Veel zweten of hyperhidrosis: symptomen en oorzaken

Hyperhidrosis duidt op te veel zweten of transpireren. Hyperhidrosis of overmatig zweten is een veel voorkomende aandoening, die veel ellende met zich meebrengt. Naar schatting 2-3% van de mensen lijdt aan overmatig transpireren van de oksels of van de handpalmen en de voetzolen. Vaak openbaren deze problemen zich rond de puberteit. Onbehandeld kunnen deze problemen het gehele leven blijven voortduren. Overmatig zweten is omgeven met schaamte en mensen die bovenmatig zweten ervaren de psychische en praktische consequenties ervan. Behandeling van overmatig zweten kan op diverse manieren. Zweetoksels kunnen vaak effectief behandeld worden met de MiraDry. Het is een veilige en niet-invasieve behandeling die axillair (oksel) zweten blijvend vermindert.

• Wat is hyperhidrosis?
• Overmatig zweten
• In aanvallen of continu
• Primaire en secundaire hyperhidrosis
• Oorzaken van veel zweten
• Vaak geen oorzaak of familiair
• Onderliggende aandoening
• Symptomen van hyperhidrose
• Verschijnselen
• Bijkomende klachten en psychosociale problemen
• Complicaties overmatig zweten
• Onderzoek en diagnose
• Anamnese en lichamelijk onderzoek
• Jodiumzetmeelproef
• Behandeling overmatig of veel transpireren
• Antitranspiratie-middelen
• Elektrotherapie
• Aluminiumchloride
• Botuline injecties
• Anticholinergica
• MiraDry (magnetronbestraling)
• Endoscopische thoracale sympathectomie (ETS)
• Operatieve ingreep
• Prognose

Wat is hyperhidrosis?

Overmatig zweten

Hyperhidrosis is een medische aandoening waarbij een persoon overmatig zweet of transpireert als gevolg van een over-activiteit van de zweetklieren. Deze over-activiteit kan overal op de huid plaatsvinden, of beperkt blijven tot een bepaald gebied. Plaatsen waar het veel voorkomt, zijn:

• handpalmen;
• oksels;
• lies; en
• voeten (voetzolen).

Mensen met hyperhidrose zweten zelfs wanneer de temperatuur koel is of wanneer ze in rust zijn. Er is sprake van hyperhydrosis wanneer er gedurende 5 minuten meer dan 100g vocht wordt geproduceerd in één oksel.

In aanvallen of continu

Het overmatig transpireren, kan aanvalsgewijs of continue plaatsvinden. Primaire hyperhidrosis (zie onder) treft naar schatting zo'n 2 tot 3% van de bevolking, maar minder dan 40% van de patiënten met deze aandoening wint medisch advies in. De klachten ontstaan dikwijls tussen 10-20 jarige leeftijd en kan tientallen jaren aanhouden. Bij sommige mensen is deze aandoening vanaf de geboorte al aanwezig. Het transpireren, kan nog eens verergerd worden door fysieke inspanning, intense mentale concentratie, nervositeit en spanning of een warme temperatuur. Door concentratie, spanning of rust kan het transpireren ook tijdelijk stoppen.

Primaire en secundaire hyperhidrosis

Er wordt wel een onderscheid gemaakt tussen primaire en secundaire hyperhidrosis. Als het zweten optreedt als gevolg van een medische aandoening, dan noemt men het secundaire hyperhidrosis. Indien er sprake is van ideopathische (= geen oorzaak te vinden) hyperhidrosis, dan heet dat primaire hyperhidrosis. Deze vorm is meestal gelokaliseerd in de oksels of in de handpalmen of voetzolen of een combinatie van handpalmen en voetzolen.

Oorzaken van veel zweten

Vaak geen oorzaak of familiair

Bij overmatig transpireren, kan in de meerderheid van de gevallen geen oorzaak worden gevonden. Bij 30-50 % van de patiënten komt het in de familie voor. Men vermoedt daarom een erfelijke aanleg. Naar alle waarschijnlijkheid ontstaat de prikkel om te gaan transpireren in de hersenen, in de hypothalamus.

Onderliggende aandoening

Als het zweten optreedt als gevolg van een medische aandoening, dus bij secundaire hyperhidrosis, dan kunnen we denken aan onder andere de volgende aandoeningen en ziekten:

• acromegalie (dat is een zeldzame ziekte die wordt veroorzaakt door een gezwel in de hypofyse, met als gevolg een overmatige aanmaak van onder andere het groeihormoon);
• bepaalde psychiatrische aandoeningen, zoals angststoornissen;
• kanker;
• carcinoïd syndroom (bij dit syndroom ontstaan kleine, langzaam groeiende, kwaadaardige tumoren op verschillende plekken in het lichaam);
• bepaalde medicijnen;
• overmatige activiteit van de schildklier;
• hartziekte;
• longaandoening;
• tuberculose.

Symptomen van hyperhidrose

Verschijnselen

Hyperhidrose wordt gedefinieerd als overmatig zweten, zodat het de normale activiteiten verstoort. Episodes van overmatig zweten komen minstens een keer per week voor en hebben een effect op het sociale leven en dagelijkse activiteiten. Symptomen van hyperhidrose kunnen bestaan uit:

• Klamme of natte handpalmen;
• Klamme of natte voetzolen;
• Frequent zweten; en
• Merkbaar zweten, bijvoorbeeld doordat je kleding doorweekt is.

Bijkomende klachten en psychosociale problemen

Mensen met hyperhidrose kunnen het volgende ervaren:

• Irriterende en pijnlijke huidproblemen, zoals schimmelinfecties of bacteriële infecties;
• Piekeren over het krijgen van doorweekte kleding;
• Terughoudend om fysiek contact te maken;
• Teruggetrokken, soms leidend tot sociaal isolement en depressie;
• Werk zoeken waarbij fysiek contact of menselijke interactie geen vereiste is;
• Een flink deel van de dag bezig zijn met het zweten, zoals het veranderen van kleding, zweet afvegen, het plaatsen van servetten of pads onder de armen, het wassen, het dragen van donkere kleding, etc.;
• Je zorgen maken over je lichaamsgeur.

Complicaties overmatig zweten

In ernstige gevallen kan de huid door het voortdurende zweten doorweekt raken en aangetast worden en opzwellen. Hyperhidrosis wordt vaak geassocieerd met bromidrosis: het verspreiden van een onaangename zweetlucht. Dit ten gevolge van de bacteriële afbraak van zweet en oppervlaktecellen.

Hyperhidrosis kan, zeker op de kinderleeftijd, het leven negatief beïnvloeden en zelfs tot sociale isolatie en schoolproblemen of problemen op het werk leiden.

Onderzoek en diagnose

Anamnese en lichamelijk onderzoek

In eerste instantie zal een arts proberen eventuele onderliggende aandoeningen, zoals een overactieve schildklier (hyperthyreoïdie) of een lage bloedsuikerspiegel (hypoglykemie), uit te sluiten door bloed- en urineonderzoek. de arts zal in een vraaggesprek proberen meer te weten te komen over je klachten, zoals op welke delen van het lichaam je veel zweet, hoe vaak je transpireert, in welke omstandigheden, of er uitlokkende factoren zijn en of je ook zweet tijdens de slaap. De arts kan je verder de volgende vragen stellen:

• Hoe ga je om met episodes van overmatig zweten; maak je bijvoorbeeld gebruik van servetten, antitranspiratiemiddelen, handdoeken, of andere hulpmiddelen?
• Heeft hyperhidrose invloed op je gedrag of mentale toestand wanneer je je onder de mensen begeeft?
• Heeft hyperhidrose wel of geen effect op je beroepskeuze gehad?
• Ben je ooit een vriend kwijtgeraakt als gevolg van hyperhidrose?
• Hoe vaak wissel je van kleding?
• Hoe vaak was je jezelf of ga je in bad of onder de douche?
• Hoe vaak denk je aan het overmatige zweten?

Jodiumzetmeelproef

Middels de jodiumzetmeelproef kan de arts een beeld krijgen van de hoeveelheid zweetsecretie. De huid wordt eerst goed afgedroogd en ingesmeerd met een jodiumoplossing. Vervolgens wordt zetmeel over de huid gestrooid, wat reageert met jodium in aanwezigheid van transpiratievocht. Dit geeft een donkerblauwe of zwarte verkleuring.

Behandeling overmatig of veel transpireren

Antitranspiratie-middelen

Hyperhidrosis wordt in het begin vaak bestreden met antitranspiratie-middelen. Als dit geen zoden aan de dijk zet, vindt men vaak de weg naar de huisarts. Deze kan middelen voorschrijven die lokaal kunnen worden toegepast om de activiteit van de zweetklieren te verminderen. Deze middelen sorteren over het algemeen weinig effect.

Elektrotherapie

Bij lichtere vormen van hyperhidrosis kan elektrotherapie een mogelijkheid zijn. Hierbij worden de zweetkanaaltjes tijdelijk afgesloten. Deze behandeloptie is vooral geschikt voor handen en voeten.

Aluminiumchloride

Als gewone deodorants niet voldoende helpen, kunnen aluminiumzouten in een sterkte van 15-20% en aluinpoeder worden gebruik. Breng deze oplossing van aluminiumchloride ’s avonds aan op een droge en schone huid. Was ’s ochtends weer af. In het begin elke avond op de huid aanbrengen en na 5 dagen om de dag of enkele keren per week (een onderhoudsdosis). Deze behandeling kan huidirritatie veroorzaken.

Botuline injecties

Botuline injecties kunnen ook uitkomst bieden. Bij deze behandeling wordt de zweetsecretie met behulp van botuline toxine
geblokkeerd. Deze behandeling moet geregeld worden herhaald. Er zijn voor zover bekend geen risico's of bijwerkingen van bekend. 100 U botulinumtoxine type A (per behandeling 10 injecties van 0,1 ml) is de eerste keus van behandeling voor hyperhidrosis axillaris (zweetoksels).¹

Anticholinergica

Anticholinergica zijn geneesmiddelen die via tabletvorm worden ingenomen en die via de zenuwen de activiteit van de zweetklieren onderdrukken.

MiraDry (magnetronbestraling)

De MiraDry is een apparaat dat de zweetklieren vernietigt door hitte via het magnetronprincipe. Het apparaat levert nauwkeurig gecontroleerde elektromagnetische energie aan de oksels. De zweetklieren worden met hoge precisie en een blijvend resultaat geëlimineerd.

Endoscopische thoracale sympathectomie (ETS)

Een thoracale sympathectomie is een operatie waarbij de sympathische zenuw in de borstkas wordt doorgenomen. Bij therapieresistente invaliderende hyperhidrosis is ETS een mogelijkheid. Deze operatie moet echter goed worden overwogen en eventuele oorzaken moeten zijn uitgesloten. Ook tieners met hyperhidrosis kunnen middels ETS behandeld worden.

Operatieve ingreep

Als laatste redmiddel kan men overgaan tot het operatief verwijderen van de meest actieve zweetklieren. Nadeel is dat er dikwijls nieuwe zweetklieren uitgroeien na de operatie, zodat het effect niet van lange duur is.

Prognose

Hyperhidrosis is een hardnekkige aandoening die meestal enkele jaren blijft bestaan en soms zelfs levenslang. Wanneer alle zweetklieren over het gehele lichaam betrokkene zijn, zal er meestal verbetering optreden als de onderliggende oorzaak wordt aangepakt. De behandeling van zweetoksels is aanzienlijk verbeterd door de MiraDry. Het behandelen van zweethanden en zweetvoeten is nog steeds geen sinecure.

Noot:

1. V.M.R. Heydendael. Lage en hoge dosis van botulinumtoxine type A zijn even effectief bij hyperhidrosis axillaris. Ned Tijdschr Geneeskd. 2006;150:516

Lees verder

• Zweten op het hoofd: oorzaken en behandeling van hoofdzweten
• Uitdroging (dehydratie): symptomen, oorzaak en behandeling
• Te snel werkende schildklier: symptomen hyperthyreoïdie
• Hartaanval of hartinfarct: symptomen, oorzaak en behandeling
• Lichaamsgeur: normale geur & oorzaken van vieze of zure geur