Toxocariase: Infectie met symptomen aan ogen of organen

Toxocariase (toxocariasis) is een zeldzame infectie veroorzaakt door rondwormparasieten, beter bekend als kattenspoelwormen. De verspreiding gebeurt door contact met besmette ontlasting van dieren. Rondwormparasieten bevinden zich meestal bij katten, honden en vossen. Zowel de organen als ogen zijn mogelijk aangetast. Een andere benaming voor toxocariasis die betrekking heeft op de ogen is “oculaire larve migrans (OLM)”. Vaak is de parasiet goed te behandelen.

• Epidemiologie toxocariase
• Oorzaken parasitaire infectie
• Symptomen aan ogen en organen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling via medicatie
• Prognose van infectieziekte
• Complicaties
• Preventie
• Vaccinatie en onderzoek

Epidemiologie toxocariase

De parasiet treft meestal jonge kinderen. Bij het spelen komen kinderen vaker in contact met verontreinigde grond en brengen ze sneller hun handen naar hun mond. Patiënten van alle leeftijden zijn echter gerapporteerd. Toxocariase is zeldzaam; exacte cijfers van het aantal gevallen zijn niet bekend, hoewel de ziekte wereldwijd voorkomt. Het ontbreken van cijfers komt mede door het relatief grote aantal misdiagnoses alsook het feit dat veel patiënten onwetend zijn over de blootstelling aan de parasiet.

Oorzaken parasitaire infectie

De rondwormparasieten die verantwoordelijk zijn voor toxocariase (de zogenaamde Toxocara) leven in het spijsverteringsstelsel van honden, katten en vossen. De wormen produceren eieren in de uitwerpselen van besmette dieren en op besmette bodem. De eieren zijn enkel besmettelijk na 10-21 dagen, dus er is geen onmiddellijk gevaar van verse dierlijke feces. Zodra de eieren zich op zand of grond bevinden, kunnen ze vele maanden overleven. Een patiënt die in contact komt met verontreinigde grond in zijn of haar mond, raakt mogelijk besmet (besmette rauwe groenten en vlees). Nadat de eieren zich in het menselijk lichaam nestelen, bewegen ze in de darm alvorens de larven vrijkomen (vroeg ontwikkelingsstadium). Deze larven zijn in staat om zich te verspreiden naar andere lichaamsdelen. Aangezien mensen normaliter niet de gebruikelijke gastheer zijn voor deze larven, is eiproductie na dit stadium niet mogelijk. Dit betekent dat de infectie zich niet verspreidt tussen patiënten.

Symptomen aan ogen en organen

Algemene symptomen

Bij de meeste patiënten veroorzaakt deze infectie met rondwormlarven geen symptomen. De parasieten sterven doorgaans binnen enkele maanden. Echter, sommige patiënten ervaren milde symptomen, zoals buikpijn, hoesten, hoofdpijn en koorts van 38°C of hoger.

Ogen

De parasiet kan het oog aantasten (oogworm). In 90% van de gevallen is slechts één oog betrokken bij de parasitaire ooginfectie. De patiënt kan last hebben van (wazig gezichtsvermogen) of troebel gezichtsvermogen. Hij kan lijden aan een ooginfectie, waarbij zijn ogen zeer rood, pijnlijk en ontstoken zijn. Ook is er een verhoogde kans op een netvliesloslating. Hoewel de parasiet zich relatief zeldzaam presenteert bij mensen, is deze aandoening een belangrijke oorzaak van uveïtis, vooral bij kinderen en jongvolwassenen. Deze laatste stelling werd beschreven in het tijdschrift “Review of Ophthalmology” naar aanleiding van een Amerikaanse studie in 2007.

Organen

In zeldzame gevallen kunnen de rondwormlarven organen zoals de lever, longen en de hersenen infecteren. De patiënt kan ernstige symptomen vertonen zoals een piepende ademhaling (medische term: stridor) of ademhalingsproblemen, huiduitslag, koorts, stuipen (oncontroleerbare fysieke bewegingen en veranderingen in het bewustzijn), verlies van eetlust en gewichtsverlies en vermoeidheid.

Diagnose en onderzoeken

Wanneer de parasiet de ogen aantast, is er een risico op permanent verlies van het gezichtsvermogen. Een snelle diagnose en behandeling zijn daarom noodzakelijk bij toxocariase. Toxocariase valt te diagnosticeren via een bloedonderzoek. Een oogarts kan de parasiet opsporen via een uitgebreid oogonderzoek.

Behandeling via medicatie

Wanneer de patiënt geen of milde symptomen vertoont, is een behandeling meestal niet nodig. Parasietdodende medicatie (anthelminthicum) is echter vereist bij een ernstige infectie die de organen aantast. Deze medicatie is niet gebruikelijk voor ooggerelateerde problemen; hiervoor zet de oogarts corticosteroïden in om de ontsteking te onderdrukken. Soms is chirurgie vereist wanneer een netvliesloslating dreigt (vitrectomie of laserfotocoagulatie).

Prognose van infectieziekte

De meeste patiënten herstellen volledig en ervaren geen complicaties op lange termijn. Er blijft echter een risico op permanent gezichtsverlies als één van de ogen is aangetast door de parasiet.

Complicaties

• Als toxocariase niet tijdig wordt behandeld, kunnen de volgende complicaties optreden:
• Oogcomplicaties: Zoals netvliesloslating of blijvend gezichtsverlies bij ernstige gevallen van ooginfectie.
• Organische complicaties: Ernstige infecties van organen kunnen leiden tot ademhalingsproblemen, leverbeschadiging of neurologische aandoeningen als de hersenen worden aangetast.
• Chronische symptomen: Hoewel zeldzaam, kunnen chronische symptomen zoals langdurige vermoeidheid of terugkerende buikpijn optreden.
• Impact op kwaliteit van leven: Patiënten met ernstige vormen van toxocariase kunnen langdurige impact op hun kwaliteit van leven ervaren, vooral als er sprake is van blijvende oogschade of orgaanschade. Ondersteuning door een multidisciplinair team kan helpen bij het beheer van symptomen en het verbeteren van de levenskwaliteit.

Preventie

Een goede hygiëne verkleint het risico op het krijgen van toxocariase. De patiënt moet daarom de handen grondig wassen met warm water en zeep na contact met huisdieren of met zand of aarde. Verder is het aanbevolen om huisdieren regelmatig te ontwormen en om uitwerpselen van huisdieren onmiddellijk op te ruimen.

Vaccinatie en onderzoek

Er zijn momenteel (anno september 2024) geen vaccins beschikbaar om toxocariase te voorkomen. Onderzoek naar vaccinaties en behandelingen voor parasitaire infecties is echter gaande, met de hoop dat er in de toekomst preventieve middelen beschikbaar komen.

Lees verder

• Oogwormen: Soorten en symptomen van worminfectie aan ogen