Ascariasis: Worminfectie met buikpijn en piepende ademhaling

De Ascaris lumbricoides-spoelworm bevindt zich in de dunne darm van de mens. Normaal gezien veroorzaakt deze geen problemen, maar bij een slechte persoonlijke hygiëne en afwezige sanitaire voorzieningen, is een worminfectie mogelijk. De infectie veroorzaakt meestal geen symptomen, maar zwaardere infecties leiden tot problemen in de longen en darmen waarbij de patiënt buikpijn, koorts en een piepende ademhaling ervaart. Een behandeling is mogelijk dankzij worm dodende medicatie waardoor de prognose uitstekend is. Deze infectieziekte valt te voorkomen door het hanteren van een betere hygiëne.

• Epidemiologie ascariasis
• Oorzaken worminfectie
• Symptomen: Darmen (Buikpijn, ontlasting) en longen (piepende ademhaling)
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties van ascariasis
• Preventie infectie door wormen

Epidemiologie ascariasis

Ascariasis is wereldwijd de meest voorkomende intestinale worminfectie. Naar schatting één miljard patiënten zijn wereldwijd besmet. De ziekte komt voor op plaatsen waar menselijke uitwerpselen gebruikt zijn als meststof of waar de bodem is verontreinigd met menselijke ontlasting. Ascariasis komt voor bij patiënten van alle leeftijden, maar kinderen tussen de twee en tien jaar uit vooral (sub)tropische landen zijn zwaarder dan volwassenen getroffen. Patiënten krijgen ascariasis door de consumptie van voedsel of drank dat besmet is met spoelwormeieren. Verdere informatie over de geografische of seksuele voorliefde is niet gevonden in de geraadpleegde bronnen.

Oorzaken worminfectie

Veroorzaker

De oorzaak van de infectieziekte is de Ascaris lumbricoides-spoelworm. Deze spoelworm is een rondworm met een volwassen lengte van vijftien tot dertig centimeter en een dikte van enkele millimeters. De worm heeft een lichtroze kleur en wanneer hij sterft, is hij wit gekleurd. Vrouwelijke wormen leggen tot ongeveer tweehonderdduizend eieren (200.000) per dag in de dunne darm die het lichaam verlaten via de ontlasting.

Overdracht en besmetting

De spoelwormen zijn te vinden in de dunne darm van de mens. De eieren van deze wormen komen uit het lichaam via de ontlasting. In arme ontwikkelingslanden, waar geen of slechte sanitaire voorzieningen zijn en de hygiëne ondermaats is, komt de ontlasting op de bodem terecht. Op deze vochtige grond rijpen de eieren in enkele weken (ten minste achttien (18) dagen). Wanneer een patiënt deze eitjes op de bodem aanraakt en inslikt, loopt hij een besmetting (overdracht) op. Bij het innemen van deze besmetten eieren, komen de eieren terecht in de maag of de darm. Na enkele dagen bewegen de larven zich door de bloedstroom naar de longen, waardoor de patiënt een eosinofielenpneumonie ontwikkelt. Daarna hoest de patiënt deze weer op en slikt hij ze opnieuw in. In dit stadium ontwikkelt de larve zich in de darm tot een volwassen worm. Volwassen wormen leven tien tot vierentwintig maanden in de dunne darm, waar ze eitjes leggen die in uitwerpselen verschijnen.

Symptomen: Darmen (Buikpijn, ontlasting) en longen (piepende ademhaling)

Meestal vertoont de patiënt geen symptomen. Mogelijke symptomen concentreren zich op de darmen en de longen. Daarnaast zijn milde koorts en een huiduitslag mogelijk.

Darmen

De buikgerelateerde symptomen omvatten buikpijn, een onregelmatige stoelgang waarin mogelijk de wormen zichtbaar zijn, vette urine (door verstopte lymfevaten in nieren), galbulten en maagpijn. De wormen verlaten het lichaam door ze uit te braken, via de ontlasting maar mogelijk ook via de neus of mond.

Longen

De symptomen lijken wat op astma, al zijn de symptomen duidelijker wanneer ascariasis verergert. De symptomen omvatten een piepende ademhaling, bloederig sputum (slijm opgehoest door de lagere luchtwegen), gewichtsverlies, hoesten en kortademigheid. Uit beeldvormend onderzoek blijkt dat de patiënt mogelijk longknobbeltjes heeft.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts voert een grondig lichamelijk onderzoek uit bij de patiënt. Hierbij is een anamnese, een grondig vraaggesprek, onontbeerlijk. Hij merkt tevens de zichtbare symptomen op bij de patiënt waaronder een versnelde ademhaling (tachypneu), een opgezette buik en pijn op de borst. Hij gebruikt tevens zijn stethoscoop om naar de ademgeluiden van de patiënt te luisteren. Hij plaatst deze op de longen van de patiënt en zo hoort hij een piepende ademhaling. Anorexia, buikpijn, kolieken, misselijkheid, en intermitterende diarree wijzen mogelijk op een gedeeltelijke of volledige darmobstructie (verstopping in darm met buikpijn en braken). Geelzucht (icterus), misselijkheid, braken, koorts en ernstige of uitstralende buikpijn wijzen mogelijk op cholangitis (ontsteking van galwegen met koorts, buikpijn en geelzucht), pancreatitis (ontsteking van de alvleesklier met buikpijn en spijsverteringsproblemen) of appendicitis (ontsteking van het wormvormig aanhangsel van de blindedarm).

Diagnostisch onderzoek

De arts voert een volledig bloedonderzoek uit en ook een staaltje van de ontlasting gaat voor verder onderzoek naar het laboratorium. Andere mogelijke beeldvormende onderzoeken zijn een CT-scan, een MRI-scan, een echografie en een endoscopie (inwendig kijkonderzoek van de binnenkant van het lichaam).

Differentiële diagnose

De arts verwart ascariasis vaak met volgende aandoeningen: acute pancreatitis (plotse ontsteking van alvleesklier, een longontsteking (pneumonie: ontsteking onderste luchtwegen) en galkolieken (buikpijn door galsteen die galweg blokkeert).

Behandeling

De arts schrijft een geneesmiddel voor tegen worminfecties in het maag-darmkanaal, ook gekend als anthelmintica. Deze medicijnen verlammen of doden intestinale parasitaire wormen en neemt de patiënt één tot drie dagen in. Een endoscopie is nodig als het grote aantal wormen een verstopping van de darm (darmobstructie) veroorzaakt. In zeldzame gevallen is een operatie nodig. Verder krijgt de patiënt een driemaandelijks controlebezoek waarbij de arts de ontlasting van de patiënt controleert op eieren van de worm. Zijn deze namelijk nog aanwezig, dan start de behandeling opnieuw.

Prognose

De prognose van ascariasis is uitstekend. De meeste patiënten herstellen volledig, zelfs zonder behandeling. Wel is het mogelijk dat de wormen in het lichaam aanwezig blijven.

Complicaties van ascariasis

Soms ontstaan complicaties bij de patiënt wanneer de volwassen wormen bepaalde organen zoals de appendix (aanhangsel van de dikke darm), het pancreas (de alvleesklier) en de galwegen. Wanneer de darmen zich vermenigvuldigen, blokkeren ze mogelijk het darmkanaaal. Hierdoor ontstaat een darmperforatie (gat in darm), een darmobstructie of een obstructie in de galwegen van de lever.

Preventie infectie door wormen

Het risico op ascariasis valt te verminderen door verbeterde sanitaire voorzieningen en hygiëne, en dan met name in ontwikkelingslanden, waar de meeste patiënten genoteerd zijn. Dit houdt in dat de patiënt best de handen wast na contact met de grond, na het werken in de tuin en na een toiletbezoek. Tot slot wast, schil en/of kookt de persoon alle rauwe groenten en fruit voor het eten.

Lees verder

• Buikpijn: Veelvoorkomende oorzaken van pijn in buikstreek