Krim-Congo hemorragische koorts: Ernstige virale infectie

Krim-Congo hemorragische koorts is een virale infectieziekte waarbij de overdracht van het virus gebeurt door een besmette tekenbeet. De ziektesymptomen verschijnen circa vier dagen na de besmetting en zijn ernstig van aard. Zo ervaren patiënten met deze aandoening niet enkel griepachtige symptomen, maar ook koorts, leverschade en bloedingen (hemorragische koorts staat voor koorts in combinatie met bloedingen). Een speciaal bloedonderzoek is nodig om de infectieziekte op te sporen. Een antiviraal geneesmiddel (medicatie om virussen te bestrijden) is inzetbaar voor de behandeling van de ernstige virale infectie. De naam van de ziekte ontleent zich aan de plaatsen waar de ziekte voor het eerst verscheen. In 1944 dook de ziekte voor het eerst op bij Sovjetsoldaten op de Krim, en in de jaren 1950 kwam de ziekte voor in Belgisch Congo.

• Epidemiologie virale infectieziekte
• Oorzaken: Door besmette tekenbeet
• Symptomen: Koorts, bloedingen en schade aan lever
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van Krim-Congo hemorragische koorts
• Prognose van ernstige virale infectie
• Preventie via vermijden van teken, besmette patiënten en dieren

Epidemiologie virale infectieziekte

Krim-Congo hemorragische koorts is een wijdverspreide infectieziekte. De virale infectieziekte komt vooral voor in Azië en Afrika. In een aantal Europese landen komt de ziekte ook voor zoals in Albanië, Bosnië, Bulgarije, Griekenland, Kroatië, Rusland, Servië, Spanje en Turkije. Vooral herders, militairen, slagers, dierenartsen en veehouders zijn getroffen, maar ook verpleegkundigen die patiënten behandelen in het ziekenhuis, lopen snel de infectie op (door contact met besmet materiaal of besmette lichaamssappen van de patiënt). Jonge kinderen zijn zelden getroffen. Mannen en vrouwen zijn even vaak aangetast door Krim-Congo hemorragische koorts.

Oorzaken: Door besmette tekenbeet

Het Krim-Congo hemorragische koorts-virus is een lid van de familie Bunyaviridae (bunyavirussen), genus Nairovirus. De primaire gastheren van het virus zijn vee en hazen en de vectoren (overbrengers) zijn de Hyalomma-teken. Een beet van een besmette teek veroorzaakt met andere woorden de virale infectie. De verspreiding van de infectie gebeurt eveneens door contact met lichaamssappen en weefsels van besmette patiënten en dieren (bloed, braaksel, …). Vooral in een ziekenhuis gebeurt zo snel een besmetting van de éne naar de andere patiënt (ziekenhuisinfectie). Een besmette patiënt die de ziekte heeft, kan tijdens de hele ziekteperiode de infectie doorgeven aan een andere persoon, en dan vooral in de late fase van de virale infectie. Wel is het niet mogelijk om de infectie door te geven wanneer de ziektesymptomen nog niet tot uiting zijn gekomen (in de incubatieperiode).

Symptomen: Koorts, bloedingen en schade aan lever

De incubatieperiode (tijd tussen het oplopen van de besmetting en het tot stand komen van de symptomen) van Krim-Congo hemorragische koorts bedraagt één tot dertien dagen, maar bij de meeste patiënten starten de klachten na vier dagen. Het virus verspreidt zich via de bloed- en lymfebaan door het lichaam, reist naar de lever en andere organen, en richt daar ernstige schade aan. De symptomen starten meestal plots en zijn vaak al meteen ernstig van aard. Zowel griepachtige symptomen, bloedingen, symptomen aan de lever en algemene tekenen treden op.

Bloedingen

Koorts en bloedingen (hemorragische koorts) zijn typisch bij de aandoening. De bloedingen kenmerken zich onder andere door:

• bloed braken (hematemesis)
• bloed in de ontlasting of een teerachtige ontlasting
• bloed in de urine (hematurie)
• een bloedneus (epistaxis)
• onderhuidse bloedingen met als gevolg een ecchymose (verkleuring van huid door gescheurd bloedvat)
• puntbloedingen (petechiën)

Griepachtige symptomen
Normaal gesproken verschijnen eerst griepachtige tekenen die later gevolgd worden door de maag- en darmklachten. Volgende tekenen zijn mogelijk:

• braken
• buikpijn
• diarree
• een algemeen ziek gevoel (malaise)
• gewrichtspijn (artralgie)
• gezwollen lymfeklieren (lymfadenopathie)
• hoesten
• hoofdpijn
• keelpijn
• spierpijn (myalgie)
• sufheid

Leverproblemen

De meeste patiënten ervaren leverschade, waarbij de lever afsterft. Een vergrote lever (hepatomegalie), een vergrote milt (splenomegalie) en geelzucht (icterus) zijn hierbij kenmerkend. Zwellingen, necrose (afsterven van weefsels) en bloedingen komen eveneens tot uiting in andere organen.

Diagnose en onderzoeken

Krim-Congo hemorragische koorts is een meldingsplichtige infectieziekte. Een bloedonderzoek is nodig bij deze aandoening. Uit een bloedonderzoek blijkt dat de patiënt lijdt aan trombocytopenie (verlaagd aantal bloedplaatjes) in combinatie met het verbruik van fibrinogeen. Deze bevindingen wijzen op diffuse intravasale stolling. Verder is ook vaak sprake van een verlaagd aantal witte bloedcellen (leukocytopenie). Meerdere infecties zijn dan meestal aanwezig. De diagnose gebeurt aan de hand van een specifiek bloedonderzoek met antigen-, antistof- en/of genoomdetectie. Dit gebeurt bij een speciaal onderzoekscentrum, afdeling Virologie. Het ‘Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu - Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport’ (RIVM) meldt dat een speciale procedure nodig is voor de overdracht van het bloedstaal aan het onderzoekscentrum. Dit is nodig omdat soms eveneens laboratoriumbesmettingen tot stand komen.

Behandeling van Krim-Congo hemorragische koorts

Zowel voor mensen als dieren is anno oktober 2020 geen vaccin beschikbaar. De arts zet het oraal (via de mond ingenomen) of intraveneus (via een ader toegediend) antiviraal medicijn ribavirine in voor de behandeling van de virale infectie. Verder is ondersteunende zorg nodig.

Prognose van ernstige virale infectie

De acute fase van de ziekte houdt twee tot drie weken aan. Tijdens de herstelperiode presenteren patiënten zich vaak nog met restklachten zoals hoofdpijn, problemen met het gezichtsvermogen en gehoor en polyneuropathie (aantasting van meerdere perifere zenuwen). Op lange termijn verdwijnen deze restsymptomen. Zwangere vrouwen die geïnfecteerd zijn, verliezen vaak de baby (abortus). Het sterftecijfer van Krim-Congo hemorragische koorts bedraagt gemiddeld 10-50%. Orgaanfalen en een shock komen bij deze ernstige aandoening namelijk relatief vaak tot stand.

Preventie via vermijden van teken, besmette patiënten en dieren

Een besmette patiënt mag geen contact hebben via lichaamsvloeistoffen en andere gebruikte materialen. Ook contact met mogelijk besmette dieren is niet aangewezen. Verder moet de patiënt zich beschermen tegen teken voor het voorkomen van een tekenaandoening.

Lees verder

• Virale hemorragische koorts: Ernstig ziektebeeld door virus