Krim-Congo hemorragische koorts: Ernstige virale infectie

Krim-Congo hemorragische koorts is een virale infectieziekte waarbij de overdracht van het virus gebeurt door een besmette tekenbeet. De ziektesymptomen verschijnen circa vier dagen na de besmetting en zijn ernstig van aard. Zo ervaren patiënten met deze aandoening niet enkel griepachtige symptomen, maar ook koorts, leverschade en bloedingen (hemorragische koorts staat voor koorts in combinatie met bloedingen). Een speciaal bloedonderzoek is nodig om de infectieziekte op te sporen. Een antiviraal geneesmiddel (medicatie om virussen te bestrijden) is inzetbaar voor de behandeling van de ernstige virale infectie. De naam van de ziekte ontleent zich aan de plaatsen waar de ziekte voor het eerst verscheen. In 1944 dook de ziekte voor het eerst op bij Sovjetsoldaten op de Krim, en in de jaren 1950 kwam de ziekte voor in Belgisch Congo.

• Epidemiologie
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie

Krim-Congo hemorragische koorts is een wijdverspreide infectieziekte. De virale infectieziekte komt vooral voor in Azië en Afrika. In een aantal Europese landen komt de ziekte ook voor zoals in Albanië, Bosnië, Bulgarije, Griekenland, Kroatië, Rusland, Servië, Spanje en Turkije. Vooral herders, militairen, slagers, dierenartsen en veehouders zijn getroffen, maar ook verpleegkundigen die patiënten behandelen in het ziekenhuis, lopen snel de infectie op (door contact met besmet materiaal of besmette lichaamssappen van de patiënt). Jonge kinderen zijn zelden getroffen. Mannen en vrouwen zijn even vaak aangetast door Krim-Congo hemorragische koorts.

Oorzaken

Het Krim-Congo hemorragische koorts-virus is een lid van de familie Bunyaviridae (bunyavirussen), genus Nairovirus. De primaire gastheren van het virus zijn vee en hazen en de vectoren (overbrengers) zijn de Hyalomma-teken. Een beet van een besmette teek veroorzaakt met andere woorden de virale infectie. De verspreiding van de infectie gebeurt eveneens door contact met lichaamssappen en weefsels van besmette patiënten en dieren (bloed, braaksel, …). Vooral in een ziekenhuis gebeurt zo snel een besmetting van de éne naar de andere patiënt (ziekenhuisinfectie). Een besmette patiënt die de ziekte heeft, kan tijdens de hele ziekteperiode de infectie doorgeven aan een andere persoon, en dan vooral in de late fase van de virale infectie. Wel is het niet mogelijk om de infectie door te geven wanneer de ziektesymptomen nog niet tot uiting zijn gekomen (in de incubatieperiode).

Risicofactoren

De risicofactoren voor Krim-Congo hemorragische koorts omvatten blootstelling aan besmette teken en lichaamssappen van geïnfecteerde personen of dieren. Beroepen zoals veehouderij, slachthuiswerkzaamheden, en medisch personeel dat werkt met patiënten met de aandoening verhogen het risico op besmetting. Personen die in gebieden verblijven waar de ziekte endemisch is, lopen ook een verhoogd risico.

Symptomen

De incubatieperiode (tijd tussen het oplopen van de besmetting en het tot stand komen van de symptomen) van Krim-Congo hemorragische koorts bedraagt één tot dertien dagen, maar bij de meeste patiënten starten de klachten na vier dagen. Het virus verspreidt zich via de bloed- en lymfebaan door het lichaam, reist naar de lever en andere organen, en richt daar ernstige schade aan. De symptomen starten meestal plots en zijn vaak al meteen ernstig van aard. Zowel griepachtige symptomen, bloedingen, symptomen aan de lever en algemene tekenen treden op.

Bloedingen

Koorts en bloedingen (hemorragische koorts) zijn typisch bij de aandoening. De bloedingen kenmerken zich onder andere door:

• bloed braken (hematemesis)
• bloed in de ontlasting of een teerachtige ontlasting
• bloed in de urine (hematurie)
• een bloedneus (epistaxis)
• onderhuidse bloedingen met als gevolg een ecchymose (verkleuring van huid door gescheurd bloedvat)
• puntbloedingen (petechiën)

Griepachtige symptomen

Normaal gesproken verschijnen eerst griepachtige tekenen die later gevolgd worden door de maag- en darmklachten. Volgende tekenen zijn mogelijk:

• braken
• buikpijn
• diarree
• een algemeen ziek gevoel (malaise)
• gewrichtspijn (artralgie)
• gezwollen lymfeklieren (lymfadenopathie)
• hoesten
• hoofdpijn
• keelpijn
• spierpijn (myalgie)
• sufheid

Leverproblemen

De meeste patiënten ervaren leverschade, waarbij de lever afsterft. Een vergrote lever (hepatomegalie), een vergrote milt (splenomegalie) en geelzucht (icterus) zijn hierbij kenmerkend. Zwellingen, necrose (afsterven van weefsels) en bloedingen komen eveneens tot uiting in andere organen.

Diagnose en onderzoeken

Krim-Congo hemorragische koorts is een meldingsplichtige infectieziekte. Een bloedonderzoek is nodig bij deze aandoening. Uit een bloedonderzoek blijkt dat de patiënt lijdt aan trombocytopenie (verlaagd aantal bloedplaatjes) in combinatie met het verbruik van fibrinogeen. Deze bevindingen wijzen op diffuse intravasale stolling. Verder is ook vaak sprake van een verlaagd aantal witte bloedcellen (leukocytopenie). Meerdere infecties zijn dan meestal aanwezig. De diagnose gebeurt aan de hand van een specifiek bloedonderzoek met antigen-, antistof- en/of genoomdetectie. Dit gebeurt bij een speciaal onderzoekscentrum, afdeling Virologie. Het ‘Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu - Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport’ (RIVM) meldt dat een speciale procedure nodig is voor de overdracht van het bloedstaal aan het onderzoekscentrum. Dit is nodig omdat soms eveneens laboratoriumbesmettingen tot stand komen.

Behandeling

Zowel voor mensen als dieren is anno september 2024 geen vaccin beschikbaar. De arts zet het oraal (via de mond ingenomen) of intraveneus (via een ader toegediend) antiviraal medicijn ribavirine in voor de behandeling van de virale infectie. Verder is ondersteunende zorg nodig.

Prognose

De acute fase van de ziekte houdt twee tot drie weken aan. Tijdens de herstelperiode presenteren patiënten zich vaak nog met restklachten zoals hoofdpijn, problemen met het gezichtsvermogen en gehoor en polyneuropathie (aantasting van meerdere perifere zenuwen). Op lange termijn verdwijnen deze restsymptomen. Zwangere vrouwen die geïnfecteerd zijn, verliezen vaak de baby (abortus). Het sterftecijfer van Krim-Congo hemorragische koorts bedraagt gemiddeld 10-50%. Orgaanfalen en een ernstige bloeddrukdaling treden op bij sommige patiënten, en ook is vaak sprake van dode huid (necrose) en leverfalen.

Complicaties

Complicaties die mogelijk optreden bij Krim-Congo hemorragische koorts zijn:

• leverfalen
• bloedingen in de maag en het maagdarmkanaal
• nieraandoeningen
• hartproblemen (cardiovasculaire problemen)
• neurotoxiciteit (schade aan het zenuwstelsel)

Preventie

De preventie van Krim-Congo hemorragische koorts omvat het vermijden van contact met teken en besmette dieren. Bij de bestrijding van teken kan insectenwerend middel worden ingezet. Contact met lichaamssappen van besmette mensen en dieren dient eveneens vermeden te worden. Voor medisch personeel is het dragen van persoonlijke beschermingsmiddelen zoals handschoenen en maskers van belang om infectie te voorkomen. Het is ook cruciaal om hygiënische maatregelen te nemen bij het omgaan met besmette patiënten en materialen.

Lees verder

• Virale hemorragische koorts: Ernstig ziektebeeld door virus