Aarsmaden: Worminfectie met jeuk rond anus en huidirritatie

Een infectie met aarsmaden komt vaak voor bij kinderen. Deze wormen verspreiden zich via de handen van de anus naar de mond, hoewel ook andere overdrachtsroutes van de eieren mogelijk zijn. De infectie wordt veroorzaakt door draadwormen die in de darm terechtkomen en jeuk rond de anus veroorzaken. Huidirritatie is een ander kenmerk van deze ziekte. De behandeling omvat wormdodende medicijnen, en goede persoonlijke hygiëne is essentieel om een infectie met aarsmaden te voorkomen.

• Epidemiologie: Vooral bij kinderen
• Oorzaken van de worminfectie
• Risicofactoren
• Symptomen: Jeuk rond anus en huidirritatie
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van infectie met aarsmaden
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie: Vooral bij kinderen

Het Enterobius vermicularis, de draadworm die aarsmaden veroorzaakt, komt wereldwijd voor. In Nederland is ongeveer 60% van de kinderen en tot 20% van de volwassenen besmet met deze draadworm. De aandoening is vooral prevalent bij jonge kinderen en in instellingen zoals kinderdagverblijven en scholen.

Oorzaken van de worminfectie

Enterobius vermicularis is een kleine witte tot geelwitte nematode (rondworm) die tussen de twee en twaalf millimeter lang kan worden. De infectie verspreidt zich via de overdracht van eieren van de anus naar de mond via de handen (handen, nagels en vingers). Dit gebeurt meestal doordat een besmet kind of volwassene de anus krabt door de jeuk en vervolgens de handen in de mond stopt. Eieren kunnen ook op kleding, beddengoed of andere oppervlakken terechtkomen, waarna ze worden ingeslikt of ingeademd. Na de opname komen de eieren in de maag terecht, waar ze uitkomen en zich ontwikkelen in de dunne darm. De volwassen wormen bevinden zich vaak in het onderste deel van de dikke darm en de blinde darm. De vrouwtjes leggen hun eieren rond de anus, wat jeuk en ongemak veroorzaakt.

Risicofactoren

De infectie met aarsmaden komt vaak voor in omgevingen waar veel kinderen samenkomen, zoals crèches en scholen. Ook mensen die in zorginstellingen werken of daar verblijven, lopen een verhoogd risico. Reizigers kunnen een verhoogd risico lopen als ze zich bevinden in drukke omstandigheden met geïnfecteerde personen.

Symptomen: Jeuk rond anus en huidirritatie

De incubatietijd, de periode tussen blootstelling aan de infectie en het verschijnen van symptomen, bedraagt meestal één tot twee maanden. Soms zijn opeenvolgende herinfecties nodig voordat de symptomen duidelijk worden.

Jeuk rond het anale gebied

De eieren worden door de vrouwtjes gelegd rond de anus, wat intense jeuk veroorzaakt in dat gebied, evenals in de schaamlippen (vaginale jeuk). Deze jeuk is vaak 's nachts het ergst, wat kan leiden tot slaapstoornissen. Patiënten kunnen ook vage buik- en darmklachten ervaren. Bij ernstige infecties kunnen wormen migreren naar andere plaatsen, zoals de vulva, de vagina en de urethra.

Irritatie van de huid

Krabben door de jeuk kan leiden tot huidirritatie en secundaire bacteriële infecties. Dit kan verdere complicaties veroorzaken en het herstel vertragen.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose wordt gesteld door het verzamelen van eieren voor microscopisch onderzoek. Dit gebeurt meestal door een stuk plakband rond de anus van de patiënt te plakken en daarna weer te verwijderen. Dit moet 's ochtends gebeuren, voordat de patiënt zich heeft gewassen, omdat de eieren voornamelijk 's nachts worden gelegd.

Behandeling van infectie met aarsmaden

De behandeling van een draadworminfectie wordt doorgaans uitgevoerd met wormdodende medicijnen zoals mebendazol, albendazool of pyrantelpamoaat. Vaak is een gecombineerde behandeling met deze anthelmintica nodig om effectief te zijn. De behandeling bestaat meestal uit twee cycli: na de eerste behandeling volgt een rustperiode van twee weken, waarna de tweede kuur begint om de cyclus van auto-infectie te doorbreken. Alle gezinsleden, vooral jonge kinderen, dienen tegelijkertijd behandeld te worden om herinfectie te voorkomen.

Prognose

Behalve ongemak en mogelijk verlies van huidoppervlak door krabben, is de infectie meestal onschadelijk. De behandeling met anthelmintica is doorgaans zeer effectief en zorgt meestal voor volledig herstel.

Complicaties

Mogelijke complicaties van aarsmaden zijn onder andere:

• Secundaire bacteriële infecties door huidirritatie en krabben.
• Epileptische aanvallen in zeldzame gevallen, hoewel dit niet vaak voorkomt bij aarsmadeninfecties.
• Verergerde jeuk en ongemak, wat kan leiden tot slechtere kwaliteit van leven en slaapstoornissen.

Preventie

Om een infectie met aarsmaden te voorkomen, is goede persoonlijke hygiëne cruciaal. Aanbevolen preventieve maatregelen zijn:

• Beddengoed regelmatig luchten en schoonmaken.
• Dagelijks stofzuigen en reinigen van ruimten.
• Nagels kort en schoon houden.
• Kleding en speelgoed regelmatig wassen op een temperatuur van minimaal 60 graden Celsius.
• Regelmatig handen wassen, vooral na gebruik van het toilet en voor het eten.