Hitteberoerte: Oververhitting lichaam met ernstige symptomen

Een hitteberoerte (warmtebevanging, warmtestuwing, hitteslag) is de meest ernstige warmtegerelateerde ziekte (vorm van hyperthermie). De aandoening is het gevolg van oververhitting van het lichaam, meestal als gevolg van langdurige blootstelling aan hitte of fysieke inspanning bij hoge temperaturen. Bij deze situatie is meteen medische hulp noodzakelijk omdat anders schade ontstaat aan meerdere organen en de patiënt hieraan ook kan komen te overlijden. De patiënt ervaart onder andere mentale veranderingen (zoals verwardheid), duizeligheid en spierkrampen. De patiënt moet meteen gekoeld worden en naar het ziekenhuis voor verdere verzorging.

• Oorzaken: Door langdurige blootstelling aan hoge temperaturen
• Risicofactoren van de oververhitting van het lichaam
• Aandoeningen
• Omgevingsfactoren
• Symptomen
• Behandeling: Snelle afkoeling is nodig
• Diagnose en onderzoeken in ziekenhuis
• Prognose van hitteberoerte
• Preventie
• Complicaties van warmtegerelateerde aandoening

Oorzaken: Door langdurige blootstelling aan hoge temperaturen

Een hitteberoerte komt vaak als een overgang van mildere warmtegerelateerde ziekten zoals hittekrampen, warmtesyncope en een zonnesteek. De aandoening is het gevolg van langdurige blootstelling aan hoge temperaturen, hetgeen leidt tot het falen van het temperatuurregelsysteem van het lichaam. Meestal treedt een hitteberoerte op in combinatie met uitdroging (dehydratie). De medische definitie van een warmteberoerte is een kernlichaamstemperatuur van meer dan 40 °C, met complicaties in het centrale zenuwstelsel die optreden na blootstelling aan hoge temperaturen.

Risicofactoren van de oververhitting van het lichaam

Hoewel hitteberoerte vooral ouderen treft, zijn soms ook gezonde jonge atleten getroffen.

Aandoeningen

Volgende aandoeningen verhogen de kans op een hitteberoerte:

• alcoholisme
• alle aandoeningen die koorts veroorzaken.
• diabetes mellitus (suikerziekte)
• een hartziekte
• een hoge bloeddruk (hypertensie)
• een longaandoening
• een nieraandoening
• een significante handicap
• ondergewicht
• psychische aandoeningen
• sikkelcelanemie (bloedaandoening van rode bloedcellen)
• uitdroging
• zonnebrand (rode, pijnlijke huid door blootstelling aan zonlicht)
• zwaarlijvigheid

Omgevingsfactoren

Bij een aantal omgevingsfactoren lijdt een patiënt sneller aan een hitteberoerte:

• drugsmisbruik (vooral cocaïne en methamfetamine)
• een gebrek aan airconditioning
• het gebruik van sommige medicijnen
• anticonvulsiva
• antidepressiva
• antihistaminica
• antipsychotica
• dieetpillen
• diuretica (plaspillen)
• hart- en bloeddrukmedicijnen zoals bètablokkers en vasoconstrictoren
• kalmerende middelen
• stimulerende middelen
• jonger zijn dan 13 jaar of ouder zijn dan 65 jaar
• onvoldoende water drinken
• overmatig alcoholgebruik
• overtollige kledij dragen
• plotselinge veranderingen in de temperatuur, zoals van een koud naar een heet klimaat reizen
• seizoen: De aandoening komt het vaakst voor in de zomermaanden
• tijd buiten doorbrengen in extreme hitte, of binnenshuis tijd doorbrengen zonder afkoeling

Symptomen

Een hitteberoerte start met symptomen van hitte-uitputting (zonnesteek). De symptomen zijn potentieel levensbedreigend en bestaan uit:

• agitatie (rusteloosheid)
• bewustzijnsverlies
• coma
• desoriëntatie
• duizeligheid en een licht gevoel in het hoofd
• een gebrek aan zweten (anhidrose) ondanks de hitte
• een onduidelijke spraak
• een rode, hete en droge huid
• een snelle hartslag, die sterk of zwak is (tachycardie)
• een snelle, oppervlakkige ademhaling (tachypneu)
• een temperatuur van 40 ºC of hoger
• een warme, droge huid
• epileptische aanvallen
• flauwvallen
• hartkloppingen (palpitaties)
• kloppende hoofdpijn
• misselijkheid en braken
• spierzwakte of spierkrampen
• toevallen
• verwardheid

Behandeling: Snelle afkoeling is nodig

Een patiënt met een vermoeden van een hitteberoerte moet zo snel mogelijk naar de spoedeisende dienst van het ziekenhuis want zonder medische hulp is de aandoening mogelijk fataal. Eerste hulp bij een hitteberoerte is meteen nodig. De patiënt moet verplaatst worden naar een omgeving met airconditioning. Indien dit niet aanwezig is, is een koele, schaduwrijke plek ook een goede optie. De hulpverlener verwijdert alle onnodige kleding. Indien mogelijk meet de hulpverlener de lichaamstemperatuur van de patiënt en dient hij de eerste zorgen toe om de lichaamstemperatuur te doen dalen. Ook zonder het meten van de temperatuur is medische hulp dringend nodig.

Volgende koelingswijzen zijn inzetbaar:

• de patiënt lucht toewuiven terwijl de hulpverlener ook de huid bevochtigt met water uit een spons of tuinslang.
• een koeldeken gebruiken
• ijs gewikkeld in een doek aanbrengen op de oksels, de liezen, de nek en de rug van de patiënt. Deze gebieden zijn rijk aan bloedvaten dicht bij de huid en daarom koelt het lichaam sneller af wanneer deze eerst gekoeld worden.

Diagnose en onderzoeken in ziekenhuis

Meestal zijn de aanwezige symptomen voldoende duidelijk om een hitteberoerte te diagnosticeren. De bevestiging van de diagnose gebeurt met behulp van het meten van de rectale temperatuur, een bloedonderzoek, een urineonderzoek, een spierfunctietest, röntgenfoto’s en andere beeldvormende onderzoeken van organen.

Prognose van hitteberoerte

Wanneer een hitteberoerte onbehandeld blijft, leidt dit mogelijk tot ernstige complicaties of de dood.

Preventie

Wanneer de temperatuur stijgt, is het belangrijk om hittegerelateerde ziekten te voorkomen. Het doel is om het lichaam koel te houden.

De volgende strategieën kunnen helpen:

• ademende stoffen dragen zoals katoen, in plaats van synthetische stoffen
• binnenshuis blijven tijdens het heetste deel van de dag
• dranken vermijden die leiden tot uitdroging, dus zeker dranken met cafeïne of alcohol vermijden
• een breedgerande hoed dragen om het gezicht tegen de zon te beschermen
• een deel van de dag doorbrengen op een plek met airconditioning, zoals een winkelcentrum, een bibliotheek of een bioscoop
• elk uur twee à vier kopjes extra water drinken terwijl de patiënt wordt blootgesteld aan hoge temperaturen
• koeler water gebruiken voor douches en baden
• losse, lichtgekleurde kleding dragen
• proberen buiten in de schaduw te blijven
• regelmatig pauzeren tijdens het werken of buitenshuis sporten op warme dagen
• zonnebrandmiddelen met een zonbeschermingsfactor (SPF) van 30 of meer gebruiken

Niemand mag alleen blijven in een geparkeerde auto bij extreem heet weer. Dit is vooral gevaarlijk voor kinderen en 65-plussers.

Complicaties van warmtegerelateerde aandoening

Als de patiënt niet onmiddellijk een behandeling krijgt voor een hitteberoerte, ontstaat schade aan meerdere organen en lichaamssystemen waaronder:

• de bloedsomloop
• de hersenen en het zenuwstelsel
• de lever
• de longen
• de nieren
• de spieren
• het spijsverteringskanaal

Een hitteberoerte leidt tot schade aan de hersenen en andere interne organen en resulteert mogelijk in de dood.

Lees verder

• Hittekrampen: Pijnlijke, korte spierkrampen door hitte
• Hyperthermie: Abnormaal hoge lichaamstemperatuur
• EHBO bij een hitteslag (hitteberoerte)