Ischemische colitis: Ontsteking dikke darm met diarree

Colitis is de medische term voor een ontsteking van de dikke darm. Bij ischemische colitis is er onvoldoende bloedtoevoer naar de dikke darm. De patiënt ervaart pijn in de onderbuik die niet betert en bloederige diarree. De symptomen van buikpijn en bloederige diarree wijzen op vele ziekten, dus het is voor de arts lastig om de juiste diagnose te stellen en daarom zijn veel onderzoeken vereist. Afhankelijk van de ernst is een ondersteunende behandeling of spoedoperatie nodig. De vooruitzichten zijn voor de meeste patiënten zeer goed omdat ze maar éénmalig milde klachten ervaren, maar voor andere patiënten is de prognose minder goed.

• Oorzaken: Geremde bloedstroom naar dikke darm
• Risicofactoren van beperkte bloedtoevoer
• Aandoeningen
• Omgevingsfactoren
• Symptomen: Bloederige diarree en pijn
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Milde symptomen
• Ernstige symptomen
• Prognose van darmziekte
• Complicaties van ischemische colitis
• Preventie van ontsteking van dikke darm

Oorzaken: Geremde bloedstroom naar dikke darm

Door een vernauwde of geblokkeerde slagader die bloed moet dragen naar de dikke darm, krijgt de dikke darm uiteindelijk te weinig bloed. In bloed bevindt zich zuurstof, wat nodig is om het weefsel van de dikke darm in leven te houden. Wanneer een deel van de dikke darm een langdurig een vermindering van de bloedstroom ervaart, begint dit langzaam af te sterven. Dit veroorzaakt een ontsteking wanneer de bloedstroom terugkeert naar het gebied.

Risicofactoren van beperkte bloedtoevoer

De precieze oorzaak van de totstandkoming van ischemische colitis is onbekend, maar wel zijn enkele risicofactoren geïdentificeerd.

Aandoeningen

Bloedaandoeningen
Door een ontsteking van de bloedvaten (vasculitis), lupus of sikkelcelanemie (bloedaandoening van de rode bloedcellen) is het bloed getroffen, waardoor de bloedstroom naar de dikke darm sneller geremd is.

Bloedstolsel en bloedstollingsafwijkingen
Soms vormt zich een bloedstolsel in de aderwand of komt deze van elders en gaat deze naar de aders van de dikke darm. Bepaalde erfelijke problemen zorgen voor een snellere bloedstolling, zoals Factor V Leiden.

Chirurgie
Een operatieve ingreep bij een uitstulping in de ader (aorta-aneurysma) is vaak geassocieerd met ischemische colitis. Andere buikoperaties en chirurgische ingrepen aan het hart en/of de bloedvaten, het gynaecologisch systeem of het spijsverteringsstelsel veroorzaken mogelijk eveneens problemen

Chronische constipatie
Door chronische obstipatie verhoogt de druk in de dikke darm en is de bloedstroom geremd. Als de patiënt lijdt aan het prikkelbaredarmsyndroom, is het risico op het ontwikkelen van ischemische colitis nog groter.

Darmobstructie
Een verstopping van de darmen (darmobstructie) is mogelijk het resultaat van een hernia, littekenweefsel of een tumor.

Nierfalen
Patiënten met rechtszijdige buikpijn als gevolg van ischemische colitis lijden vaak aan chronisch nierfalen waarbij hemodialyse nodig is.

Spasme in bloedvat
Een spasme in een bloedvat (vasospasme) vermindert de bloedstroom naar het gebied in de buurt. Deze toestand gebeurt sneller door het gebruik van bepaalde medicijnen.

Verharding van de slagaders (atherosclerose)
Vetafzettingen verstoppen mogelijk de bloedvaten rond het hart. Maar vetafzettingen zijn ook in staat om de bloedstroom in de darmen te blokkeren. Een hoge bloeddruk (hypertensie) en een hoog cholesterolgehalte vormen enkele risicofactoren voor atherosclerose (slagaderverkalking).

Andere risicofactoren
Andere risicofactoren voor ischemische colitis zijn onder meer:

• abnormale bloedlipideniveaus
• diabetes mellitus (suikerziekte)
• dikkedarmkanker (zelden)
• een hart- en vaatziekte
• een zeer lage bloeddruk (hypotensie als gevolg van hartfalen, een grote operatie, een trauma of een shock

Omgevingsfactoren

Langeafstandsloper
Bij langeafstandslopers die een marathon lopen, beweegt de bloedstroom zich van de darmen af omdat de beenspieren zo voldoende zuurstof kunnen krijgen. Uitdroging komt bij hen ook vaker tot uiting.

Leeftijd
Ischemische colitis komt vaker voor bij zestigplussers, al zijn jongere patiënten soms ook getroffen.

Medicatie
Veel medicijnen veroorzaken een ischemische colitisaanval. Deze omvatten:

• antibiotica
• chemotherapie
• hartmedicatie
• het decongestivum pseudo-efedrine
• hormoontherapie zoals oestrogeen
• medicijnen voor de behandleing van het prikkelbaredarmsyndroom
• medicijnen voor de behandeling van migraine (aanvallen van een aura en/of eenzijdige hoofdpijn)

Het gebruik van cocaïne of methamfetamine (drugsmisbruik) veroorzaakt ook darmproblemen.

Symptomen: Bloederige diarree en pijn

De patiënt moet zich vaak dringend ontlasten. Hij heeft bloederige diarree (helderrood of kastanjebruin bloed), misselijkheid, koorts en pijn aan de linkerzijde van de buik die niet betert, omdat het linkercolon is getroffen. Deze pijn, gevoeligheid of kramp in de buik treedt plotseling of geleidelijk op. Wanneer pijn aan de rechterzijde van de buik optreedt (aan het rechtercolon), wijst dit mogelijk op ernstigere klachten. De slagader die die kant van de dikke darm voedt, voedt eveneens een deel van de dunne darm. Een verstopping leidt tot snelle weefselschade of zelfs een weefseldood. De patiënt moet in dat geval meteen naar de spoedeisende hulp gaan. Bloederige diarree komt bij rechtszijdige buikpijn zelden tot stand.

Diagnose en onderzoeken

Ischemische colitis is een lastige ziekte om op te sporen door de arts, omdat de symptomen vele andere aandoeningen nabootsen, waaronder een aanval van colitis ulcerosa of de ziekte van Crohn. Deze chronische inflammatoire darmaandoeningen (ontstekingsaandoeningen van de darm) zijn het gevolg van een probleem met het immuunsysteem en niet te wijten aan een lage bloedstroom. De arts zet bijgevolg meerdere onderzoeken in om de diagnose te bepalen. Hij gebruikt beeldvormende onderzoeken, zoals een CT-scan en een angiografie (radiografisch beeld van de dikke darm en de bloedvaten). Een ontlastingsmonster is eveneens nodig want op deze manier is het mogelijk om infecties op te sporen die de symptomen mogelijk veroorzaken. Tot slot voert de arts een colonoscopie uit. Tijdens dit inwendig kijkonderzoek van de dikke darm neemt de arts soms een weefselmonster uit de dikke darm, hetgeen hij laat testen om de diagnose van ischemische colitis te kunnen bevestigen.

Behandeling

Milde symptomen

Meestal ervaren patiënten milde klachten. De binnenwand van de dikke darm is dan ontstoken, pijnlijk en bloedt. Antibiotica zijn nuttig om een infectie te voorkomen bij patiënten met milde symptomen. Verder is een intraveneuze (via een ader) vochttoediening belangrijk om uitdrogingsverschijnselen te voorkomen. De patiënt moet de dikke darm enkele dagen laten rusten, dus eten of drinken is een paar dagen niet aanbevolen. Daarna herstelt de patiënt meestal vanzelf.

Ernstige symptomen

Bij patiënten met ernstige klachten is meteen een operatie nodig. De chirurg moet dan namelijk het dode weefsel verwijderen (debridement) of de darm herstellen. Na de behandeling is soms nog een colonoscopie nodig waarbij de arts de dikke darm inspecteert om te kijken of er geen blijvende problemen aanwezig zijn.

Prognose van darmziekte

Voor de meeste patiënten treedt een aanval van ischemische colitis éénmalig op en komt dit daarna niet meer tot stand. Andere patiënten kampen met chronische symptomen.

Complicaties van ischemische colitis

Bij circa 15% van treedt gangreen (afsterven van weefsel) van de dikke darm op. Verder leidt de ziekte onbehandeld tot peritonitis (buikvliesontsteking). Deze infectie in de buikholte resulteert onbehandeld in sepsis (bloedvergiftiging) en is dan potentieel dodelijk. Ook een darmperforatie of een aanhoudende darmbloeding behoort tot de mogelijke complicaties van ischemische colitis.

Preventie van ontsteking van dikke darm

Het is niet altijd mogelijk om een episode van ischemische colitis te voorkomen, maar voldoende drinken (1,5 à 2 liter water per dag) en stoppen met roken (schaadt vrijwel alle organen en ook de bloedvaten) is nodig. Daarnaast bespreekt de patiënt het medicatiegebruik met de arts, want als medicijnen leiden tot de darmaandoening, schrijft de arts mogelijk andere effectieve medicijnen voor.