Acute hoogteziekte: Te snel naar grote hoogte begeven
Acute hoogteziekte is een aandoening die vooral bergbeklimmers, wandelaars, avonturiers, skiërs, of andere reizigers op grote hoogte treft. Door het te snel begeven naar een grote hoogte krijgt het lichaam niet altijd de tijd om zich aan te passen. De patiënt ervaart hierdoor zuurstoftekort, wat leidt tot milde tot ernstige symptomen. Deze symptomen variëren sterk in ernst. Enkele voorbeelden zijn verlies van eetlust, misselijkheid, bloed ophoesten en zeer snelle vermoeidheid. Indien de patiënt symptomen van acute hoogteziekte opmerkt, moet hij zo snel mogelijk afdalen. Medicijnen en zuurstof zijn andere behandelingsmogelijkheden. Verder zijn er enkele tips om acute hoogteziekte te voorkomen.- Synoniemen acute hoogteziekte
- Epidemiologie
- Oorzaken
- Risicofactoren
- Symptomen
- Alarmsymptomen
- Diagnose en onderzoeken
- Behandeling
- Prognose
- Complicaties
- Preventie
- Praktische omgangstips bij acute hoogteziekte
- Preventie en acclimatisatie
- Behandeling bij symptomen en medische opvolging
- Misvattingen rond acute hoogteziekte
- Acute hoogteziekte kan alleen optreden op extreem hoge bergen
- Als je gezond bent, kun je geen acute hoogteziekte krijgen
- Acute hoogteziekte is altijd ernstig en vereist onmiddellijke medische aandacht
- Je kunt jezelf volledig beschermen tegen hoogteziekte met medicijnen
- Alcohol helpt bij het voorkomen van hoogteziekte
- Hoogteziekte komt alleen voor bij mensen die snel stijgen
- Hoogteziekte is altijd gemakkelijk te herkennen
Synoniemen acute hoogteziekte
Acute hoogteziekte (AMS) is eveneens bekend onder deze synoniemen:- acute mountain sickness
- altitude sickness
- bergziekte
- grote hoogte hersenoedeem (hersenzwelling)
- grote hoogte longoedeem
- hoogte anoxie
Epidemiologie
Iedereen die naar een hoogte reist, kan acute hoogteziekte krijgen. De ziekte heeft geen voorkeur voor leeftijd, geslacht, lichamelijke conditie, of eerdere hoogte-ervaring. Sommige mensen acclimatiseren snel en kunnen goed klimmen, terwijl anderen langzaam acclimatiseren en moeite hebben met wandelen, zelfs bij een langzame klim. Er is geen specifieke voorspellende factor voor wie de ziekte zal ontwikkelen. Risicofactoren kunnen echter de kans op het krijgen van de ziekte verhogen.Oorzaken
Acute hoogteziekte ontstaat door te snel naar grote hoogten te begeven. Dit resulteert in een lagere luchtdruk en minder zuurstof, wat leidt tot zuurstoftekort boven de 2.500 meter. De exacte mechanismen van acute hoogteziekte zijn nog niet volledig begrepen, maar de symptomen lijken het gevolg van een lichte zwelling van het hersenweefsel als reactie op het zuurstoftekort.Risicofactoren
De kans op het ontwikkelen van acute hoogteziekte is groter als de klim naar grote hoogte snel verloopt. Patiënten lopen ook een hoger risico als ze boven de 2.500 meter reizen, waar de luchtdruk lager is en er minder zuurstof in de lucht aanwezig is. Snel wandelen en veel inspanning bij het klimmen verhogen ook de kans op hoogteziekte. Patiënten met anemie (bloedarmoede), longaandoeningen, en hartaandoeningen hebben een verhoogd risico. Het risico is bovendien groter bij mensen die eerder hoogteziekte hebben gehad.Symptomen
De symptomen variëren afhankelijk van de snelheid van de klim en de inspanning die de patiënt levert. Ze kunnen variëren van mild tot levensbedreigend en kunnen het zenuwstelsel, de longen, de spieren en het hart beïnvloeden. In de meeste gevallen zijn de symptomen mild.
Lichte tot zware hoofdpijn is een teken van milde tot matige acute hoogteziekte / Bron: Geralt, PixabayVeel patiënten ervaren milde hoogteziekte tijdens de gewenningsperiode (de eerste 1-3 dagen op een gegeven hoogte). De symptomen beginnen meestal 12-24 uur na aankomst op grote hoogte. Deze symptomen lijken op die van een kater. 's Nachts kunnen de symptomen verergeren. Normaal gesproken verdwijnen de symptomen binnen 2-4 dagen zodra het lichaam zich heeft aangepast aan de hoogte. Bij milde tot matige hoogteziekte kunnen de volgende symptomen optreden:
- anorexie
- braken
- duizeligheid
- onregelmatige ademhaling tijdens de slaap
- snelle pols (hartslag) (tachycardie)
- verlies van eetlust
- kortademigheid bij inspanning
- lichte zwelling van de handen, zwelling van de voeten, zwelling van het gezicht en zwelling van het gebied rond de ogen
- lichte tot zware hoofdpijn
- misselijkheid
- nachtblindheid ('s nachts of bij weinig licht slecht zien)
- slapeloosheid
- spierpijn
- verminderde diurese (minder urineafscheiding)
- vermoeidheid
Pijn op de borst wijst op ernstige acute hoogteziekte / Bron: Pexels, PixabaySymptomen van ernstige acute hoogteziekte kunnen onder andere zijn:
- bloed ophoesten
- cyanose (blauwverkleuring van huid, lippen en nagels door zuurstoftekort in de hersenen)
- beklemming op de borst of congestie
- blauwe kleur aan de huid (cyanose)
- hersenoedeem (zeer zware hoofdpijn, apathie, verminderd bewustzijn, ataxie (coördinatie- en evenwichtsproblemen door hersenschade), later verwardheid, desoriëntatie, hallucinaties, amnesie (geheugenverlies), verlamming en eventueel coma)
- hoesten
- kortademigheid in rust
- longoedeem (vocht in de longen)
- zeer snelle vermoeidheid
Alarmsymptomen
Alarmsymptomen van acute hoogteziekte kunnen wijzen op ernstige complicaties en vereisen onmiddellijke medische aandacht. Deze symptomen omvatten:- extreme hoofdpijn
- veranderingen in bewustzijn of coördinatie
- ernstige kortademigheid
- blauwverkleuring van de huid of lippen
- onverklaarbare verwardheid of hallucinaties
Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk onderzoekDe arts onderzoekt de patiënt en beluistert de longgeluiden met een stethoscoop. Dit wordt in medische termen auscultatie genoemd. Hierbij kunnen krakende geluiden (reutels) in de longen worden gehoord, wat kan wijzen op de aanwezigheid van vocht in de longen.
Elektrocardiografie (hartfilmpje) / Bron: CardioNetworks, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)De arts kan aanvullende onderzoeken uitvoeren, zoals een bloedonderzoek, een CT-scan van de hersenen, een röntgenfoto van de borstkas (thoraxfoto), en een elektrocardiografie (ECG), die de elektrische activiteit van het hart meet.
Behandeling
Een vroege diagnose is cruciaal. Acute hoogteziekte is gemakkelijker te behandelen in een vroeg stadium. De belangrijkste behandeling voor alle vormen van hoogteziekte is om zo snel en veilig mogelijk naar beneden te klimmen (afdalen) naar een lagere hoogte. Bij ernstige symptomen is afdalen naar een lagere hoogte zelfs van levensbelang. Deze patiënten moeten ook zo snel mogelijk naar een ziekenhuis. Indien beschikbaar kan de patiënt extra zuurstof krijgen. Naast de afdalingsbehandeling kunnen de volgende behandelingen worden overwogen:- acetazolamide (diamox)
- dexamethason (een steroïde)
- pijnstillers zoals paracetamol of ibuprofen om hoofdpijn te verlichten
- antihistaminica (bij allergische reacties)
- anti-emetica (tegen misselijkheid en braken)
Prognose
De prognose is afhankelijk van de ernst van de hoogteziekte en de snelheid waarmee medische hulp wordt gezocht. Bij milde acute hoogteziekte is de prognose meestal goed met tijdige afdalingsbehandeling en adequate acclimatisatie. Bij ernstige gevallen, zoals hoogteziekte met longoedeem of hersenoedeem, is de prognose minder gunstig en kan onmiddellijke medische behandeling noodzakelijk zijn om ernstige complicaties of overlijden te voorkomen.Complicaties
Acute hoogteziekte kan leiden tot ernstige complicaties zoals:- longoedeem (vochtophoping in de longen)
- hersenoedeem (zwelling van de hersenen)
- trombose (bloedstolsels)
- ademhalingsproblemen
Preventie
Preventie van acute hoogteziekte omvat:- trage acclimatisatie door niet sneller dan 300-500 meter per dag te stijgen boven de 3.000 meter
- voldoende rustdagen inlassen tijdens de klim
- het gebruik van medicatie zoals acetazolamide om acclimatisatie te bevorderen
- voldoende hydratatie en gezonde voeding
- het vermijden van alcohol en sedativa, die de symptomen kunnen verergeren
Bij een eerdere ervaring met hoogteziekte is het raadzaam om medicatie te nemen en het tempo te verlagen om een veilige acclimatisatie te waarborgen.
Praktische omgangstips bij acute hoogteziekte
Preventie en acclimatisatie
Acute hoogteziekte kan optreden wanneer iemand te snel naar grote hoogtes reist, meestal boven de 2500 meter, zonder voldoende tijd om zich aan te passen. De sleutel tot het voorkomen van hoogteziekte is het acclimatiseren door langzaam omhoog te gaan en voldoende rust te nemen tussen de reisstappen. Het is ook raadzaam om niet meer dan 300-500 meter per dag in hoogte te stijgen om het lichaam de tijd te geven zich aan te passen aan de lagere zuurstofniveaus.Een goede hydratatie is cruciaal, evenals het vermijden van alcohol en zware maaltijden, die de symptomen kunnen verergeren. Het dragen van ademhalingsondersteuning, zoals een zuurstofmasker, kan in extreme gevallen nuttig zijn voor patiënten die symptomen van hoogteziekte vertonen.
Behandeling bij symptomen en medische opvolging
Als symptomen van acute hoogteziekte optreden, zoals hoofdpijn, misselijkheid, duizeligheid of ademhalingsproblemen, is het belangrijk om onmiddellijk te stoppen met stijgen en af te dalen naar een lagere hoogte. Het bieden van zuurstof kan helpen om de symptomen te verlichten, evenals het nemen van medicijnen zoals acetazolamide om het lichaam sneller te helpen acclimatiseren.Medische hulp moet worden ingeroepen bij ernstigere symptomen zoals longoedeem of hersenoedeem, die optreden bij een verergering van de hoogteziekte. Deze aandoeningen vereisen onmiddellijke behandeling en soms ziekenhuiszorg.
