Ziekte van Chagas: symptomen, oorzaak en behandeling

De ziekte van Chagas (ook Amerikaanse trypanosomiasis of Zuid-Amerikaanse trypanosomiasis genoemd), is een potentieel levensbedreigende ziekte, welke wordt veroorzaakt door de parasiet Trypanosoma cruzi (T. cruzi). Je kunt geïnfecteerd raken met de parasiet via bloedzuigende wantsen, welke in Zuid-Amerika veel voorkomen. De parasiet bevindt zich in de uitwerpselen van het geïnfecteerde insect en via de bijtwond of elk ander huidwondje kan de boosdoener in je lichaam terechtkomen. De aandoening is in de acute fase goed behandelbaar; een vroege diagnose is bij de Ziekte van Chagas daarom belangrijk.

• Wat is de ziekte van Chagas?
• Oorzaken van de ziekte van Chagas
• Parasiet
• Besmetting
• Wat zijn de symptomen van de ziekte van Chagas?
• Fase 1: de initiële, acute fase
• Fase 2: de chronische fase
• Onderzoek en diagnose
• Bloedonderzoek
• Differentiaaldiagnose
• Behandeling van de ziekte van Chagas
• Preventie

Wat is de ziekte van Chagas?

De ziekte van Chagas ziekte wordt veroorzaakt door de parasiet Trypanosoma cruzi. Je kunt geïnfecteerd raken met de parasiet via de bloedzuigende roofwants Triatoma infestans, als deze de parasiet bij zich draagt. De ziekte is verwant aan die van de Afrikaanse slaapziekte en komt voor in het zuidelijke deel van de Verenigde Staten, in Mexico en in Midden- en Zuid-Amerika, maar via migratie verspreidt de ziekte zich langzaam naar Europa.

Oorzaken van de ziekte van Chagas

Parasiet

Mensen kunnen op verschillende manieren besmet worden. De oorzaak van de ziekte van Chagas is de parasiet Trypanosoma cruzi, die aan mensen wordt overgedragen via een beet van de bloedzuigende roofwants Triatoma infestans. Deze insecten kunnen besmet raken door de parasiet wanneer ze bloed innemen van een dier reeds met de parasiet is besmet. De roofwants houdt zich op in hutten van modder, stro of adobe in Zuid-Amerika en Midden-Amerika. Ze verstoppen zich overdag in spleten in muren of het dak en komen 's nachts tot leven om zich te voeden aan slapende mensen. Geïnfecteerde wantsen poepen na het voeden, waarbij ze T. cruzi parasieten op de huid achterlaten. De parasieten kunnen vervolgens je lichaam binnendringen via (de slijmvliezen van) je ogen en mond, via een snijwond of schram, of via de wond van de beet van de wants. Krabben of wrijven over de plek waar gebeten is, helpt de parasieten om je lichaam binnen te komen. Eenmaal in het lichaam, vermenigvuldigen ze zich.

Besmetting

Besmetting kan ook op één van de volgende manieren plaatsvinden:

• Geïnfecteerde moeders kunnen de infectie op hun baby overdragen tijdens de zwangerschap, bevalling of tijdens het geven van borstvoeding;
• bloedtransfusie;
• orgaantransplantatie;
• consumptie van ongekookt voedsel wat is besmet met uitwerpselen van besmette wantsen.

Wat zijn de symptomen van de ziekte van Chagas?

De ziekte van Chagas komt voor in twee fasen:

Fase 1: de initiële, acute fase

De eerste, acute fase duurt ongeveer twee maanden, nadat je geïnfecteerd bent geraakt. De symptomen variëren van mild tot ernstig, hoewel veel mensen helemaal geen symptomen of klachten hebben tot aan de chronische fase. Mogelijke symptomen zijn:

• koorts;
• hoofdpijn;
• vergrote lymfeklieren;
• spierpijn;
• op de plaats van de beet ontstaan huiduitslag en zwelling;
• zwelling van de oogleden kan optreden als de infectie is opgetreden via het oogbindvlies.

Deze klachten verdwijnen veelal binnen enkele weken tot maanden, zelfs zonder behandeling.

Fase 2: de chronische fase

De chronische vorm van de ziekte van Chagas doet zich pas vaak voor na tien tot twintig jaar, waarbij aantasting van specifieke organen voorop staat. Tijdens de chronische fase zijn de parasieten vooral gelokaliseerd rond de hartspieren en de spijsverteringsspieren. Een deel van de patiënten heeft last van hartaandoeningen, wat hartfalen of hartstilstand tot gevolg kan hebben. Het begint vaak met een snelle en/of onregelmatige hartslag, duizeligheid en flauwvallen. Bijna een klein deel van de patiënten tast de ziekte van Chagas het spijsverteringsstelsel aan, met als gevolg slikklachten (moeite met slikken als gevolg van vergrote slokdarm), een opgeblazen gevoel na het eten van zeer kleine porties en verstopping (obstipatie) door grotere ingewanden.

Onderzoek en diagnose

Bloedonderzoek

Het stellen van de diagnose gebeurt op grond van het aantonen van de aanwezigheid van de parasiet of antistoffen tegen de Trypanosoma parasiet middels bloedonderzoek.

Differentiaaldiagnose

• achalasie van de slokdarm (een aandoening van de slokdarm, waarbij de zenuwvoorziening in het onderste deel van de slokdarm is verminderd);
• acuut of chronisch megacolon (een ziekte waarbij een deel van de dikke darm opgerekt raakt door een ophoping van feces);
• angina pectoris;
• atrioventriculair blok;
• atrioventriculaire dissociatie;
• atrioventriculaire tachycardie (tachycardie die ontstaat in de AV-knoop);
• cardiogeen longoedeem (hart-gerelateerde vorm van 'vocht op de longen');
• colonobstructie (een obstructie van de darm);
• coronaire vasospasmen, ook bekend als variante angina of Prinzmetal angina;
• coronaire atherosclerose (slagaderverkalkning);
• derdegraads atrioventriculair blok;
• gedilateerde cardiomyopathie (hierbij is het hart verwijd ten gevolge van een ziekte van de hartspier);
• hersenvliesontsteking (met hoofdpijn, koorts en een stijve nek);
• hypertensieve encefalopathie;
• hypertrofische cardiomyopathie;
• leishmaniasis;
• longembolie;
• malaria;
• myocardiet (een ontsteking van de hartspier);
• myocardinfarct (hartinfarct);
• obstipatie;
• oesofageaal spasme;
• oesofageale motiliteitsstoornissen;
• oesofagitis (slokdarmontsteking);
• plotselinge hartdood;
• pulmonale regurgitatie
• rechter ventrikelinfarct;
• slokdarmkanker;
• slokdarmscheur;
• sinusknoopdisfunctie;
• splenomegalie;
• syncope of collaps;
• toxisch megacolon;
• toxoplasmose
• tweedegraads atrioventriculair blok;
• ventriculaire fibrillatie;
• ventriculaire tachycardie;
• ziekte van Hirschsprung;
• zuurbranden of brandend maagzuur.

Behandeling van de ziekte van Chagas

De ziekte van Chagas kan goed behandeld worden met de geneesmiddelen benznidazole of nifurtimox, mits je er op tijd bij bent. Dat wil zeggen dat er moet worden ingegrepen tijdens de eerste, acute fase. Een vroege diagnose is derhalve belangrijk. Wanneer de ziekte zich eenmaal in de chronische fase verkeert, is deze behandeling vaak niet effectief meer. In deze fase is de behandeling gericht op de verschijnselen waarmee de ziekte gepaard gaat.

Preventie

In gebieden waar de Trypanosoma cruzi-parasiet aanwezig is in triatomine-insecten, hebben verbeterde huisvesting en het sproeien van insecticide in de huizen om deze wants te elimineren de verspreiding van de ziekte van Chagas aanzienlijk verminderd. Het screenen van bloeddonaties op de ziekte Chagas is een ander belangrijk instrument om verspreiding van de ziekte door bloedtransfusies te voorkomen. Het is ook zinvol om nieuwe gevallen, waaronder aangeboren (moeder-op-baby) gevallen, vroegtijdig op te sporen en te behandelen.

Lees verder

• Kruipworm, larva migrans cutanea: symptomen en behandeling
• Tekenbeet: symptomen en tekenbeet herkennen bij mensen
• Giardia Lamblia (giardiasis): symptomen en behandeling
• Schistosomiasis: infectie parasitaire wormen Schistosoma
• Bedwantsen: symptomen, bestrijden & behandelen beet bedwants