Balanitis en balanoposthitis: Ontsteking eikel en voorhuid

Bij balanitis is de eikel, ook gekend als glans penis, ontstoken. Wanneer ook de voorhuid ontstoken is, is sprake van een balanoposthitis. De voorhuid of penis zijn mogelijk gezwollen en pijnlijk. Hoewel de aandoening pijnlijk verloopt, is deze gewoonlijk niet ernstig. Diverse medische aandoeningen of problemen leiden bij sommige patiënten tot balanitis. Het is sterk afhankelijk van de oorzaak van de ontsteking welke medicatie hierop volgt. De prognose van balanitis is in de meeste gevallen uitstekend, al zijn er ook complicaties mogelijk. Balanitis valt te voorkomen door het hanteren van een goede hygiëne, het reinigen van de penis zonder geparfumeerde of chemische producten en het volledig afdrogen van de penis na het douchen.

• Synoniemen balanitis en balanoposthitis
• Epidemiologie aandoening
• Oorzaken ontsteking: Diabetes, hygiëne en aandoeningen
• Symptomen penis: Eikel en voorhuid zijn pijnlijk
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties van balanitis en balanoposthitis

Synoniemen balanitis en balanoposthitis

Balanitis is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• eikeldruiper
• eikelontsteking

Epidemiologie aandoening

Balanitis is een veel voorkomende aandoening die naar schatting voorkomt bij 3 tot 11% van de mannen wereldwijd. Balanitis is voorts mogelijk op elke leeftijd.

Oorzaken ontsteking: Diabetes, hygiëne en aandoeningen

Oncontroleerbare diabetes mellitus is de meest voorkomende onderliggende aandoening die balanitis mogelijk veroorzaakt. Bovendien is een slechte hygiëne bij onbesneden mannen eveneens een risicofactor voor het ontwikkelen van balanitis. Zo spoelt de patiënt bijvoorbeeld onvoldoende zeep af bij het douchen of gebruikt hij irriterende zeep of vaseline. Daarnaast zijn morbide obesitas en allergieën (allergische reactie door contact met uitlokkende stof) voor bepaalde medicatie risicofactoren. Andere mogelijke oorzaken zijn aandoeningen zoals congestief hartfalen (slecht rondpompen van bloed door het hart), cirrose (schrompeling van de lever), het nefrotisch syndroom (nierziekte met te veel eiwit in urine), reactieve artritis en lichen sclerose atrophicus. Volgende virussoorten gaan tot slot mogelijk gepaard met balanitis: Borrelia vincentii en Borrelia burgdorferi, Candida, Chlamydia (bacteriële infectie met symptomen aan genitaliën), Gardnerella, humaan papillomavirus, Neisseria, Treponema pallidum (syfilis) en Trichomonas.

Symptomen penis: Eikel en voorhuid zijn pijnlijk

De patiënt heeft huiduitslag en jeuk op de eikel, de kop van de penis. De eikel en voorhuid zijn pijnlijk en/of en/of schilferig en/of (vlekkerig) rood (penispijn). Bovendien is het terugtrekken van de voorhuid bemoeilijkt doordat de voorhuid strak is (fimose). Ook is een man mogelijk impotent door de ontsteking. Een stinkende afscheiding uit de penis is eveneens mogelijk. In ernstige gevallen kan de man zijn urinestraal niet regelen en ontstaan plasproblemen. Zelden treden systemische symptomen zoals koorts en misselijkheid op.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts voert een grondig onderzoek uit bij de patiënt. Hierbij is een anamnese, een grondig vraaggesprek, onontbeerlijk. De arts merkt tevens de zichtbare symptomen op waaronder erytheem (huiduitslag) en oedeem (zwelling) van de eikel of de voorhuid, een afscheiding die uit de penis komt, verzwering en/of plaques, fimose (soms), gezwollen lymfeklieren (de medische term hiervoor is "lymfadenopathie") en zelden een opgezette buik (blaas) bij een urinewegobstructie.

Diagnostisch onderzoek

Een huidtest of huidbiopsie zijn nodig om de aanwezigheden van virussen, schimmels en bacteriën te onderzoeken. Bij een vermoeden van een urineobstructie volgt een echografie van de blaas.

Differentiële diagnose

De arts verwart balanitis vaak met volgende aandoeningen: psoriasis (chronische huidziekte met droge huid en schilfers) en candidiasis (schimmelinfectie door gist Candida die mogelijk het bloed, de geslachtsorganen, de huid, de mond, de keel en/of de nagels aantast).

Behandeling

Zelfzorg

Zelfzorg is mogelijk door de patiënt. Hij reinigt dagelijks de penis en voorhuid en droogt alles zachtjes. Ook een bad met fysiologisch zout verlicht de symptomen.

Professionele medische zorg

De arts schrijft antibiotica in crème- of tabletvorm voor indien bacteriën de oorzaak zijn van balanitis. Bij huidaandoeningen helpen deze antibiotica niet en schrijft de arts steroïde crèmes voor. Tot slot zijn antischimmelcrèmes (antimycotica) aangewezen wanneer balanitis het gevolg is van een schimmel.

Prognose

De prognose van balanitis is veelal uitstekend. De meeste patiënten herstellen volledig dankzij de voorgeschreven crèmes en het hanteren van een goede hygiëne. Door balanitis alleen komen normaal gezien geen mannen te overlijden. Balanitis is mogelijk wel ernstiger bij de aanwezigheid van een onderliggende medische aandoening, vooral bij patiënten die een Candida-infectie bij diabetes mellitus oplopen.

Complicaties van balanitis en balanoposthitis

Soms ontstaan complicaties bij de patiënt bij een langdurige ontsteking of infectie. Littekens verkleinen zo mogelijk de opening van de penis. Bij fimose is de opening van de voorhuid van de penis namelijk vernauwd waardoor plasproblemen ontstaan. Soms ontstaat allergische dermatitis. De patiënt heeft tevens een hogere kans op het ontwikkelen van peniskanker (symptomen aan de huid en aanwezigheid van knobbeltjes). De bloedtoevoer aan het einde van de penis is tot slot mogelijk verstoord.

Lees verder

• Posthitis: Voorhuidontsteking van penis met roodheid en pijn