Acute hoogteziekte: Te snel naar grote hoogte begeven

Acute hoogteziekte is een aandoening die vooral bergbeklimmers, wandelaars, avonturiers, skiërs, of andere reizigers op grote hoogte treft. Door het te snel begeven naar een grote hoogte krijgt het lichaam niet altijd de tijd om zich aan te passen. De patiënt ervaart hierdoor zuurstoftekort, wat leidt tot milde tot ernstige symptomen. Deze symptomen variëren sterk in ernst. Enkele voorbeelden zijn verlies van eetlust, misselijkheid, bloed ophoesten en zeer snelle vermoeidheid. Indien de patiënt symptomen van acute hoogteziekte opmerkt, moet hij zo snel mogelijk afdalen. Medicijnen en zuurstof zijn andere behandelingsmogelijkheden. Verder zijn er enkele tips om acute hoogteziekte te voorkomen.

• Synoniemen acute hoogteziekte
• Epidemiologie
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Synoniemen acute hoogteziekte

Acute hoogteziekte (AMS) is eveneens bekend onder deze synoniemen:

• acute mountain sickness
• altitude sickness
• bergziekte
• grote hoogte hersenoedeem (hersenzwelling)
• grote hoogte longoedeem
• hoogte anoxie

Epidemiologie

Iedereen die naar een hoogte reist, kan acute hoogteziekte krijgen. De ziekte heeft geen voorkeur voor leeftijd, geslacht, lichamelijke conditie, of eerdere hoogte-ervaring. Sommige mensen acclimatiseren snel en kunnen goed klimmen, terwijl anderen langzaam acclimatiseren en moeite hebben met wandelen, zelfs bij een langzame klim. Er is geen specifieke voorspellende factor voor wie de ziekte zal ontwikkelen. Risicofactoren kunnen echter de kans op het krijgen van de ziekte verhogen.

Oorzaken

Acute hoogteziekte ontstaat door te snel naar grote hoogten te begeven. Dit resulteert in een lagere luchtdruk en minder zuurstof, wat leidt tot zuurstoftekort boven de 2.500 meter. De exacte mechanismen van acute hoogteziekte zijn nog niet volledig begrepen, maar de symptomen lijken het gevolg van een lichte zwelling van het hersenweefsel als reactie op het zuurstoftekort.

Risicofactoren

De kans op het ontwikkelen van acute hoogteziekte is groter als de klim naar grote hoogte snel verloopt. Patiënten lopen ook een hoger risico als ze boven de 2.500 meter reizen, waar de luchtdruk lager is en er minder zuurstof in de lucht aanwezig is. Snel wandelen en veel inspanning bij het klimmen verhogen ook de kans op hoogteziekte. Patiënten met anemie (bloedarmoede), longaandoeningen, en hartaandoeningen hebben een verhoogd risico. Het risico is bovendien groter bij mensen die eerder hoogteziekte hebben gehad.

Symptomen

De symptomen variëren afhankelijk van de snelheid van de klim en de inspanning die de patiënt levert. Ze kunnen variëren van mild tot levensbedreigend en kunnen het zenuwstelsel, de longen, de spieren en het hart beïnvloeden. In de meeste gevallen zijn de symptomen mild.

Mild tot matig

Veel patiënten ervaren milde hoogteziekte tijdens de gewenningsperiode (de eerste 1-3 dagen op een gegeven hoogte). De symptomen beginnen meestal 12-24 uur na aankomst op grote hoogte. Deze symptomen lijken op die van een kater. 's Nachts kunnen de symptomen verergeren. Normaal gesproken verdwijnen de symptomen binnen 2-4 dagen zodra het lichaam zich heeft aangepast aan de hoogte. Bij milde tot matige hoogteziekte kunnen de volgende symptomen optreden:

• anorexie
• braken
• duizeligheid
• onregelmatige ademhaling tijdens de slaap
• snelle pols (hartslag) (tachycardie)
• verlies van eetlust
• kortademigheid bij inspanning
• lichte zwelling van de handen, zwelling van de voeten, zwelling van het gezicht en zwelling van het gebied rond de ogen
• lichte tot zware hoofdpijn
• misselijkheid
• nachtblindheid ('s nachts of bij weinig licht slecht zien)
• slapeloosheid
• spierpijn
• verminderde diurese (minder urineafscheiding)
• vermoeidheid

Ernstig

Symptomen van ernstige acute hoogteziekte kunnen onder andere zijn:

• bloed ophoesten
• cyanose (blauwverkleuring van huid, lippen en nagels door zuurstoftekort in de hersenen)
• beklemming op de borst of congestie
• blauwe kleur aan de huid (cyanose)
• hersenoedeem (zeer zware hoofdpijn, apathie, verminderd bewustzijn, ataxie (coördinatie- en evenwichtsproblemen door hersenschade), later verwardheid, desoriëntatie, hallucinaties, amnesie (geheugenverlies), verlamming en eventueel coma)
• hoesten
• kortademigheid in rust
• longoedeem (vocht in de longen)
• zeer snelle vermoeidheid

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van acute hoogteziekte kunnen wijzen op ernstige complicaties en vereisen onmiddellijke medische aandacht. Deze symptomen omvatten:

• extreme hoofdpijn
• veranderingen in bewustzijn of coördinatie
• ernstige kortademigheid
• blauwverkleuring van de huid of lippen
• onverklaarbare verwardheid of hallucinaties

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts onderzoekt de patiënt en beluistert de longgeluiden met een stethoscoop. Dit wordt in medische termen auscultatie genoemd. Hierbij kunnen krakende geluiden (reutels) in de longen worden gehoord, wat kan wijzen op de aanwezigheid van vocht in de longen.

Diagnostisch onderzoek

De arts kan aanvullende onderzoeken uitvoeren, zoals een bloedonderzoek, een CT-scan van de hersenen, een röntgenfoto van de borstkas (thoraxfoto), en een elektrocardiografie (ECG), die de elektrische activiteit van het hart meet.

Behandeling

Een vroege diagnose is cruciaal. Acute hoogteziekte is gemakkelijker te behandelen in een vroeg stadium. De belangrijkste behandeling voor alle vormen van hoogteziekte is om zo snel en veilig mogelijk naar beneden te klimmen (afdalen) naar een lagere hoogte. Bij ernstige symptomen is afdalen naar een lagere hoogte zelfs van levensbelang. Deze patiënten moeten ook zo snel mogelijk naar een ziekenhuis. Indien beschikbaar kan de patiënt extra zuurstof krijgen. Naast de afdalingsbehandeling kunnen de volgende behandelingen worden overwogen:

• acetazolamide (diamox)
• dexamethason (een steroïde)
• pijnstillers zoals paracetamol of ibuprofen om hoofdpijn te verlichten
• antihistaminica (bij allergische reacties)
• anti-emetica (tegen misselijkheid en braken)

Prognose

De prognose is afhankelijk van de ernst van de hoogteziekte en de snelheid waarmee medische hulp wordt gezocht. Bij milde acute hoogteziekte is de prognose meestal goed met tijdige afdalingsbehandeling en adequate acclimatisatie. Bij ernstige gevallen, zoals hoogteziekte met longoedeem of hersenoedeem, is de prognose minder gunstig en kan onmiddellijke medische behandeling noodzakelijk zijn om ernstige complicaties of overlijden te voorkomen.

Complicaties

Acute hoogteziekte kan leiden tot ernstige complicaties zoals:

• longoedeem (vochtophoping in de longen)
• hersenoedeem (zwelling van de hersenen)
• trombose (bloedstolsels)
• ademhalingsproblemen

Preventie

Preventie van acute hoogteziekte omvat:

• trage acclimatisatie door niet sneller dan 300-500 meter per dag te stijgen boven de 3.000 meter
• voldoende rustdagen inlassen tijdens de klim
• het gebruik van medicatie zoals acetazolamide om acclimatisatie te bevorderen
• voldoende hydratatie en gezonde voeding
• het vermijden van alcohol en sedativa, die de symptomen kunnen verergeren

Bij een eerdere ervaring met hoogteziekte is het raadzaam om medicatie te nemen en het tempo te verlagen om een veilige acclimatisatie te waarborgen.

Lees verder

• Hersenzwelling: Oorzaken en behandeling van cerebraal oedeem