hebben, zoals:

• Uitstralingspijn: Pijn die vanuit een ander lichaamsdeel uitstraalt naar de regio achter het borstbeen.
• Verwijzende pijn: Pijn die door andere aandoeningen kan worden doorgegeven aan het gebied achter het borstbeen.

Het is daarom belangrijk om de oorzaak van retrosternale pijn grondig te onderzoeken om de juiste diagnose te stellen en een effectieve behandeling te vinden.

Oorzaken van retrosternale pijn

Buikproblemen

Door problemen met het spijsverteringskanaal ontstaat vaak pijn achter het borstbeen.

• een slokdarmscheur
• een slokdarmzweer
• galkoliek (buikpijn door galsteen die galweg blokkeert)
• gastritis (een ontsteking van het maagslijmvlies)
• gastroduodenale ulcus (een maagzweer)
• gastro-oesofageale reflux (symptomen van brandend maagzuur)
• het Boerhaave-syndroom
• het Mallory-Weiss-syndroom (scheur met bloeding in slokdarm)
• oesofagitis (een slokdarmontsteking)
• pancreatitis (een alvleesklierontsteking met buikpijn)
• slokdarmkrampen

Hartproblemen

Diverse hartaandoeningen kunnen mogelijk leiden tot pijn achter het borstbeen. Deze ernstige aandoeningen wil de arts altijd eerst uitsluiten wanneer een patiënt met pijn op de borst achter het borstbeen kampt:

• angina pectoris (pijn op de borst, teken van een hartaanval)
• aortastenose (vernauwing van een aortaklep in het hart)
• cardiomyopathie (een hartspieraandoening)
• een aortadissectie (scheur in de wand van de aorta met pijn op de borst)
• een hartaanval (beperkte bloedstroom naar het hart)
• een hypertensieve crisis
• hartfibrillatie
• mitralisklepprolaps (bloed stroomt terug naar de linkerboezem)
• pericarditis (ontsteking van het vlies rond het hart = hartzakje)

Luchtwegproblemen

Diverse longaandoeningen en luchtwegproblemen kunnen pijn achter het borstbeen veroorzaken:

• antrax (miltvuur: infectie met symptomen aan huid en longen)
• een longembolie (afsluiting van een slagader in de longen)
• een longontsteking
• hemothorax (bloed tussen de borstwand en de long)
• mediastinitis (ontsteking van de borstkasruimte tussen de longen)
• pleuritis (borstvliesontsteking met pijn op de borst)
• pleurodynie (pijn aan het borstvlies)
• pneumomediastinum (vrije lucht in de ruimte tussen de longen)
• pneumothorax (klaplong: lucht tussen de borstwand en de longen)
• tracheïtis (ontsteking van de luchtpijp)

Orthopedische problemen

Diverse orthopedische problemen kunnen pijn achter het sternum (borstbeen) veroorzaken:

botmetastasen (uitzaaiingen van kanker in de botten)

• het SAPHO-syndroom
• het Tietze-syndroom (reumatische aandoening met pijn op de borst)
• osteofyten (benige botuitsteeksels rond gewrichten) in de regio van het borstbeen
• ziekte van Bechterew (blijvende gewrichtsverstijving)

Tumoren

Goedaardige of kwaadaardige tumoren (zoals slokdarmkanker en longkanker) in de buurt van het borstbeen vormen een belangrijke oorzaak van retrosternale pijn.

Andere oorzaken

Verder zijn enkele andere oorzaken bekend van pijn achter het borstbeen:

• een gemaskeerde depressie
• gordelroos (infectie met huiduitslag en symptomen aan gezicht)
• intercostale neuralgie (zenuwpijn tussen de ribben)

Geassocieerde symptomen

Hoe een patiënt retrosternale pijn ervaart, is individueel bepaald. Vaak kampen patiënten met milde tot ondraaglijke brandende, stekende, drukkende en/of plettende pijn op de borst die variabel is in frequentie (constant, met tussenpozen, éénmalig) en duur (acuut of chronisch). Vaak gaan geassocieerde symptomen gepaard met dit type pijn, wat dan voor de arts nuttig is voor het opsporen van de onderliggende oorzaak.

Ademhalingsproblemen, hoesten of koorts

Deze symptomen wijzen in de richting van luchtwegaandoeningen die retrosternale pijn veroorzaken tijdens een normale ademhaling. Meestal verergert de pijn tijdens de ademhaling. Ook hoesten patiënten vaak bloederig sputum (slijm) op (natte hoest). Een verminderde eetlust komt ook voor bij luchtwegaandoeningen.

Slikproblemen

Wanneer slikproblemen ontstaan bij het doorslikken van vast voedsel, is dit vaak een teken van een belemmering van de slokdarm of een vorm van kanker in de slokdarm.

Uitstralingspijn naar de arm

Wanneer de patiënt kampt met uitstralingspijn in de arm (armpijn), de kaak (kaakpijn), de nek (nekpijn) of de buik (buikpijn), is dit vaak te wijten aan hartproblemen waarvoor zo snel mogelijk medische hulp vereist is. Andere tekenen van mogelijke hartproblemen zijn een verandering in de kleur van de nagels en veranderingen in de kleur van de tong (cyanose: blauwzucht = tekort aan zuurstof aan de weefsels), een verhoogde hartslag (tachycardie), meer zweten (hyperhidrose), kortademigheid, duizeligheid, flauwvallen, misselijkheid en/of braken.

Zure smaak in de mond

Een zure smaak in de mond treedt vaak ’s nachts of bij het gaan liggen op; dit is vaak te wijten aan zure reflux.

Diagnose en onderzoeken

Door de locatie van retrosternale pijn, verwarren patiënten dit vaak met een symptoom van verschillende hartaandoeningen, wat angst oplevert. De arts wil bijgevolg diverse onderzoeken uitvoeren om hartproblemen als oorzaak uit te sluiten. Meestal ligt het probleem namelijk niet aan het hart, maar het is wel mogelijk en daarom voert de arts diverse hartonderzoeken uit, zoals een echocardiografie (hartfilmpje) en een elektrocardiografie (meting van de elektrische activiteit van het hart). Beeldvormende onderzoeken zoals een röntgenfoto van de borstkas (thoraxfoto), een MRI-scan of een CT-scan zijn nodig om sommige aandoeningen (zoals tumoren) te bevestigen of uit te sluiten. In sommige gevallen, bijvoorbeeld bij een infectie, is een bloedonderzoek ook nuttig.

Behandeling van pijn achter het borstbeen

De behandeling van retrosternale pijn op de borst is afhankelijk van de onderliggende oorzaak, want pas dan is de arts in staat om de juiste behandeling uit te voeren. Hartproblemen vereisen een grondige controle, want soms zijn niet-invasieve ingrepen nodig om de oorzaak van pijn op de borst goed te behandelen. Dergelijke medische procedures vinden vooral plaats bij patiënten met het acuut coronair syndroom, waarbij een verstopping van de bloedvaten van het hart tot stand komt, waardoor de bloedstroom afgeremd is. Bij meer algemene oorzaken van retrosternale pijn op de borst, zoals bij zure reflux, is het gebruik van medicijnen om maagzuur te verminderen (antacida, protonpompremmers) vaak aangewezen.

Prognose van pijn achter het borstbeen

De prognose van retrosternale pijn hangt sterk af van de onderliggende oorzaak. Hier zijn enkele algemene richtlijnen:

• Goedaardige oorzaken: Bij aandoeningen zoals brandend maagzuur of milde spijsverteringsproblemen is de prognose doorgaans goed. Deze aandoeningen reageren vaak goed op medicatie en aanpassingen in levensstijl, en de symptomen kunnen vaak worden verlicht of opgelost.
• Hartaandoeningen: Voor patiënten met hartgerelateerde oorzaken van retrosternale pijn, zoals angina pectoris of een hartaanval, is de prognose afhankelijk van de snelheid en effectiviteit van de behandeling. Vroegtijdige interventie en een passende behandeling kunnen de prognose verbeteren en complicaties verminderen.
• Luchtweg- en longaandoeningen: De prognose voor aandoeningen zoals longontsteking of pleuritis hangt af van de ernst van de aandoening en de reactie op behandeling. Veel van deze aandoeningen kunnen succesvol worden behandeld met medicijnen en andere therapieën, hoewel sommige gevallen langdurige zorg kunnen vereisen.
• Kanker: Voor patiënten met tumoren of kanker in de borstholte is de prognose variabel en afhankelijk van het type kanker, de stadia en de behandelingsopties. Vroege detectie en agressieve behandeling kunnen de vooruitzichten verbeteren, maar sommige kankersoorten hebben een meer uitdagende prognose.
• Orthopedische en andere aandoeningen: Prognoses voor aandoeningen zoals het Tietze-syndroom of botmetastasen variëren op basis van de aard van de aandoening en de behandelingsreactie. Behandeling kan de symptomen verminderen en de functie verbeteren, hoewel sommige aandoeningen mogelijk een langdurige of chronische zorg vereisen.

Het is cruciaal om de specifieke oorzaak van retrosternale pijn vast te stellen om een accurate prognose te geven en een effectief behandelplan op te stellen.

Complicaties van retrosternale pijn

• Fracturen: Een veelvoorkomende complicatie is de verzwakking van het bot door de aanwezigheid van de tumor, wat kan leiden tot breuken of fracturen, vooral als de tumor een aanzienlijk deel van het bot uitrekt of verzwakt.
• Chondrosarcoom: Hoewel zeldzaam, kan een enchondroom in sommige gevallen uitgroeien tot een kwaadaardig gezwel, bekend als chondrosarcoom. Dit is een ernstige complicatie die aanvullende behandeling en controle vereist.
• Botdeformatie: Langdurige aanwezigheid van de tumor kan leiden tot botdeformatie, wat de functie van het aangedane ledemaat kan beïnvloeden en mogelijk tot langdurige pijn of beperking leidt.
• Pijn: In sommige gevallen kan een enchondroom pijn veroorzaken, vooral als het bot verzwakt is of als de tumor groeit. Dit kan leiden tot functionele beperkingen en een verminderde levenskwaliteit.
• Infecties: Na een operatie voor de verwijdering van de tumor bestaat een risico op postoperatieve infecties, die behandeld moeten worden met antibiotica en andere medische interventies.

Preventie van retrosternale pijn

De preventie van retrosternale pijn omvat het voorkomen van de onderliggende oorzaken. Dit kan onder andere inhouden:

• Een gezonde levensstijl bevorderen door regelmatige lichaamsbeweging en een evenwichtig voedingspatroon.
• Het vermijden van risicovolle gedragingen zoals roken en overmatig alcoholgebruik, die bij kunnen dragen aan de ontwikkeling van aandoeningen die retrosternale pijn kunnen veroorzaken.
• Vroege detectie en behandeling van spijsverteringsproblemen, hartaandoeningen en luchtwegaandoeningen door regelmatige medische controle en onderzoek bij symptomen.