Blaaskanker: Kanker in blaas met bloed in urine

Blaaskanker: Kanker in blaas met bloed in urine Blaaskanker (blaascarcinoom) is kanker die begint in de blaas, het lichaamsdeel in het midden van de onderbuik dat urine opslaat en vrijlaat. Deze ziekte, die vooral ouderen aantast, heeft geen bekende oorzaak. Wel zijn uitlokkende risicofactoren bekend, waarvan roken de belangrijkste is, maar ook contact met bepaalde chemicaliën staat bekend als een uitlokkende factor. Bloed in de urine is het belangrijkste symptoom van blaaskanker. Dit symptoom vraagt steeds om een medisch onderzoek want dit valt vaak doch niet altijd te wijten aan andere ziekten. De meeste patiënten krijgen een chirurgische ingreep waarbij de arts de tumor of (een deel van) de blaas verwijdert. Radiotherapie en chemotherapie zijn ook inzetbaar, en dit vaak als een operatie aan de blaas niet mogelijk is. De arts volgt de patiënt met blaaskanker nadien nauwlettend op omdat de kanker vaak terugkeert. De vooruitzichten zijn tot slot bij een groot deel van de patiënten goed maar veel hangt af van het soort tumor.

Oorzaken en vormen blaaskanker

Blaaskanker begint vaak in de epitheelcellen (bovenste cellen in dekweefsel) van de blaas. Dit type tumor is gekend als een urotheelceltumor, een overgangsepitheelcarcinoom of een overgangsepithelioom, allen synoniemen. Andere typen zijn een plaveiselcelcarcinoom (vorm van huidkanker) en een adenocarcinoom. Blaastumoren zijn ingedeeld volgens de groeiwijze. Papillaire tumoren lijken op wratten en zijn bevestigd aan een steel. Niet-papillaire (zittende) tumoren zijn plat. Deze zijn veel minder frequent, maar zijn wel meer invasief en hebben een slechtere uitkomst. De precieze oorzaak van blaaskanker is niet bekend, al zijn verhogende risicofactoren wel gekend.

Risicofactoren: Werken met chemische stoffen en roken

Aandoeningen en medische behandelingen

Volgende aandoeningen en medische behandelingen verhogen de kans op blaaskanker:
  • blaaskanker in het verleden: Blaaskanker keert soms terug, vooral wanneer artsen de blaas niet weggenomen hebben.
  • blaasontsteking: Een chronische blaasontsteking (cystitis) of irritatie aan de blaas leidt tot een bepaald type blaaskanker.
  • chemotherapie: Sommige vormen van chemotherapie verhogen de kans op blaaskanker.
  • chronische blaasstenen (harde ophopingen van mineralen in de blaas)
  • de ziekte van Cowden: Deze ziekte is het gevolg van mutaties (wijzigingen) in het PTEN-gen wat vooral gepaard gaat met borstkanker en schildklierkanker, maar soms komt hierbij ook blaaskanker voor.
  • diabetesmedicijn pioglitazon (Actos): Wanneer een patiënt met diabetes mellitus (suikerziekte) dit geneesmiddel langer dan één jaar gebruikt, ontstaat een verhoogd risico op blaaskanker.
  • een eerdere operatie waarbij de arts een deel van de prostaatklier verwijderd heeft voor de behandeling van goedaardige prostaatvergroting
  • een langdurige blaaskatheter wat leidt tot verlamming van de blaasspier
  • het Costello-syndroom: Kort gestalte en ontwikkeling van tumoren
  • het Lynch-syndroom: Verhoogd risico op dikkedarmkanker of andere kankervormen
  • radiotherapie: Vrouwen die radiotherapie hebben gehad voor de behandeling van baarmoederhalskanker, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van blaaskanker.
  • retinoblastoom: Een mutatie van het retinoblastoom-gen veroorzaakt oogkanker bij zuigelingen en verhoogt bovendien het risico op blaaskanker.
  • schistosomiasis: Een parasitaire infectieziekte door wormen met intestinale of urogenitale symptomen die langdurig onbehandeld is gebleven, draagt bij tot het ontstaan van blaaskanker.

Omgevingsfactoren

Ook omgevingsfactoren dragen bij aan de totstandkoming van kanker in de blaas zoals:
  • arsenicum (arseen) in drinkwater: Dit komt vooral in ontwikkelingslanden voor.
  • blootstelling aan chemische stoffen op het werk: Ongeveer 25% van de patiënten met blaaskanker resulteren uit de blootstelling aan kankerverwekkende stoffen op het werk zoals aromatische amines, polycyclische aromatische koolwaterstoffen, pesticiden, zware metalen, dieseluitlaatgassen, aardolieproducten, oplosmiddelen, haarkleurmiddelen, organische stoffen, kleurstoffen, ... In sommige industriële sectoren is daarom een hoger risico op kanker in de blaas aanwezig zoals bij werknemers die werken met rubber, leer, textiel, verf en chemische producten. Drukkers, schilders, machinisten, kappers enzovoort lopen eveneens een verhoogd risico door de materialen waarmee ze werken.
  • Roken vormt de belangrijkste risicofactor voor blaaskanker / Bron: Geralt, PixabayRoken vormt de belangrijkste risicofactor voor blaaskanker / Bron: Geralt, Pixabay
    geslacht: Mannen zijn drie keer vaker dan vrouwen aangetast; mannen krijgen in Nederland ongeveer 2.500 keer de diagnose van blaaskanker, terwijl dat bij vrouwen gemiddeld 850 keer is.
  • hormonaal: vroege menopauze
  • huidskleur: Mensen met een blanke huidskleur zijn dubbel zo vaak getroffen dan mensen met een donkere huidskleur.
  • leeftijd: Het risico op blaaskanker stijgt met het verouderen; ongeveer 90% van de patiënten met blaaskanker is ouder dan 55 jaar.
  • omgeving: Leven in een stedelijk gebied doet vaker blaaskanker tot stand komen.
  • onvoldoende vocht drinken: De blaas weinig ledigen leidt tot “actievere” chemicaliën in de blaas.
  • roken: Het risico op het ontwikkelen van een blaascarcinoom is 2-6 keer hoger bij rokers dan bij niet-rokers. Dit is de belangrijkste risicofactor voor blaaskanker.
  • voedingssupplementen met aristolochiazuur: Voornamelijk kruiden van Aristolochia familie zijn verbonden met een verhoogd risico op blaaskanker.

Symptomen: Bloed in urine

Kenmerkende symptomen van blaaskanker omvatten:

Daarnaast treden algemene symptomen op zoals buikpijn, gewichtsverlies, opgezette benen en vermoeidheid / kankervermoeidheid.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

Meestal diagnosticeert de arts blaaskanker in een vroeg stadium. Bij een oppervlakkige tumor voelt de arts geen afwijkingen in de blaas, maar wanneer de tumor uitgezaaid is, is hij vaak wel in staat om een gezwel in de blaas te voelen.

Diagnostisch onderzoek

De arts voert een digitaal rectaal onderzoek en een bekkenonderzoek uit. Daarnaast zijn tal van (beeldvormende) onderzoeken nodig voor het diagnosticeren van kanker alsook voor het bepalen van het tumorstadium en het uitsluiten van andere aandoeningen:
  • een CT-scan van de buik en het bekkengebied (gedetailleerde beelden van weefsels en organen)
  • een cystoscopie (inwendig onderzoek van de binnenkant van de blaas met een camera) met biopsie (stukje weefsel wegnemen en microscopisch laten onderzoeken)
  • een echografie van blaas en buik (uitbreidingsgraad van tumor bepalen)
  • een intraveneuze pyelografie (dit is een onderzoek dat de arts inzet om afwijkingen in de urinewegen op te sporen)
  • een MRI-scan van de buik
  • een PET-scan (kankercellen zijn meer actief en daarom zichtbaar bij dit beeldvormend onderzoek)
  • een urinecytologie (toont eventuele kankercellen en bevestigt bloed in de urine)
  • een urineonderzoek (onthult bloed in de urine)

Differentiële diagnose

Elke patiënt met bloed in de urine heeft een urologisch onderzoek nodig, want dit wijst mogelijk op tal van aandoeningen, die niet altijd even ernstig zijn. De symptomen van blaaskanker doen soms denken aan volgende ziekten:
  • een blaasontsteking bij vrouwen
  • een ureteraal trauma
  • een urineweginfectie bij mannen
  • hemorragische infectieuze cystitis
  • nephrolithiasis (nierstenen)
  • nierkanker
  • renaal transitionaal celcarcinoom

Behandeling met chirurgie, radiotherapie en/of chemotherapie

De behandeling van blaaskanker is afhankelijk van het stadium van de kanker, de ernst van de symptomen en de algehele gezondheid van de patiënt. De meeste patiënten zijn in een vroeg kankerstadium gediagnosticeerd, hetgeen een gunstigere prognose inhoudt.

Tumor in bekleding van blaas

Wanneer de tumor nog in de bekleding van de blaas aanwezig is en de blaasspier nog niet bereikt heeft, verwijdert de arts de tumor en blijft de blaas verder intact. Hij plaatst hierbij ook rechtstreeks chemotherapie of immunotherapie in de blaas.

Tumor in of voorbij de blaasspier

Bij de aanwezigheid van kankercellen in de blaasspier en het vetweefsel, zijn diverse behandelingen mogelijk. De arts verwijdert hierbij de volledige blaas en de nabijgelegen lymfeklieren (radicale cystectomie), of soms een gedeelte van de blaas, gevolgd door radiotherapie en chemotherapie. Chemotherapie is soms nuttig om de tumor voor de operatie te doen krimpen. Een combinatie van chemotherapie en radiotherapie is nuttig bij patiënten waarbij een operatie niet mogelijk is. De meeste mensen met stadium IV (uitzaaiingen naar nabijgelegen structuren) krijgen chemotherapie.

Een regelmatig bloedonderzoek is nodig bij kanker in de blaas / Bron: Frolicsomepl, PixabayEen regelmatig bloedonderzoek is nodig bij kanker in de blaas / Bron: Frolicsomepl, Pixabay
Opvolging
Na de behandeling van blaaskanker krijgt de patiënt een nauwkeurige opvolging door een arts. Regelmatig krijgt de patiënt namelijk een CT-scan om eventuele uitzaaiingen of een terugkeer van de kanker op te sporen. Ook is het belangrijk dat de patiënt bij deze opvolgbezoeken de status van de symptomen meldt. Daarnaast voert de arts regelmatig een bloedonderzoek uit om te kijken of de patiënt niet lijdt aan bloedarmoede. Elke drie tot zes maanden na de behandeling krijt de patiënt een grondig blaasonderzoek. Een urineonderzoek is ook regelmatig vereist wanneer de arts de blaas niet verwijderd heeft.

Prognose

De vooruitzichten voor patiënten met blaaskanker zijn divers en afhankelijk van de respons op de behandeling. De vooruitzichten voor een laaggradige tumor die nog niet verspreid is tot de blaasspier, is vrij goed. Dit geldt voor ongeveer 70% van de gediagnosticeerde patiënten met blaaskanker. Hoewel het risico op een terugkeer van blaaskanker vrij hoog is, zijn de meeste vormen van terugkerende blaaskanker wel chirurgisch te behandelen. Voor patiënten bij wie de tumor zich al heeft verspreid buiten de blaasspier, zijn de overlevingskansen slechter; meer dan de helft van hen komt hieraan te overlijden. Bij patiënten bij wie die de blaastumor uitgezaaid is tot de nabijgelegen organen en structuren, is de prognose uiterst somber; in dit stadium overleeft bijna geen enkele patiënt de ziekte.

Complicaties kanker in blaas

Afhankelijk van het soort tumor, zaait deze geleidelijk of snel uit naar andere organen en weefsels via de lymfeklieren in het bekken. Blaaskanker verspreidt zich naar nabijgelegen gebieden zoals de botten (botmetastasen), lever (levermetastasen) en longen (longmetastasen).

Andere complicaties van blaaskanker omvatten:

Preventie blaascarcinoom

Stoppen met roken is belangrijk bij blaaskanker. Ook is het verstandig om de blootstelling aan chemische stoffen te vermijden. Uit een wetenschappelijk onderzoek dat in april 2017 verschijnt in het tijdschrift Journal of Korean Medicine Science, blijkt dat geen enkel soort vitamine of antioxidant nuttig is in de preventie voor blaaskanker. Ook het drinken van bepaalde soorten thee werkt niet preventief tegen blaaskanker. Dit werd namelijk gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Front Physiol in januari 2017.

Lees verder

© 2017 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Blaaskanker: klachten, risicofactoren, behandelingBlaaskanker: klachten, risicofactoren, behandelingBlaaskanker betekent dat er zich een kwaadaardige tumor bevindt, ergens in de blaas. Blaaskanker komt veel vaker voor bi…
Blaaspoliepen: Goedaardig gezwel in blaas met bloed in urineBlaaspoliepen: Goedaardig gezwel in blaas met bloed in urineEen blaaspoliep is een goedaardig steelgezwel dat zich in de blaas bevindt. Het is onbekend waarom deze poliepen ontstaa…
Ziekte blaas: goedaardige en kwaadaardige gezwellenZiekte blaas: goedaardige en kwaadaardige gezwellenBlaasgezwellen zijn gezwellen die zich aan de binnenkant van de blaas kunnen ontwikkelen. Als het goedaardig is, zal het…

Een kloof in de voet: symptomen en behandelingEen kloof in de voet: symptomen en behandelingVeel mensen hebben last van kloven. Deze ontstaan meestal aan de hiel. Toch kunnen ze ook op andere plaatsen voorkomen z…
Ouderdomsvlekken: Huidaandoening door blootstelling aan zonOuderdomsvlekken: Huidaandoening door blootstelling aan zonOuderdomsvlekken zijn platte, bruine of zwarte vlekken die op diverse huidgebieden verschijnen. Veelal krijgen mensen di…
Bronnen en referenties
  • Geraadpleegd op 2 maart 2017:
  • Blaaskanker – Algemeen, http://www.kanker.be/alles-over-kanker/alle-types-kanker/blaaskanker
  • Blaaskanker – Onderzoeken, http://www.kanker.be/alles-over-kanker/alle-types-kanker/blaaskanker/onderzoeken
  • Blaaskanker – Oorzaken, http://www.kanker.be/alles-over-kanker/alle-types-kanker/blaaskanker/oorzaken
  • Blaaskanker – Symptomen, http://www.kanker.be/alles-over-kanker/alle-types-kanker/blaaskanker/symptomen
  • Blaaskanker in cijfers, https://www.kwf.nl/kanker/kwf-en-blaaskanker/Pages/default.aspx
  • Bladder Cancer Risk Factors, https://www.cancer.org/cancer/bladder-cancer/causes-risks-prevention/risk-factors.html
  • Bladder cancer, https://medlineplus.gov/ency/article/000486.htm
  • Causes, http://www.nhs.uk/Conditions/Cancer-of-the-bladder/Pages/Causes.aspx
  • Clinical Presentation, http://emedicine.medscape.com/article/438262-clinical-presentation#showall
  • Coëlho, Medisch Zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010
  • Definition, http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/bladder-cancer/basics/definition/con-20027606
  • Differential Diagnoses, http://emedicine.medscape.com/article/438262-differential
  • Effects of Vitamin and Antioxidant Supplements in Prevention of Bladder Cancer: a Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28244289
  • Overview, http://emedicine.medscape.com/article/438262-overview#showall
  • Overview, http://www.nhs.uk/Conditions/Cancer-of-the-bladder/Pages/Introduction.aspx
  • Symptoms, http://www.nhs.uk/Conditions/Cancer-of-the-bladder/Pages/Symptoms.aspx
  • Afbeelding bron 1: Geralt, Pixabay
  • Afbeelding bron 2: Frolicsomepl, Pixabay
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 11-05-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 19
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.