Loiasis: Infectie met zwelling rond gewrichten en oogworm

Loiasis is een infectie veroorzaakt door de parasitaire worm Loa loa. Deze worm komt voornamelijk voor in bepaalde gebieden in Afrika. Een bepaald type besmette vlieg, de chrysopsvlieg, draagt de parasiet met zich mee en deponeert larven bij het steken van een persoon. Deze larven groeien langzaam uit tot een volwassen worm. Typische symptomen van loiasis zijn zwellingen rond de gewrichten en de aanwezigheid van een oogworm. De diagnose wordt bevestigd door een bloedonderzoek. De behandeling van loiasis vereist voorzichtigheid, aangezien ernstige bijwerkingen van de parasietdodende medicatie mogelijk zijn. Preventieve maatregelen kunnen een infectie met deze worm helpen voorkomen.

• Synoniemen loiasis
• Oorzaken: Parasiet Loa loa (worm)
• Risicofactoren parasitaire infectie
• Symptomen: Zwelling rond gewrichten en oogworm
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Zeer voorzichtig met medicatie en/of operatie
• Prognose
• Complicaties van loiasis
• Preventie infectieziekte

Synoniemen loiasis

Loiasis is ook bekend onder de volgende synoniemen:

• calabarzwellingen
• filaria lacrimalis
• filaria loa
• filaria subconjunctivalis
• fugitieve zwellingen
• loa loa filariasis
• loaina
• microfilaria overdag

Oorzaken: Parasiet Loa loa (worm)

Loa loa is een parasitaire worm die behoort tot de familie van de Filaria (draadworm, behoort tot de rondwormen). Deze worm komt vooral voor in de regenwouden van West- en Centraal-Afrika. De infectie ontstaat wanneer grote, bloedzuigende geïnfecteerde chrysopsvliegen (soort hertenvlieg) de larven van de worm in het lichaam van een persoon brengen. Deze vliegen steken overdag en buiten, en eten het bloed van een besmette persoon. De larven komen onder de huid terecht en groeien uit tot volwassen wormen. De microfilariën (larven van de worm) bevinden zich overdag in het bloed en de lymfatische vloeistof, terwijl ze ’s nachts in de longen aanwezig zijn. Loiasis is niet besmettelijk voor andere personen.

Risicofactoren parasitaire infectie

De vliegen worden aangetrokken door de beweging van mensen en door de rook van houtvuren. Ook sterk verlichte huizen vormen een aantrekkingskracht voor de vliegen. Reizigers lopen een verhoogd risico op besmetting als ze langdurig worden blootgesteld aan gebieden waar deze vliegen voorkomen. Europeanen lopen vaak deze infectie op tijdens hun verblijf in deze regio's.

Symptomen: Zwelling rond gewrichten en oogworm

Veel mensen ontwikkelen geen symptomen. Wanneer symptomen optreden, verschijnen ze meestal gemiddeld vijf maanden tot vier jaar na de besmetting. Kenmerkende symptomen zijn onder andere zwellingen rond gewrichten en de aanwezigheid van een oogworm.

Zwelling rond gewrichten

Veel patiënten ervaren geen symptomen. Als symptomen zich ontwikkelen, gebeurt dit vaak na een incubatietijd van vele maanden. De patiënt kan plotseling calabarzwellingen ervaren die enkele uren tot dagen aanhouden. Deze zwellingen, genoemd naar een stad in Nigeria, worden gekenmerkt door jeuk en een zich verplaatsende zwelling die ontstaat wanneer de parasiet Loa loa een gewricht passeert. Bij inwoners van de getroffen gebieden duren deze zwellingen doorgaans één tot drie dagen, terwijl reizigers vaak ernstigere en langdurigere zwellingen ervaren. De zwelling is vaak merkbaar in de omgeving van polsen en andere gewrichten, en wordt gekarakteriseerd door oedeem.

Oogworm

Daarnaast kan een oogworm zich over het oogoppervlak bewegen. Deze worm, die tussen de twee en zeven centimeter lang is, beweegt zich onder de conjunctiva (oogbindvlies) en het hoornvlies (cornea). De worm tast het gezichtsvermogen niet aan, maar kan wel pijnlijke symptomen veroorzaken.

Andere symptomen

Minder vaak voorkomende symptomen zijn jeuk over het hele lichaam, spierpijn, gewrichtspijn, en vermoeidheid. In zeldzame gevallen kunnen ook het hart, de hersenen (encefalitis: ontsteking van de hersenen) en/of de nieren door loiasis worden aangetast, hoewel de symptomen hiervan meestal niet ernstig zijn.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

Tijdens het lichamelijk onderzoek zijn de calabarzwellingen een belangrijk diagnostisch teken. De aanwezigheid van een worm die migreert naar het oogoppervlak is een ander opvallend symptoom van de infectie.

Diagnostisch onderzoek

Als iemand recent in een gebied is geweest waar besmette vliegen voorkomen, zal de arts een bloedonderzoek uitvoeren om de aanwezigheid van larven van de parasiet te controleren. Dit onderzoek kan ook verhoogde aantallen eosinofielen onthullen, wat een indicatie is voor een parasitaire infectie. Een volwassen worm kan soms zichtbaar zijn op het oogoppervlak. In de urine kunnen verhoogde eiwitniveaus (proteïnurie) en af en toe bloed (hematurie) worden aangetroffen.

Behandeling: Zeer voorzichtig met medicatie en/of operatie

De behandeling van loiasis dient te worden uitgevoerd door een specialist in de tropische geneeskunde. Deze specialist bepaalt welk medicijn veilig genoeg is om de parasiet te verwijderen. Een operatie kan nodig zijn om de oogworm te verwijderen. Het verwijderen van de oogworm betekent echter niet altijd dat de infectie volledig is genezen, aangezien de parasiet zich mogelijk ook in andere delen van het lichaam bevindt. Vanwege het risico op ernstige bijwerkingen door de gebruikte medicatie (anthelmintica) worden vooraf meerdere onderzoeken uitgevoerd om de veiligheid van het medicijn te evalueren. In sommige gevallen kan het nodig zijn om eerst een speciale behandeling te ondergaan voordat medicatie tegen de parasiet wordt toegediend. In bepaalde gevallen kan medicatie zelfs niet worden aanbevolen.

Prognose

De prognose van loiasis hangt af van de ernst van de symptomen en de tijdige behandeling. Als de infectie adequaat wordt behandeld, zijn de vooruitzichten over het algemeen goed. Onbehandeld kunnen de symptomen echter verergeren en kunnen er ernstige complicaties optreden.

Complicaties van loiasis

Mogelijke complicaties van loiasis zijn:

• anemie (bloedarmoede)
• ernstige allergische reacties
• hartproblemen
• ontstekingen van de hersenen (encefalitis)
• beschadiging van de ogen
• infecties door secundaire oorzaken

Preventie infectieziekte

Preventie van loiasis omvat het nemen van maatregelen om blootstelling aan de besmette vliegen te verminderen. Het dragen van lange broeken en shirts met lange mouwen is sterk aanbevolen. Kleding die verzadigd is met het insecticide permethrine kan ook helpen om loiasis te voorkomen. Daarnaast is het verstandig om blootstelling aan de rook van houtvuren te vermijden.

Lees verder

• Oogwormen: Soorten en symptomen van worminfectie aan ogen
• Gezwollen gewrichten: Oorzaken van gewrichtszwelling