Acute hoogteziekte: Te snel naar grote hoogte begeven

Acute hoogteziekte is een aandoening die vooral bergbeklimmers, wandelaars, avonturiers, skiërs, of andere reizigers op grote hoogte treft. Door het te snel begeven naar een grote hoogte krijgt het lichaam niet altijd de tijd om zich aan te passen. De patiënt ervaart hierdoor zuurstoftekort, wat leidt tot milde tot ernstige symptomen. Deze symptomen variëren sterk in ernst. Enkele voorbeelden zijn verlies van eetlust, misselijkheid, bloed ophoesten en zeer snelle vermoeidheid. Indien de patiënt symptomen van acute hoogteziekte opmerkt, moet hij zo snel mogelijk afdalen. Medicijnen en zuurstof zijn andere behandelingsmogelijkheden. Verder zijn er enkele tips om acute hoogteziekte te voorkomen.

• Synoniemen acute hoogteziekte
• Epidemiologie
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie
• Praktische omgangstips bij acute hoogteziekte
• Preventie en acclimatisatie
• Behandeling bij symptomen en medische opvolging
• Misvattingen rond acute hoogteziekte
• Acute hoogteziekte kan alleen optreden op extreem hoge bergen
• Als je gezond bent, kun je geen acute hoogteziekte krijgen
• Acute hoogteziekte is altijd ernstig en vereist onmiddellijke medische aandacht
• Je kunt jezelf volledig beschermen tegen hoogteziekte met medicijnen
• Alcohol helpt bij het voorkomen van hoogteziekte
• Hoogteziekte komt alleen voor bij mensen die snel stijgen
• Hoogteziekte is altijd gemakkelijk te herkennen

Synoniemen acute hoogteziekte

Acute hoogteziekte (AMS) is eveneens bekend onder deze synoniemen:

• acute mountain sickness
• altitude sickness
• bergziekte
• grote hoogte hersenoedeem (hersenzwelling)
• grote hoogte longoedeem
• hoogte anoxie

Epidemiologie

Iedereen die naar een hoogte reist, kan acute hoogteziekte krijgen. De ziekte heeft geen voorkeur voor leeftijd, geslacht, lichamelijke conditie, of eerdere hoogte-ervaring. Sommige mensen acclimatiseren snel en kunnen goed klimmen, terwijl anderen langzaam acclimatiseren en moeite hebben met wandelen, zelfs bij een langzame klim. Er is geen specifieke voorspellende factor voor wie de ziekte zal ontwikkelen. Risicofactoren kunnen echter de kans op het krijgen van de ziekte verhogen.

Oorzaken

Acute hoogteziekte ontstaat door te snel naar grote hoogten te begeven. Dit resulteert in een lagere luchtdruk en minder zuurstof, wat leidt tot zuurstoftekort boven de 2.500 meter. De exacte mechanismen van acute hoogteziekte zijn nog niet volledig begrepen, maar de symptomen lijken het gevolg van een lichte zwelling van het hersenweefsel als reactie op het zuurstoftekort.

Risicofactoren

De kans op het ontwikkelen van acute hoogteziekte is groter als de klim naar grote hoogte snel verloopt. Patiënten lopen ook een hoger risico als ze boven de 2.500 meter reizen, waar de luchtdruk lager is en er minder zuurstof in de lucht aanwezig is. Snel wandelen en veel inspanning bij het klimmen verhogen ook de kans op hoogteziekte. Patiënten met anemie (bloedarmoede), longaandoeningen, en hartaandoeningen hebben een verhoogd risico. Het risico is bovendien groter bij mensen die eerder hoogteziekte hebben gehad.

Symptomen

De symptomen variëren afhankelijk van de snelheid van de klim en de inspanning die de patiënt levert. Ze kunnen variëren van mild tot levensbedreigend en kunnen het zenuwstelsel, de longen, de spieren en het hart beïnvloeden. In de meeste gevallen zijn de symptomen mild.

Mild tot matig

Veel patiënten ervaren milde hoogteziekte tijdens de gewenningsperiode (de eerste 1-3 dagen op een gegeven hoogte). De symptomen beginnen meestal 12-24 uur na aankomst op grote hoogte. Deze symptomen lijken op die van een kater. 's Nachts kunnen de symptomen verergeren. Normaal gesproken verdwijnen de symptomen binnen 2-4 dagen zodra het lichaam zich heeft aangepast aan de hoogte. Bij milde tot matige hoogteziekte kunnen de volgende symptomen optreden:

• anorexie
• braken
• duizeligheid
• onregelmatige ademhaling tijdens de slaap
• snelle pols (hartslag) (tachycardie)
• verlies van eetlust
• kortademigheid bij inspanning
• lichte zwelling van de handen, zwelling van de voeten, zwelling van het gezicht en zwelling van het gebied rond de ogen
• lichte tot zware hoofdpijn
• misselijkheid
• nachtblindheid ('s nachts of bij weinig licht slecht zien)
• slapeloosheid
• spierpijn
• verminderde diurese (minder urineafscheiding)
• vermoeidheid

Ernstig

Symptomen van ernstige acute hoogteziekte kunnen onder andere zijn:

• bloed ophoesten
• cyanose (blauwverkleuring van huid, lippen en nagels door zuurstoftekort in de hersenen)
• beklemming op de borst of congestie
• blauwe kleur aan de huid (cyanose)
• hersenoedeem (zeer zware hoofdpijn, apathie, verminderd bewustzijn, ataxie (coördinatie- en evenwichtsproblemen door hersenschade), later verwardheid, desoriëntatie, hallucinaties, amnesie (geheugenverlies), verlamming en eventueel coma)
• hoesten
• kortademigheid in rust
• longoedeem (vocht in de longen)
• zeer snelle vermoeidheid

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van acute hoogteziekte kunnen wijzen op ernstige complicaties en vereisen onmiddellijke medische aandacht. Deze symptomen omvatten:

• extreme hoofdpijn
• veranderingen in bewustzijn of coördinatie
• ernstige kortademigheid
• blauwverkleuring van de huid of lippen
• onverklaarbare verwardheid of hallucinaties

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts onderzoekt de patiënt en beluistert de longgeluiden met een stethoscoop. Dit wordt in medische termen auscultatie genoemd. Hierbij kunnen krakende geluiden (reutels) in de longen worden gehoord, wat kan wijzen op de aanwezigheid van vocht in de longen.

Diagnostisch onderzoek

De arts kan aanvullende onderzoeken uitvoeren, zoals een bloedonderzoek, een CT-scan van de hersenen, een röntgenfoto van de borstkas (thoraxfoto), en een elektrocardiografie (ECG), die de elektrische activiteit van het hart meet.

Behandeling

Een vroege diagnose is cruciaal. Acute hoogteziekte is gemakkelijker te behandelen in een vroeg stadium. De belangrijkste behandeling voor alle vormen van hoogteziekte is om zo snel en veilig mogelijk naar beneden te klimmen (afdalen) naar een lagere hoogte. Bij ernstige symptomen is afdalen naar een lagere hoogte zelfs van levensbelang. Deze patiënten moeten ook zo snel mogelijk naar een ziekenhuis. Indien beschikbaar kan de patiënt extra zuurstof krijgen. Naast de afdalingsbehandeling kunnen de volgende behandelingen worden overwogen:

• acetazolamide (diamox)
• dexamethason (een steroïde)
• pijnstillers zoals paracetamol of ibuprofen om hoofdpijn te verlichten
• antihistaminica (bij allergische reacties)
• anti-emetica (tegen misselijkheid en braken)

Prognose

De prognose is afhankelijk van de ernst van de hoogteziekte en de snelheid waarmee medische hulp wordt gezocht. Bij milde acute hoogteziekte is de prognose meestal goed met tijdige afdalingsbehandeling en adequate acclimatisatie. Bij ernstige gevallen, zoals hoogteziekte met longoedeem of hersenoedeem, is de prognose minder gunstig en kan onmiddellijke medische behandeling noodzakelijk zijn om ernstige complicaties of overlijden te voorkomen.

Complicaties

Acute hoogteziekte kan leiden tot ernstige complicaties zoals:

• longoedeem (vochtophoping in de longen)
• hersenoedeem (zwelling van de hersenen)
• trombose (bloedstolsels)
• ademhalingsproblemen

Preventie

Preventie van acute hoogteziekte omvat:

• trage acclimatisatie door niet sneller dan 300-500 meter per dag te stijgen boven de 3.000 meter
• voldoende rustdagen inlassen tijdens de klim
• het gebruik van medicatie zoals acetazolamide om acclimatisatie te bevorderen
• voldoende hydratatie en gezonde voeding
• het vermijden van alcohol en sedativa, die de symptomen kunnen verergeren

Bij een eerdere ervaring met hoogteziekte is het raadzaam om medicatie te nemen en het tempo te verlagen om een veilige acclimatisatie te waarborgen.

Praktische omgangstips bij acute hoogteziekte

Preventie en acclimatisatie

Acute hoogteziekte kan optreden wanneer iemand te snel naar grote hoogtes reist, meestal boven de 2500 meter, zonder voldoende tijd om zich aan te passen. De sleutel tot het voorkomen van hoogteziekte is het acclimatiseren door langzaam omhoog te gaan en voldoende rust te nemen tussen de reisstappen. Het is ook raadzaam om niet meer dan 300-500 meter per dag in hoogte te stijgen om het lichaam de tijd te geven zich aan te passen aan de lagere zuurstofniveaus.

Een goede hydratatie is cruciaal, evenals het vermijden van alcohol en zware maaltijden, die de symptomen kunnen verergeren. Het dragen van ademhalingsondersteuning, zoals een zuurstofmasker, kan in extreme gevallen nuttig zijn voor patiënten die symptomen van hoogteziekte vertonen.

Behandeling bij symptomen en medische opvolging

Als symptomen van acute hoogteziekte optreden, zoals hoofdpijn, misselijkheid, duizeligheid of ademhalingsproblemen, is het belangrijk om onmiddellijk te stoppen met stijgen en af te dalen naar een lagere hoogte. Het bieden van zuurstof kan helpen om de symptomen te verlichten, evenals het nemen van medicijnen zoals acetazolamide om het lichaam sneller te helpen acclimatiseren.

Medische hulp moet worden ingeroepen bij ernstigere symptomen zoals longoedeem of hersenoedeem, die optreden bij een verergering van de hoogteziekte. Deze aandoeningen vereisen onmiddellijke behandeling en soms ziekenhuiszorg.

Misvattingen rond acute hoogteziekte

Acute hoogteziekte, ook wel bekend als bergziekte, komt voor wanneer iemand zich snel op grote hoogte bevindt en niet genoeg tijd heeft om zich aan te passen aan de lagere zuurstofniveaus. Er bestaan veel misvattingen over de oorzaken, symptomen en behandelingen van acute hoogteziekte, wat kan leiden tot onbegrip bij mensen die van plan zijn om hoog in de bergen te gaan. Hieronder worden enkele van de meest voorkomende misvattingen besproken.

Acute hoogteziekte kan alleen optreden op extreem hoge bergen

Een veelvoorkomende misvatting is dat acute hoogteziekte alleen voorkomt op extreem hoge bergen, maar dit is niet waar. Het kan zich al voordoen op hoogtes van 2000 meter, vooral bij mensen die niet gewend zijn aan grote hoogtes. Het is belangrijk om te begrijpen dat hoogteziekte zich bij elke verandering in hoogte kan voordoen, afhankelijk van de snelheid waarmee iemand naar grotere hoogtes stijgt.

Als je gezond bent, kun je geen acute hoogteziekte krijgen

Een andere misvatting is dat alleen mensen met onderliggende gezondheidsproblemen last kunnen krijgen van hoogteziekte. Hoewel het risico inderdaad groter kan zijn voor mensen met hart- of longproblemen, kan iedereen hoogteziekte krijgen, zelfs als ze in goede gezondheid verkeren. Het is belangrijk om je bewust te zijn van de symptomen, zelfs als je gezond lijkt.

Acute hoogteziekte is altijd ernstig en vereist onmiddellijke medische aandacht

Veel mensen denken dat acute hoogteziekte altijd ernstige gevolgen heeft en onmiddellijke medische behandeling vereist, maar dit is niet het geval. In veel gevallen zijn de symptomen mild en kunnen ze worden verlicht door rust, meer water drinken, en het lichaam de tijd te geven zich aan te passen. Ernstige gevallen, zoals long- of hersenoedeem, komen minder vaak voor en vereisen gespecialiseerde medische behandeling.

Je kunt jezelf volledig beschermen tegen hoogteziekte met medicijnen

Er is een misverstand dat je jezelf volledig kunt beschermen tegen hoogteziekte door medicijnen zoals geneesmiddelen in te nemen. Hoewel bepaalde medicijnen, zoals acetazolamide, kunnen helpen om de symptomen te verminderen, is er geen manier om volledig te garanderen dat je geen hoogteziekte zult krijgen. Preventie door langzamer omhoog te gaan en je lichaam tijd te geven om zich aan te passen is de beste manier om hoogteziekte te vermijden.

Alcohol helpt bij het voorkomen van hoogteziekte

Sommige mensen denken dat alcohol kan helpen om hoogteziekte te voorkomen door het gevoel van ongemak te verlichten, maar dit is een misverstand. In werkelijkheid kan alcohol dehydratie veroorzaken en het herstel vertragen, wat het risico op hoogteziekte juist vergroot. Het is beter om voldoende water te drinken en alcohol te vermijden op grote hoogtes.

Hoogteziekte komt alleen voor bij mensen die snel stijgen

Er wordt vaak gedacht dat hoogteziekte alleen optreedt bij mensen die snel stijgen, maar dit is niet het enige risicofactor. Zelfs als je langzaam stijgt, kun je hoogteziekte krijgen als je niet genoeg tijd neemt om te acclimatiseren. Het lichaam heeft tijd nodig om zich aan te passen aan de verminderde zuurstofniveaus op grotere hoogtes, ongeacht de snelheid van stijgen.

Hoogteziekte is altijd gemakkelijk te herkennen

Hoewel de symptomen van hoogteziekte vaak duidelijk zijn, zoals hoofdpijn en hoofdpijn, kunnen ze in het begin mild en onopvallend zijn. Het is belangrijk om alert te blijven en naar subtiele symptomen te kijken, zoals vermoeidheid of misselijkheid, omdat deze kunnen wijzen op beginnende hoogteziekte. Het herkennen van de vroege symptomen en het nemen van maatregelen kan het verschil maken tussen een snel herstel en een ernstigere aandoening.

Lees verder

• Hersenzwelling: Oorzaken en behandeling van cerebraal oedeem