Aarsmaden: Worminfectie met jeuk rond anus en huidirritatie

Een infectie met aarsmaden gebeurt vaak bij kinderen. Zij verspreiden de wormen via de handen van de anus naar de mond, al zijn ook andere overdrachtsmogelijkheden van de eieren bekend. Bij de worminfectie komen draadwormen in de darm terecht die uiteindelijk jeuk veroorzaken rond de anus. Huidirritatie is een ander kenmerk van de ziekte. De behandeling van de ziekte gebeurt met behulp van wormdodende medicijnen. Een goede (persoonlijke) hygiëne is tot slot noodzakelijk om een infectie met de draadworm te voorkomen.

• Epidemiologie: Vooral bij kinderen
• Oorzaken worminfectie
• Risicofactoren
• Symptomen: Jeuk rond anus en huidirritatie
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van infectie met aarsmaden
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie: Vooral bij kinderen

De draadworm die verantwoordelijk is voor aarsmaden, komt wereldwijd voor. In Nederland is ongeveer 60% van de kinderen en tot 20% van de volwassenen besmet met de draadworm.

Oorzaken worminfectie

Enterobius vermicularis is een kleine witte tot geelwitte nematode (rondworm) van twee tot maximaal twaalf millimeter lang. De overdracht van de infectie gaat van de anus tot de mond via de handen (nagels en vingers). Dit houdt in dat een besmette patiënt gaat krabben aan het jeukende gebied rond de anus (jeukende anus). Daardoor komen de eieren onder de nagels en vingers van de hand terecht. Wanneer kinderen (of anderen) vervolgens de hand in de mond stoppen, slikken ze de eitjes weer in waardoor een (herhalende) infectie ontstaat. Soms zijn de eieren ook te vinden op kleding en beddengoed, en worden ze vervolgens ingenomen of ingeademd. De besmetting gaat bijgevolg van de éne persoon naar de andere persoon. De eieren komen eerst in de maag terecht. De ontwikkeling van maden vindt vooral plaats in de dunne darm. De volwassen wormen bevinden zich veelal in het onderste gedeelte van de dikke darm en in de blinde darm. De vrouwtjes (wijfjes) leggen eieren in de omgeving van de anus en verwekken daarbij jeuk

Risicofactoren

Vooral in crèches en scholen komt de infectieziekte tot stand. Mensen die voor geïnfecteerde kinderen zorgen en mensen die in een (zorg)instelling verblijven, zijn eveneens vaker aangetast. Reizigers krijgen meer kans op de ziekte wanneer ze in drukke omstandigheden verblijven met geïnfecteerde patiënten.

Symptomen: Jeuk rond anus en huidirritatie

De incubatieperiode (tijd tussen het oplopen van de besmetting en het tot stand komen van de tekenen) is meestal één à twee maanden, maar soms zijn opeenvolgende herinfecties nodig voordat de symptomen optreden.

Jeuk rond anale gebied

De vrouwtjes leggen eieren rond de anus en veroorzaken intense jeuk rond de anus en de schaamlippen (vaginale jeuk). Vooral ’s nachts ervaren patiënten een jeukend anaal gebied, hetgeen zorgt voor slaapstoornissen. Daarnaast komen vage buik- en darmklachten tot stand. Bij ernstige infecties migreren wormen van het anale gebied naar andere plaatsen, waaronder de vulva, de vagina en de urethra.

Irritatie aan huid

Daarnaast is de huid geïrriteerd als gevolg van het krabben (door de jeuk). Hierdoor treedt snel een secundaire bacteriële infectie op.

Diagnose en onderzoeken

De arts verzamelt de eieren voor verder microscopisch onderzoek. Dit doet hij door rond de anus van de patiënt een stuk plakband te kleven, en nadien weer los te trekken. Dit gebeurt ’s ochtends voor het douchen, omdat de eitjes vooral ’s nachts worden gelegd.

Behandeling van infectie met aarsmaden

De meest gebruikte geneesmiddelen voor een draadworminfectie zijn mebendazol, albendazool of pyrantelpamoaat. Meestal is een gecombineerde behandeling met deze wormdodende medicijnen (anthelmintica) nodig omdat een geïsoleerde behandeling van een getroffen patiënt vaak niet effectief is. Andere familieleden (vooral kleine kinderen) krijgen eveneens een behandeling. De behandeling bestaat uit twee behandelingscycli. Na de eerste periode volgt een rustperiode van twee weken om nadien de tweede behandelingskuur in te zetten. Hierdoor wordt de cyclus van de auto-infectie gebroken.

Prognose

Behalve ongemak en een lokaal verlies van de opperhuid door het krabben, is de infectie meestal onschadelijk. De behandeling met anthelmintica is zeer effectief.

Complicaties

Een secundaire bacteriële infectie treedt mogelijk op door de huidirritatie. De arts moet hiervoor antibiotica voorschrijven.

Preventie

Het hele gezin krijgt advies over persoonlijke hygiëne om de infectie met de draadworm te voorkomen. Een goede hygiëne bestaat uit onder andere volgende tips:

• beddengoed luchten
• dagelijks stofzuigen / ruimten reinigen
• nagels kort knippen
• regelmatig kledij en speelgoed wassen op een temperatuur van minimaal 60 graden
• regelmatig wassen van de handen