Ziekte van Chagas: Infectieziekte door beet van parasiet

De ziekte van Chagas is een potentieel levensbedreigende aandoening die voornamelijk optreedt in Zuid- en Midden-Amerika. De verspreiding van de infectieziekte gebeurt hoofdzakelijk door bloedzuigende insecten, maar de besmetting is eveneens mogelijk via onder andere een bloedtransfusie of orgaantransplantatie. De patiënt heeft voornamelijk problemen met het hart en het spijsverteringsstelsel als gevolg van de aandoening. Dankzij antiparasitaire medicatie zijn de parasieten te doden en herstelt de patiënt veelal goed. De ziekte van Chagas werd voor het eerst beschreven in 1909 door de Braziliaanse arts en onderzoeker Carlos Ribeiro Justiniano Chagas.

• Synoniemen ziekte van Chagas
• Epidemiologie aandoening
• Oorzaken Chagas-ziekte: Beet door een besmette parasiet
• Symptomen: Acute en chronische fase
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling aandoening
• Prognose
• Complicaties
• Preventie infectieziekte

Synoniemen ziekte van Chagas

De ziekte van Chagas is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• Amerikaanse trypanosomiasis
• Chagas-ziekte

Epidemiologie aandoening

Wereldwijd zijn zes à acht miljoen patiënten getroffen door de ziekte van Chagas, vooral in Latijns-Amerika. De aanwezigheid van de ziekte van Chagas buiten Latijns-Amerika is te wijten aan mobiliteit van de bevolking, voornamelijk migratie, maar gevallen van besmetting zijn gemeld bij reizigers die terugkeren uit Latijns-Amerika en zelfs bij geadopteerde kinderen. Informatie over de seksuele voorliefde en de gemiddelde leeftijd van optreden is niet gevonden in de geraadpleegde bronnen.

Oorzaken Chagas-ziekte: Beet door een besmette parasiet

De parasiet Trypanosoma cruzi is de veroorzaker van de ziekte van Chagas. Door een beet van bloedzuigende (triatomine) insecten (zoals een roofwants) geraken mensen besmet (verspreiding). Personen die leven in Midden- of Zuid-Amerika, personen die wonen in een hut of slecht gebouwd huis waar roofwantsen in de lemen muren of het rieten dak leven, en personen die leven in armoede hebben een verhoogde kans op een besmetting met de parasiet waardoor ze de ziekte van Chagas ontwikkelen. Meestal zijn de parasieten ’s nachts actief en bijten ze de patiënt ergens in het gezicht waar de besmette ontlasting of urine terecht komt. De patiënt verspreidt deze besmette ontlasting of urine vaak instinctief naar de ogen, de mond of de huid. Besmette voeding of ongevallen in laboratoria veroorzaken mogelijk eveneens (zelden) de ziekte van Chagas, Een besmette moeder geeft de infectieziekte mogelijk ook door aan haar ongeboren kind. De ziekte komt tot slot voor bij patiënten die een bloedtransfusie of orgaantransplantatie krijgen van besmette patiënten.

Symptomen: Acute en chronische fase

De Chagas-ziekte behelst twee fasen met name een acute en chronische fase.

Acute fase

In de acute fase, die ongeveer twee maanden aanhoudt, bevinden zich vele parasieten in het bloed. De patiënt heeft evenwel geen of slechts (zeer) milde symptomen waaronder een algemeen ziek gevoel (malaise), een bleek uiterlijk, koorts, spierpijn, ademhalingsproblemen, buikpijn, pijn op de borst, gezwollen lymfeklieren (medische term: lymfadenopathie), een gezwollen en rood gebied rond de insectenbeet en een zwelling aan het oog als de beet vlakbij het oog is (parasitaire ooginfectie).

Chronische fase

Na de acute fase, gaat de ziekte in remissie. Gedurende heel wat jaren heeft de patiënt geen symptomen. Na verloop van tijd, soms zelfs twintig jaar, verbergen de parasieten zich hoofdzakelijk in het hart en de spijsvertering. De patiënt presenteert zich daarom met volgende cardiale symptomen: een bonzend of snel kloppend hart (tachycardie) met later hartfalen (slecht rondpompen van bloed door het hart). De gastro-intestinale problemen omvatten constipatie, buikpijn; spijsverteringsproblemen en slikproblemen.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts voert een grondig klinisch onderzoek uit bij de patiënt. Een uitgebreide anamnese is daarbij onontbeerlijk waarbij hij alle zichtbare symptomen documenteert. De arts merkt zo dat de hartspier niet goed functioneert, en dat de patiënt een te snelle en onregelmatig hartslag vertoont. Verder zijn de lymfeklieren evenals de lever (hepatomegalie) en milt vergroot (splenomegalie)..

Diagnostisch onderzoek
De arts voert een volledig bloedonderzoek uit. Hij maakt tevens een thoraxfoto (radiologisch onderzoek van de borstkas) van de patiënt. Tot slot voert hij een echocardiografie en een elektrocardiografie (ECG: meting van de elektrische activiteit van hart) uit om de werking van het hart te beoordelen.

Differentiële diagnose

De arts verwart soms de diagnose van de ziekte van Chagas met volgende lange lijst van aandoeningen of syndromen:

• achalasie
• angina pectoris (pijn op de borst, teken van een hartaanval)
• atrioventriculaire dissociatie
• atrioventriculaire tachycardie
• brandend maagzuur
• cardiogene longoedeem (vocht in de longen door linkerhartfalen)
• constipatie
• coronair vasospasme
• coronaire atherosclerose (slagaderverkalking aan de kransslagaders)
• de ziekte van Hirschsprung (ontbrekende zenuwcellen aan einde van dikke darm)
• een acuut of chronisch megacolon
• een atrioventriculair blok
• een colonobstructie
• een derdegraads atrioventriculair blok
• een hersenvliesontsteking
• een longembolie (afsluiting van slagader in longen)
• een myocardiet
• een myocardinfarct
• een plotselinge hartdood
• een rechter ventrikelinfarct
• een sinusknoopdisfunctie
• een slokdarmscheuring
• een syncope (flauwvallen)
• een toxisch megacolon
• een tweedegraads atrioventriculair blok
• gedilateerde cardiomyopathie (hartspieraandoening)
• hypertensieve encefalopathie (hersenziekte door hoge bloeddruk)
• hypertrofische cardiomyopathie
• leishmaniasis
• malaria
• oesofageaal spasme (slokdarmkramp)
• oesofageale motiliteitsstoornissen
• oesofagitis (slokdarmontsteking)
• pulmonale regurgitatie
• slokdarmkanker (slikproblemen en problemen met eten)
• splenomegalie (miltvergroting)
• toxoplasmose (parasitaire infectie met symptomen aan hersenen, longen, hart, ogen en/of lever)
• ventriculaire tachycardie
• ventrikelfibrillatie (hartritmestoornis: trillen van onderste hartkamers)

Behandeling aandoening

De arts behandelt beide fasen via antiparasitaire medicatie (benznidazole en nifurtimox) om de parasieten te doden. Ook in de chronische fase zijn ziektesymptomen dan nog te voorkomen of behandelen. Beide medicijnen hebben vaak bijwerkingen zoals hoofdpijn, duizeligheid, huiduitslag, slaapproblemen, verlies van eetlust, gewichtsverlies en zenuwschade. Mogelijk zijn de symptomen erger bij oudere patiënten. De arts schrijft de medicatie niet voor voor zwangere vrouwen, patiënten met lever- of nierfalen (verminderde of afwezige nierfunctie) en patiënten met neurologische en psychiatrische problemen.

Prognose

Een Trypanosoma cruzi-infectie is te genezen als de behandeling kort na infectie start. De medicatie is namelijk bijna honderd procent effectief. Bij onbehandelde besmette patiënten ontwikkelen zich na verloop van tijd (dit kan meer dan twintig jaar duren) echter chronische symptomen van de ziekte van Chagas. Abnormale hartritmes veroorzaken dan mogelijk een plotselinge dood. De meeste patiënten met hartfalen overlijden binnen de paar jaar.

Complicaties

De ziekte van Chagas leidt mogelijk tot deze complicaties: een hartaandoening en hartfalen (bij 30% van de chronisch geïnfecteerde patiënten), een vergroot colon (megacolon), een vergrote slokdarm met slikproblemen en ondervoeding. De spijsverteringsproblemen presenteren zich bij circa 10% van de chronisch geïnfecteerde patiënten.

Preventie infectieziekte

Het voorkomen van de insecten valt nagenoeg niet te vermijden. Wel is een goede hygiëne in combinatie met huisverbeteringen, het sproeien van insecticiden en het gebruik van muskietennetten aanbevolen. Voorts is bloedonderzoek is van vitaal belang om infectie te voorkomen door middel van transfusie en orgaantransplantatie. Tot slot screenen artsen pasgeborenen en kinderen van geïnfecteerde moeders zodat een vroege diagnosestelling en behandeling volgt.

Lees verder

• Oogwormen: Soorten en symptomen van worminfectie aan ogen