Denys Drash-syndroom: Afwijkingen aan nieren en genitaliën
Het Denys Drash-syndroom is een zeldzame erfelijke aandoening waarbij de patiënt een aangeboren nieraandoening heeft in combinatie met een Wilms' niertumor. Daarnaast treden afwijkingen aan de genitaliën op. De nieraandoening en de tumor zijn vrijwel altijd aanwezig, maar de genitale afwijkingen komen niet bij vrouwen voor. Chirurgie is nodig voor de behandeling van patiënten met dit syndroom. De vooruitzichten zijn variabel, maar de symptomen kunnen levensbedreigend zijn. Het syndroom werd voor het eerst beschreven door de arts Denys en zijn collega's in 1967.
Synoniemen Denys-Drash-syndroom
Het Denys-Drash-syndroom is eveneens bekend onder de volgende synoniemen:
- DDS
- Drash-syndroom
- Nefropathie, Wilmstumor, en genitale afwijkingen
- Wilmstumor en pseudohermafroditisme
Epidemiologie van het Denys Drash-syndroom
De prevalentie van het Denys Drash-syndroom is onbekend. Sinds de beschrijving van de ziekte in 1967 zijn er enkele honderden gevallen gerapporteerd in de medische literatuur. De aandoening komt voor bij zowel mannen als vrouwen zonder raciale voorliefde. Vrouwen vertonen echter bijna nooit genitale afwijkingen, wat suggereert dat de werkelijke frequentie mogelijk hoger is dan gerapporteerd.
Oorzaken en erfelijkheid
Genmutatie
Het Denys Drash-syndroom wordt veroorzaakt door mutaties in het WT1-gen. Dit gen codeert voor een eiwit dat essentieel is voor de ontwikkeling van de nieren en de gonaden (eierstokken bij vrouwen en testikels bij mannen). Mutaties in het WT1-gen verstoren de normale ontwikkeling van deze organen. Het Denys Drash-syndroom vertoont symptomen die ook bij het Frasier-syndroom voorkomen, een andere aandoening die wordt veroorzaakt door mutaties in hetzelfde gen. Vanwege de overlappende kenmerken worden deze aandoeningen soms als één geheel beschouwd.
Overerving
Het Denys Drash-syndroom volgt een autosomaal dominante overervingswijze. Dit betekent dat slechts één gemuteerde kopie van het gen voldoende is om de symptomen van de aandoening te veroorzaken. Dit kan leiden tot een verhoogd risico op het doorgeven van de aandoening aan de nakomelingen.
Symptomen van het Denys Drash-syndroom
De symptomen van het Denys Drash-syndroom verschijnen vaak binnen het eerste jaar van het leven en variëren in ernst. De diagnose wordt meestal gesteld tussen de leeftijd van twee weken en achttien maanden. De symptomen zijn gerelateerd aan afwijkingen aan de nieren en genitaliën.
Nieren
Nefrotisch syndroom
In de eerste maanden van het leven ontwikkelt de patiënt diffuse glomerulosclerose, een aandoening waarbij littekenweefsel zich vormt in de glomeruli (kleine bloedvaatjes in de nieren die afval uit het bloed filteren). Dit kan leiden tot
nierfalen (verminderde of afwezige nierfunctie) in de kindertijd. Kenmerken van het
nefrotisch syndroom (nierziekte met
te veel eiwit in de urine) zijn onder andere:
Wilmstumor
Bij patiënten met het Denys Drash-syndroom ontwikkelt zich meestal tussen de leeftijd van twaalf en zesendertig maanden een Wilmstumor, een zeldzame vorm van
nierkanker. Hierbij ontstaan één of meer kwaadaardige tumoren in de nieren. Symptomen van een Wilmstumor zijn onder andere:
Genitaliën
Mannen met het Denys Drash-syndroom hebben vanaf de geboorte gonadale dysgenesie, wat resulteert in ambigue genitaliën of volledig vrouwelijke genitaliën. De testikels van mannen met dit syndroom zijn vaak niet ingedaald (
cryptorchisme), waardoor ze onvruchtbaar zijn (
onvruchtbaarheid). Vrouwen hebben normaal uitziende genitaliën en alleen de nierkenmerken van de aandoening. Omdat ze geen genitale afwijkingen vertonen, krijgen vrouwen vaak de diagnose “geïsoleerd nefrotisch syndroom”.
Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk onderzoek
De arts noteert de symptomen van de patiënt en voert een grondig lichamelijk onderzoek uit. Bij de aanwezigheid van een Wilmstumor kan de arts een massa of
knobbel voelen bij het betasten van de buik. De symptomen wijzen mogelijk al in de richting van het Denys Drash-syndroom, maar verdere onderzoeken zijn nodig voor een definitieve diagnose.
Diagnostisch onderzoek
Urineonderzoek en
bloedonderzoek zijn noodzakelijke laboratoriumtests. Beeldvormende onderzoeken zoals een
echografie van de buik en het bekken zijn vereist. Ook een
CT-scan van de buik en het bekken is nodig. Een
röntgenfoto van de borstkas (
thoraxfoto) kan eventuele
longmetastasen (uitzaaiingen van nierkanker naar de longen) onthullen. Vaak is een
biopsie noodzakelijk voor de diagnose. Bij een Wilmstumor kan de arts een weefselbiopt nemen tijdens een nefrectomie (chirurgische verwijdering van de nier).
Differentiële diagnose
De symptomen van het Denys Drash-syndroom kunnen ook bij andere aandoeningen voorkomen. De arts kan de volgende aandoeningen verwarren met het Denys Drash-syndroom:
- Wilmstumor
- Nefrotisch syndroom
- WAGR-syndroom
Behandeling van nefrotisch syndroom, Wilmstumor en genitale afwijkingen
Een team van specialisten, waaronder een nefroloog (nierspecialist), oncoloog (kankerexpert), chirurg, endocrinoloog en geneticus, werkt samen aan de behandeling van de patiënt. De behandeling bestaat voornamelijk uit chirurgie.
Nieren
De chirurg verwijdert meestal beide nieren (nefrectomie). Na de operatie is nierdialyse,
medicatie en
chemotherapie nodig. Een niertransplantatie wordt overwogen wanneer de patiënt minimaal twee jaar geen chemotherapie meer heeft ondergaan en er geen tumorontwikkeling meer is. Het nefrotisch syndroom is vaak resistent tegen
corticosteroïden en
immunosuppressiva (middelen die het immuunsysteem onderdrukken), maar keert meestal niet terug na een niertransplantatie.
Genitaliën
De chirurg voert ook een gonadectomie uit (verwijdering van de geslachtsklieren). Hormonale therapie is noodzakelijk om de hormonale balans te herstellen. Een zoutarm dieet helpt bij het voorkomen van hoge bloeddruk en oedeem. Bij nierinsufficiëntie is een voeding met een laag kalium- en fosfaatgehalte vereist. De arts zorgt voor een goede elektrolytenbalans en behandelt indien nodig de hoge bloeddruk.
Prognose en vooruitzichten
De prognose voor patiënten met het Denys Drash-syndroom is vaak somber. De mortaliteit en morbiditeit zijn hoog door de aard van de nieraandoening en het hoge risico op nierkanker. In de geraadpleegde literatuur is geen specifieke informatie over de levensverwachting beschikbaar.
Complicaties van het Denys Drash-syndroom
Complicaties van het Denys Drash-syndroom kunnen onder andere zijn:
- Terugkerende nierkanker
- Nierinsufficiëntie
- Langdurige complicaties van nierdialyse
- Complicaties na niertransplantatie
- Hormonale onevenwichtigheden na gonadectomie
Preventie van het Denys Drash-syndroom
Aangezien het Denys Drash-syndroom erfelijk is en het gevolg is van genetische mutaties, zijn de preventiemogelijkheden beperkt tot prenatale diagnostiek en genetisch advies:
- Prenatale screening en genetisch advies bij familiegeschiedenis van het syndroom
- Regelmatige medische controles voor vroege opsporing en behandeling van gerelateerde aandoeningen
- Educatie over erfelijke aandoeningen en mogelijke risico's voor toekomstige zwangerschappen