Acute hoogteziekte: Te snel naar grote hoogte begeven

Acute hoogteziekte is een ziekte die vooral bergbeklimmers, wandelaars, avonturiers, skiërs, of andere reizigers op grote hoogte treft. Door het te snel begeven naar een grote hoogte, krijgt het lichaam niet altijd de tijd om zich aan te passen. De patiënt krijgt bijgevolg door zuurstoftekort milde tot ernstige symptomen. Deze variëren sterk in ernst. Enkele voorbeelden zijn een verlies van eetlust, misselijkheid, bloed ophoesten en zeer snelle vermoeidheid. Indien de patiënt de symptomen van acute hoogteziekte opmerkt, moet hij zo snel mogelijk afdalen. Medicijnen en zuurstof zijn andere behandelingsmogelijkheden. Verder zijn enkele tips voorhanden om acute hoogteziekte te voorkomen.

• Synoniemen acute hoogteziekte
• Epidemiologie aandoening
• Oorzaken: Te snel naar grote hoogte begeven
• Risicofactoren
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties ziekte
• Preventie: Geleidelijk klimmen
• Te vermijden

Synoniemen acute hoogteziekte

Acute hoogteziekte (AMS) is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• acute mountain sickness
• altitude sickness
• bergziekte
• grote hoogte hersenoedeem (hersenzwelling)
• grote hoogte longoedeem
• hoogte anoxie

Epidemiologie aandoening

Iedereen die naar een hoogte reist, krijgt mogelijk acute hoogteziekte. De ziekte heeft geen voorliefde voor leeftijd, geslacht, lichamelijke conditie, of vorige hoogte-ervaring. Sommige patiënten acclimatiseren snel en klimmen snel. Anderen acclimatiseren langzaam en hebben moeite om goed te blijven wandelen, zelfs wanneer ze erg langzaam klimmen. Er is geen voorspellende factor voorhanden om te weten wie de ziekte al dan niet zal krijgen. Wel verhogen een aantal risicofactoren de kans op het ontwikkelen van de ziekte.

Oorzaken: Te snel naar grote hoogte begeven

De ziekteverschijnselen van acute hoogteziekte komen tot stand door zich te snel naar grote hoogten te begeven. Hierdoor ontstaat een lagere luchtdruk en een lager zuurstofgehalte wat leidt tot zuurstoftekort boven de 2.500 meter. De exacte mechanismen van acute hoogteziekte zijn nog niet duidelijk, maar de symptomen treden op als gevolg van een lichte zwelling van hersenweefsel in reactie op het zuurstoftekort.

Risicofactoren

Hoe sneller de klim naar grote hoogte verloopt, hoe groter de kans dat de patiënt acute hoogteziekte ontwikkelt. De patiënt loopt eveneens een hoger risico op acute hoogteziekte wanneer hij hoger dan 2.500 meter boven de zeespiegel reist. Hier is namelijk een lagere luchtdruk en minder zuurstof in de lucht. Het snel wandelen en veel inspanning leveren om hogerop te klimmen dragen bovendien bij tot acute hoogteziekte. Patiënten met de aandoeningen anemie (bloedarmoede) en longaandoeningen en hartaandoeningen vormen een andere risicofactor. De patiënt krijgt tot slot sneller acute hoogteziekte wanneer hij de ziekte reeds gehad heeft.

Symptomen

De symptomen zijn afhankelijk van de snelheid van de klim en de inspanning die de patiënt levert. De symptomen variëren van mild tot levensbedreigend. Zowel het zenuwstelsel, de longen, de spieren als het hart zijn mogelijk aangetast. In de meeste gevallen zijn de symptomen mild.

Mild tot matig
Veel patiënten ervaren milde acute hoogteziekte tijdens de gewenningsperiode (de eerste 1-3 dagen bij een gegeven hoogte). De symptomen beginnen meestal 12-24 uur na aankomst op grote hoogte. De symptomen van milde hoogteziekte zijn vrij vergelijkbaar met een kater. ’s Nachts zijn de symptomen vaak erger. Normaal gesproken verdwijnen de symptomen binnen 2-4 dagen nadat het lichaam gewend is geworden aan de grote hoogte. Bij milde tot matige hoogteziekte treden volgende symptomen op:

• anorexie
• braken
• duizeligheid
• een onregelmatige ademhaling tijdens de slaap
• een snelle pols (hartslag) (tachycardie)
• een verlies van eetlust
• kortademigheid bij inspanning
• lichte zwelling van de handen, zwelling van de voeten, zwelling van het gezicht en zwelling van het gebied rond de ogen
• lichte tot zware hoofdpijn
• misselijkheid
• nachtblindheid ('s nachts of bij weinig licht slecht zien)
• slapeloosheid
• spierpijn
• verminderde diurese (minder urineafscheiding)
• vermoeidheid

Ernstig
Symptomen die optreden met meer ernstige symptomen van acute hoogteziekte zijn onder meer:

• bloed ophoesten
• cyanose (blauwverkleuring van huid, lippen en nagels als gevolg van zuurstoftekort in de hersenen)
• een beklemming op de borst of congestie
• een blauwe kleur aan de huid (cyanose)
• hersenoedeem (zeer zware hoofdpijn, apathie, een verminderd bewustzijn, ataxie (coördinatie- en evenwichtsproblemen door hersenschade), later verwardheid, desoriëntatie, hallucinaties, amnesie (geheugenverlies), verlamming en eventueel coma)
• hoesten
• kortademigheid in rust
• longoedeem (vocht in de longen)
• zeer snelle vermoeibaarheid

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts onderzoekt de patiënt en beluistert de longgeluiden met zijn stethoscoop. Dit luisteronderzoek is in medische termen gekend als een auscultatie. Hij hoort hierbij krakende geluiden (reutels) in de longen. Dit wijst vaak op de aanwezigheid van vocht in de longen.

Diagnostisch onderzoek
Verdere onderzoeken die de arts mogelijk uitvoert zijn een bloedonderzoek, een CT-scan van de hersenen, een röntgenfoto van de borstkas (thoraxfoto) en een elektrocardiografie (ECG), een meting van de elektrische activiteit van het hart.

Behandeling

Een vroege diagnose is belangrijk. Acute hoogteziekte is namelijk gemakkelijker te behandelen in een vroeg stadium. De belangrijkste behandeling voor alle vormen van hoogteziekte is om zo snel en veilig mogelijk naar beneden te klimmen (afdalen) naar een lagere hoogte. Blijven klimmen bij de aanwezigheid van symptomen is uit den boze. Bij ernstige verschijnselen is het afdalen naar een geringere hoogte zelfs van levensbelang. Deze patiënten moeten ook zo snel mogelijk naar het ziekenhuis. Indien beschikbaar neemt de patiënt extra zuurstof. De patiënt neemt tevens Dexamethason en acetazolamide. Dit zijn medicijnen om beter te ademen. Deze verminderen eveneens de milde tot matige symptomen. Hierdoor gaat de patiënt wel vaker plassen (pollakisurie). Voldoende drinken is belangrijk in combinatie met de geneesmiddelen, maar alcohol is hierbij niet toegelaten. De patiënt gebruikt de medicatie het beste wanneer hij een grote hoogte nog niet bereikt heeft. Heeft de patiënt vocht in de longen (longoedeem), dan bestaat de behandeling uit zuurstof, medicijnen, een inhalator om de luchtwegen te openen en in ernstige gevallen een ademhalingsmachine.

Prognose

De meeste patiënten kampen met milde symptomen. De symptomen verbeteren snel wanneer de patiënt de berg afdaalt naar een lagere hoogte. Bij patiënten met ernstige symptomen volgt soms de dood als gevolg van longproblemen of een zwelling van de hersenen (hersenoedeem). In afgelegen locaties is een noodevacuatie niet altijd mogelijk, of is een onmiddellijke behandeling soms erg moeilijk. Deze factoren leiden vaak tot een meer sombere prognose. De vooruitzichten zijn voorts afhankelijk van de daalsnelheid eenmaal de symptomen beginnen. Sommige patiënten zijn meer vatbaar voor het ontwikkelen van acute hoogteziekte en reageren hierop minder goed.

Complicaties ziekte

Mogelijke complicaties omvatten

• de dood
• een coma (bewusteloosheid)
• een zwelling van de hersenen (hersenoedeem), wat leidt tot convulsies (stuipen: oncontroleerbare fysieke bewegingen en veranderingen in het bewustzijn), mentale veranderingen of permanente schade aan het zenuwstelsel
• vocht in de longen (longoedeem)

Preventie: Geleidelijk klimmen

Acute hoogteziekte valt te voorkomen door het volgen van volgende tips:

• De berg geleidelijk beklimmen
• IJzersupplementen gebruiken bij het snel ontwikkelen van anemie (bloedarmoede)
• Na 2.400 meter telkens 1 of 2 dagen rusten na het lopen van 300 tot maximaal 600 meter
• Na elke 1.000 meter boven de 3.000 meter minstens twee nachten op dezelfde hoogte vertoeven
• Op een lagere hoogte slapen indien mogelijk
• Regelmatig maaltijden eten die rijk zijn aan koolhydraten
• Voldoende vocht drinken
• Voldoende zuurstof meenemen bij het reizen boven de 3.000 meter
• Vroege symptomen van hoogteziekte tijdig herkennen en dit ook steeds melden aan de medereizigers

Te vermijden

Alcohol, slaappillen en tabak vermijdt de patiënt tijdens het reizen naar een grote hoogte. Daarnaast reist hij niet naar een grote hoogte bij een hart- of longaandoening.

Lees verder

• Hersenzwelling: Oorzaken en behandeling van cerebraal oedeem