EHBO bij een hitteslag (hitteberoerte)

Een hitteslag treedt op wanneer het lichaam oververhit raakt door langdurige blootstelling aan een warme en vochtige omgeving, zonder directe blootstelling aan de zon. Dit kan gebeuren tijdens zware inspanning, zoals bij een optocht of door overmatige verwarming van een zuigeling. Bij een hitteslag faalt de temperatuurregulatie van het lichaam, wat kan leiden tot ernstige complicaties of zelfs de dood als er niet snel wordt ingegrepen.

• Synoniemen hitteslag
• Oorzaken hitteberoerte
• Symptomen
• Eerste hulp bij een hitteberoerte
• EHBO: Zeker niet doen
• Preventie van hitteslag

Synoniemen hitteslag

Een hitteslag staat ook bekend onder de volgende synoniemen:

• Hitteberoerte
• Warmtebevanging
• Warmtestuwing

Oorzaken hitteberoerte

Een hitteberoerte ontstaat door een combinatie van warmteopname uit de omgeving en verminderde warmteafgifte door het lichaam. Dit kan optreden onder de volgende omstandigheden:

• Een dreigend onweer zonder luchtverplaatsing (zowel binnenshuis als buitenshuis).
• Een hittegolf (warm en zeer vochtig, drukkend weer): Vooral na meerdere dagen van hoge temperaturen neemt het risico op hitteberoerte toe.
• Een optocht, stoet, massa-evenement, soldaten op wacht, verwarmde ruimtes.
• Zware fysieke inspanning bij warme omgevingstemperaturen (bv. joggen, marathons, triatlons).
• Overmatige verwarming van zuigelingen (het is belangrijk dat de baby gekleed is zoals de ouder zelf gekleed is. Het hoofd moet altijd goed beschermd zijn tegen zowel warmte als koude).
• Oververhitte en slecht geventileerde ruimtes.
• Smeltovens of andere industriële warmtebronnen.

Overgenomen uit: Hygiëne & EHBO, Docente: Ann Eyskens, Departement Handelswetenschappen en Bedrijfskunde, Thomas More Turnhout, 3 Bachelor Office Management, Medical Management Assistant, Academiejaar 2013-2014, digitale cursus, geraadpleegd op 15 augustus 2016

Symptomen

Eerste stadium

In het beginstadium van een hitteslag kunnen de volgende symptomen optreden: (vlagen van) duizeligheid, een algemeen gevoel van zwakte en onwel zijn (malaise), een onzekere gang (ataxie), hevige transpiratie (vochtverlies), dorst, hoofdpijn, en mogelijk buikpijn met kolieken en braken. Andere symptomen zijn spierkrampen, uitdroging (dehydratie), en een koele, vochtige en bleke huid.

Tweede stadium

In het tweede stadium kan de lichaamstemperatuur boven de 39°C stijgen. De patiënt transpireert mogelijk niet meer, wat een teken is van een ernstige hitteberoerte. De huid kan nog nat zijn van eerder zweet, maar is nu rood, warm en droog door verwijding van de bloedvaten. Verwardheid en geïrriteerdheid kunnen optreden, evenals een verslechtering van de vitale functies. Door het grote vochtverlies kan de bloeddruk dalen (hypotensie), en de ademhaling wordt sneller (tachypneu) vanwege het gebrek aan zuurstof en bloedtoevoer naar de hersenen. Daarnaast kan een snelle hartslag (tachycardie) optreden om voldoende zuurstof naar de hersenen te pompen.

Derde stadium

In het laatste stadium is de bloeddruk vaak extreem laag en soms niet meer meetbaar. De huid kan grauw worden, en er kunnen stuiptrekkingen optreden. De patiënt kan een Cheyne-Stokes ademhaling ontwikkelen, wat duidt op een onregelmatige ademhaling. De pols is zwak en extreem snel (120 tot 200 slagen per minuut). In dit stadium kunnen epileptische aanvallen, bewustzijnsverlies, en uiteindelijk een coma optreden.

Eerste hulp bij een hitteberoerte

Na het alarmeren van de hulpdiensten is het cruciaal om de patiënt snel af te koelen om verdere weefselschade te voorkomen. De patiënt moet in een koele, schaduwrijke omgeving worden geplaatst, en ontspannen liggen met een kussen of opgerolde kledij onder het hoofd. Knellende kleding rond hals en middel moet worden verwijderd, en de benen kunnen iets omhoog worden gelegd om de bloedsomloop te bevorderen. De huid van de patiënt kan worden gekoeld met een natte spons, lauw water, of gestampt ijs gewikkeld in een handdoek. Als er geen wind is, kan de hulpverlener de patiënt koelte toewuiven. Zodra de rectale temperatuur van de patiënt rond de 38,5°C ligt, mag het koelen worden gestopt. Een bewusteloze patiënt moet in de stabiele zijligging worden gebracht. Bij bewustzijn kan de patiënt een zoutoplossing, zouttabletten met water, vichywater, of bouillon krijgen om het zout- en vochtgehalte aan te vullen. Chips of een sportdrankje kunnen ook helpen om verloren zouten en mineralen aan te vullen, maar dit moet voorzichtig worden gedaan om braken te voorkomen.

EHBO: Zeker niet doen

Het ijs dat wordt gebruikt om de patiënt te koelen, mag nooit rechtstreeks op de huid worden aangebracht, omdat dit bevriezingsverschijnselen kan veroorzaken of aan de huid kan blijven plakken, wat tot letsels leidt. Het ijs moet altijd in een handdoek worden gewikkeld. Het is ook af te raden om de patiënt volledig nat te maken met koud water, omdat dit onderkoeling kan veroorzaken. Een patiënt die niet volledig bij bewustzijn is, mag niet eten of drinken om verstikkingsgevaar te vermijden. Bovendien mag de patiënt geen zware inspanningen leveren om naar een arts te gaan.

Preventie van hitteslag

Anno augustus 2024 zijn preventieve maatregelen tegen hitteslag belangrijker dan ooit, vooral door de toenemende frequentie van hittegolven als gevolg van klimaatverandering. Het is essentieel om tijdens warme periodes voldoende te drinken, zware inspanning te vermijden en regelmatig af te koelen. Het dragen van lichte, ademende kleding en het vermijden van directe blootstelling aan de zon zijn ook effectieve preventieve maatregelen. Het is vooral belangrijk om kwetsbare groepen zoals ouderen, kinderen en mensen met een zwak immuunsysteem te beschermen.