Niet kunnen zweten: symptomen en oorzaken van anhidrose

Niet kunnen zweten staat bekend als anhidrose, soms ook wel hypohidrosis genoemd. Anhidrose is de afwezigheid van zweten in een of meer delen van je lichaam. Anhidrosis is dus de afwezigheid van zweetproductie. Het lichaam moet echter zweten om zichzelf af te koelen. Door zweten kan warmte uit het lichaam worden vrijgegeven. Als je niet goed kunt zweten, kan het lichaam niet goed afkoelen, en dit kan schadelijk zijn. Zonder zweet raakt het lichaam oververhit, waardoor er een potentieel gevaarlijke toestand ontstaat wat soms zelfs de dood tot gevolg kan hebben. Soms maakt men onderscheid tussen anhidrose en hypohidrosis. Anhidrose verwijst dan naar de volledige afwezigheid van zweten, terwijl je bij hypohidrosis minder zweet dan normaal. Niet kunnen zweten kan komen door een onderliggende ziekte, bepaalde omgevingsfactoren of als bijwerkingen van sommige medicijnen. Mensen die (bijna) niet kunnen zweten kunnen in het dagelijkse veel hinder ondervinden en last krijgen van complicaties.

• Wat is anhidrose?
• Oorzaken van niet kunnen zweten
• Niet kunnen zweten door medicijnen
• Anticholinergica
• Tricyclische antidepressiva (TCA's)
• Koolzuuranhydraseremmers
• Risicofactoren
• Symptomen niet kunnen zweten
• Complicaties
• Hittekrampen
• Hitte-uitputting
• Hitteberoerte
• Onderzoek en diagnose
• Zweettest
• Huidbiopsie
• Behandeling van niet kunnen zweten
• Huismiddeltjes en zelfzorg
• Prognose
• Preventie

Wat is anhidrose?

Anhidrose is de afwezigheid van zweten in een of meer delen van het lichaam. Door zweten komt er warmte vrij uit je lichaam, zodat je kunt afkoelen. Als je niet kunt zweten, raakt je lichaam oververhit, wat gevaarlijk en zelfs levensbedreigend kan zijn. Als de aandoening een klein deel van je lichaam aantast, is dit meestal niet gevaarlijk, maar anhidrose of hypohidrose van het hele lichaam kan oververhitting en uiteindelijk een hitteberoerte ('heat stroke') veroorzaken, een mogelijk levensbedreigende situatie.

Oorzaken van niet kunnen zweten

Anhidrose treedt op wanneer de zweetklieren van het lichaam niet goed of helemaal niet meer werken. Mogelijke oorzaken van niet (goed) kunnen zweten zijn:

• Trauma aan de zenuwen die de zweetklieren aansturen.
• Het Ross syndroom, een zeldzame aandoening waarbij je aan een oog een kleinere pupil hebt in combinatie met een rode verkleuring en verminderd zweten van dezelfde of andere kan van het gezicht.
• Amyloïdose, een groep ziekten veroorzaakt door abnormale neerslag van eiwitten in weefsels en organen.
• Diabetische autonome neuropathie, waarbij je niet kunt zweten door beschadiging van het zenuwstelsel door slecht gereguleerde glucose.
  Niet (goed) kunnen zweten door alcoholische neuropathie / Bron: Marian Weyo/Shutterstock.com
• Langdurig alcoholmisbruik, wat kan leiden tot alcoholische neuropathie.
• Het syndroom van Sjögren, een chronische reumatische systemische auto-immuunziekte
• Longkanker, wat kan leiden tot anhidrose aan de ene kant van het lichaam en overmatig zweten (hyperhidrose) aan de andere kant.
• Het syndroom van Horner, een stoornis van het autonome zenuwstelsel, en dan vooral het sympathische zenuwstelsel.
• Huidaandoeningen of huidbeschadiging, waaronder ernstige brandwonden en lepra.
• Trauma aan de zweetklieren.
• Systemische sclerose of sclerodermie, een groep zeldzame chronische, progressieve auto-immuunziekten waarbij sommige gebieden van de huid harder worden dan normaal.
• Verstopte zweetklieren als gevolg van een dode huid of bacteriële infecties.
• Graft-versus-hostziekte (graft-versus-host disease: GVHD), waarbij immuuncellen van een donor van beenmerg de zweetcellen van de beenmergtransplantatie-ontvanger aanvallen.
• Anhidrose kan ook een symptoom zijn van ernstige uitdroging, die optreedt wanneer het lichaam meer vocht verliest dan het inneemt.

Niet kunnen zweten door medicijnen

Een aantal medicijnen kan leiden tot anhidrose. Door de volgende medicijnen kun je last krijgen van niet kunnen zweten:

Anticholinergica

Deze medicijnen hebben een aantal toepassingen. Ze worden soms gebruikt om enkele van de bijwerkingen van antipsychotica (een groep geneesmiddelen die als voornaamste doel hebben de symptomen van een psychose tegen te gaan) tegen te gaan, ook bekend als neuroleptica (een verouderde term). Voorbeelden omvatten benzhexol, benztropine, biperiden, offenadrine en procyclidine.

Tricyclische antidepressiva (TCA's)

Tricyclische antidepressiva (TCA's) worden voorgeschreven voor klinische depressie. Ze hebben anticholinergische bijwerkingen. TCA's zijn anno 2024 grotendeels vervangen door antidepressiva met minder bijwerkingen.

Koolzuuranhydraseremmers

Koolzuuranhydraseremmers worden gebruikt als antiglaucoommiddelen, diuretica (plaspillen) en anti-epileptica (epilepsie-middelen). Ze kunnen ook helpen bij het behandelen van osteoporose (botontkalking) en maagzweren, hoogteziekte (bergziekte) en sommige neurologische aandoeningen. Voorbeelden zijn acetazolamide, methazolamide, dorzolamide en topiramaat.

Risicofactoren

Afgezien van de leeftijd zijn er verschillende risicofactoren voor anhidrose of niet kunnen zweten, zoals:

• Genetische mutaties: veranderingen in genen kunnen afwijkingen veroorzaken waardoor de zweetklieren niet goed werken.
• Diabetes: diabetes kan soms problemen met de zweetklieren veroorzaken.
• Huidaandoeningen: huidaandoeningen, waaronder psoriasis en bepaalde vormen van huiduitslag, kunnen de zweetklieren aantasten en anhidrose veroorzaken.
• Littekens kunnen er ook voor zorgen dat de zweetklieren niet goed genezen, wat het risico op anhidrose kan vergroten.

Symptomen niet kunnen zweten

Als je niet kunt zweten, dan kun je bij warm weer of een warme omgeving last krijgen van de volgende symptomen:

• weinig of niet zweten
• duizeligheid
• opvliegers
• spierkrampen
• algemene zwakte
• gevoel van warmte en niet in staat zijn om af te koelen

Als je deze symptomen hebt, ga dan onmiddellijk uit de zon en zoek een schaduwrijke plek of een koele binnenshuis op, bij voorkeur met airconditioning. Maak je kleding los en leg indien mogelijk koele, vochtige doeken op je lichaam. Zoek medische hulp als de symptomen niet beter worden naarmate je afkoelt. Maak een afspraak met je huisarts en bespreek met hem of haar dat je niet kunt zweten.

Complicaties

Een ernstig geval van anhidrose, waarbij het grootste deel van of het gehele lichaam niet zweet, kan ernstige hittegerelateerde aandoeningen tot gevolg hebben, waaronder:

Hittekrampen

Hittekrampen zijn pijnlijke en langdurige spierspasmen in benen, armen, maagstreek en rug.

Hitte-uitputting

De tekenen en symptomen van hitte-uitputting zijn zwakte, misselijkheid, snelle hartslag na inspannende activiteit bij warm weer.

Hitteberoerte

Een hitteberoerte is een extreem gevaarlijke toestand met lichaamstemperatuur van 40°C of hoger, verwardheid, hallucinaties, verlies van bewustzijn, mogelijk coma en dood.

Onderzoek en diagnose

Je huisarts kan op basis van je klachten vermoeden dat er sprake is van anhidrose. Na een vraaggesprek over je klachten, zal de huisarts je medische voorgeschiedenis in ogenschouw nemen en lichamelijk onderzoek doen. Soms is aanvullend onderzoek nodig, zoals:

Zweettest

Tijdens deze test, die bekend staat als een thermoregulatorische zweettest, ben je bedekt met een poeder dat van kleur verandert wanneer je zweet. Je gaat dan een kamer binnen die ervoor zorgt dat je lichaamstemperatuur stijgt tot een niveau waarop de meeste mensen transpireren. Digitale foto's documenteren de resultaten en het hele lichaamsoppervlak kan tegelijkertijd worden getest.

Huidbiopsie

In sommige gevallen kan de een biopsie nemen van het gebied dat verdacht wordt van anhidrose. Voor deze test worden huidcellen en soms zweetklieren verwijderd voor onderzoek onder een microscoop.

Behandeling van niet kunnen zweten

Niet kunnen zweten op een klein deel van je lichaam, is meestal geen probleem en behoeft dan ook niet behandeld te worden. Maar grote delen waar je niet kunt transpireren, kan levensbedreigend zijn. Behandeling hangt af van de aandoening die de anhidrose veroorzaakt. Als medicijnen de aandoening veroorzaken, stop dan met het gebruik indien mogelijk. Doe dit echter alleen in overleg met de arts die het middel voorschrijft; mogelijk dat er een alternatief is. Als verstopte zweetkanalen de aandoening veroorzaken, kan het helpen om de huid met een zachte exfoliant te reinigen.

Huismiddeltjes en zelfzorg

Er zijn verschillende huismiddeltjes voor anhidrose of niet kunnen zweten, waaronder:

• Supplementen met gember en sojabonen of deze voedingsmiddelen toevoegen aan je dagelijkse dieet, kan helpen de doorbloeding te verbeteren en een goede transpiratie bevorderen.
• Zuiveringszout kan helpen je zweetvermogen te vergroten door bloeddoorstroming naar de haarvaten te vergroten. Orale supplementen zijn een populaire remedie voor thuis.
• Komkommersap kan de zweetproductie verbeteren door de hydratatie te verhogen.

Raadpleeg altijd eerst een arts als je niet goed kunt zweten.

Prognose

Onbehandeld kan anhidrose ervoor zorgen dat je lichaam oververhit raakt. Oververhitting vereist een snelle en adequate behandeling om te voorkomen dat het uitmondt in hitte-uitputting of hitteberoerte. Hitteberoerte is een levensbedreigende aandoening. Je moet 112 bellen of een spoedeisende hulp bezoeken als je een hitteberoerte hebt.

Preventie

Anhidrose kan vaak niet worden voorkomen, maar ernstige hittegerelateerde ziekten wel. Neem de volgende maatregelen in acht:

• Draag losse, lichte en luchtige kleding van natuurlijke materialen zoals katoen en linnen wanneer het warm is.
• Blijf koel op warme dagen.
• Gebruik een spuitfles met water om jezelf af te koelen.
• Houd je activiteitenniveau nauwlettend in het oog, zodat je niet overdrijft en te warm wordt.
• Leer de tekenen van hittegerelateerde ziekten te herkennen en weet hoe deze te behandelen.

Lees verder

• Veel zweten of hyperhidrosis: symptomen en oorzaken
• Zweethanden (klamme handen): behandeling en stoppen
• Zweetpuistjes behandelen: zweetuitslag op rug, borst & benen
• Zweetvoeten: symptomen, oorzaken en behandeling zweetvoeten
• Zweetvoetensyndroom: symptomen, oorzaak en behandeling