Hittekrampen: Pijnlijke, korte spierkrampen door hitte

Patiënten die sporten of zware fysieke inspanningen leveren in een warme omgeving kunnen hittekrampen ervaren. Deze onwillekeurige, kortstondige en pijnlijke spierkrampen ontstaan vaak door een tekort aan elektrolyten in het lichaam. Meestal worden de benen, de borst of de buik getroffen. Het is essentieel om voldoende vocht in te nemen, zowel oraal als intraveneus, om de elektrolytenbalans te herstellen en complicaties te voorkomen. Hittekrampen kunnen grotendeels worden voorkomen door zware inspanning in warme omgevingen te vermijden en gehydrateerd te blijven.

• Terminologie: Hittekrampen, hitte-uitputting en hitteberoerte
• Oorzaken: Elektrolytenstoornissen
• Risicofactoren voor hittekrampen
• Symptomen: Pijnlijke, kortdurende spierkrampen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Verwijderen uit de hitte
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Terminologie: Hittekrampen, hitte-uitputting en hitteberoerte

Hittekrampen zijn vaak een vroege indicatie van ernstigere hittegerelateerde aandoeningen zoals hitte-uitputting of een hitteberoerte. Hoewel de symptomen van deze aandoeningen overlappen, zijn ze niet identiek.

Hitte-uitputting

Bij hitte-uitputting (zonnesteek), waarbij het lichaam oververhit raakt door een tekortschietend koelsysteem, kunnen de volgende symptomen optreden:

• een snelle pols
• misselijkheid en/of braken
• spierkrampen
• zwakte
• overmatig zweten

Hitteberoerte

Tekenen van een hitteberoerte zijn onder andere:

• een hete, rode, droge huid
• een veranderd niveau van bewustzijn
• extreem hoge lichaamstemperatuur
• flauwvallen

Oorzaken: Elektrolytenstoornissen

De exacte oorzaak van hittekrampen is niet volledig bekend, maar ze worden vermoedelijk veroorzaakt door elektrolytenstoornissen in combinatie met uitdroging. Elektrolyten zoals natrium, kalium, calcium en magnesium zijn cruciaal voor veel lichaamsfuncties. Bij een verstoring van de elektrolytenbalans kunnen medische problemen optreden. Zweten leidt tot verlies van natrium, wat kan resulteren in een ernstig tekort aan natrium, ook wel hyponatriëmie genoemd.

Risicofactoren voor hittekrampen

Sommige mensen lopen een hoger risico op het ontwikkelen van hittekrampen, waaronder:

• ouderen
• mensen die alcohol consumeren
• mensen die alleen wonen of geen airconditioning hebben in warme omgevingen
• mensen die bepaalde voorgeschreven medicijnen gebruiken, zoals antipsychotica, kalmeringsmiddelen, sommige vrij verkrijgbare medicijnen voor verkoudheid en antihistaminica
• mensen die drugs of medicijnen misbruiken (drugsmisbruik)
• mensen die werken, sporten of actief zijn in een warme omgeving
• zuigelingen en jonge kinderen

Symptomen: Pijnlijke, kortdurende spierkrampen

Hittekrampen kunnen direct optreden tijdens of na fysieke activiteit in een warme omgeving. Zo kunnen bouwvakkers of dakwerkers krampen ervaren enkele uren na hun werkdag. De symptomen omvatten pijnlijke, onwillekeurige, kortdurende en intermitterende spierspasmen in de benen (zoals kuiten en dijen), schouders, borst en/of buik. Patiënten met hittekrampen zweten vaak overmatig (hyperhidrose).

Alarmsymptomen

Hoewel hittekrampen pijnlijk kunnen zijn, moet medische hulp worden ingeroepen als de symptomen niet verbeteren met rust, koeling en hydratatie. Hittekrampen kunnen namelijk leiden tot hitte-uitputting of een hitteberoerte.

De volgende alarmsymptomen vereisen onmiddellijke medische aandacht:

• bewustzijnsverlies
• braken
• duizeligheid
• hoofdpijn
• koorts (hoger dan 40 °C)
• kortademigheid
• malaise (een algemeen ziek gevoel)
• vermoeidheid
• onverklaarbaar of ongewoon gedrag

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van hittekrampen wordt meestal gesteld op basis van de medische geschiedenis en het identificeren van de spieren die krampen vertonen. De verkrampte spieren kunnen pijnlijk zijn bij aanraking, en als de patiënt onvoldoende vocht heeft ingenomen, kan de arts een herhaalde kramp waarnemen tijdens het testen van het bewegingsbereik. De arts kan ook tekenen van uitdroging opmerken, zoals een droge mond (xerostomie) en een droge tong, een gebrek aan zweet (hypohidrose) in de oksels en lies, en verminderde urineproductie (oligurie).

Behandeling: Verwijderen uit de hitte

Zelfzorg

Hittekrampen verdwijnen meestal vanzelf en vereisen geen specifieke medische behandeling. Enkele thuismiddeltjes kunnen echter helpen om de krampen sneller te verlichten:

• rusten op een koele plaats en het drinken van vervangende vloeistoffen zoals elektrolytendranken of sportdranken
• de activiteit stopzetten
• een koelere omgeving opzoeken
• de krampachtige spieren voorzichtig buigen

Het is belangrijk om niet alleen zouttabletten in te nemen, aangezien deze maagklachten kunnen veroorzaken en onvoldoende de verloren vloeistof aanvullen.

Professionele medische zorg

Meestal is het herstel van een goede elektrolytenbalans en voldoende hydratatie voldoende om hittekrampen te verlichten. Als er tekenen zijn van ernstigere hittegerelateerde aandoeningen (zoals hitte-uitputting of hitteberoerte), moet de patiënt onmiddellijk naar de spoedeisende hulp worden gebracht. Dit is vooral belangrijk als de patiënt door constant braken of misselijkheid niet in staat is om voldoende te drinken. In dergelijke gevallen is intraveneuze vochttoediening met een normale zoutoplossing vaak noodzakelijk.

Prognose

De meeste hittekrampen verdwijnen zonder verdere medische behandeling zodra de oorzaak is weggenomen en de juiste maatregelen zijn genomen.

Complicaties

Hittekrampen kunnen leiden tot ernstigere hittegerelateerde aandoeningen zoals:

Hitte-uitputting

Hitte-uitputting kan zich ontwikkelen wanneer het lichaam niet in staat is om zijn temperatuur effectief te reguleren. Symptomen kunnen onder andere zijn:

• misselijkheid
• braken
• een snelle pols
• zwakte
• overmatig zweten

Hitteberoerte

Een hitteberoerte is een ernstige aandoening waarbij de lichaamstemperatuur gevaarlijk hoog stijgt en kan leiden tot levensbedreigende complicaties. Symptomen kunnen zijn:

• hoge, droge huid
• een aanzienlijk verhoogde lichaamstemperatuur
• flauwvallen
• een verlaagd of veranderend bewustzijnsniveau

Deze complicaties vereisen onmiddellijke medische aandacht en kunnen ernstige gevolgen hebben als ze niet tijdig worden behandeld.

Preventie

Hittekrampen kunnen worden voorkomen door volgende tips:
Vermijd tijdens de heetste momenten van de dag fysieke activiteit
Drink voldoende water
Rust indien mogeiljk in koelere omgevingen
Draag lichte, ademende kleding om oververhitting te voorkomen.
Zorg voor voldoende rust en herstel tussen perioden van fysieke activiteit in warme omstandigheden.
Overweeg het gebruik van ventilatoren of airconditioning om de omgevingstemperatuur te verlagen.
Let op je voeding en eet voedsel dat rijk is aan elektrolyten, zoals fruit en groenten.

Lees verder

• Hyperthermie: Abnormaal hoge lichaamstemperatuur
• Spierkrampen & spierspasmen: Oorzaken, soorten & behandeling
• Hitteberoerte: Oververhitting lichaam met ernstige symptomen
• Zonnesteek: Oververhitting lichaam door defect koelsysteem